Bron: © Canva. Bodemdaling wat zijn de oorzaken en gevolgen.
Bodemdaling raakt steeds meer huizen in Nederland, en de zorgen nemen vooral toe onder ouderen. Je merkt het misschien in je eigen straat. De stoep helt, een deur klemt of je ziet opeens een scheur in de muur. Het zijn signalen dat de bodem onder jouw woning beweegt.
Experts waarschuwen dat bodemdaling versnelt door droogte, klimaatverandering en verouderde funderingen. Gemeenten slaan alarm, en steeds meer bewoners zoeken naar manieren om schade te voorkomen.
Waardoor ontstaat bodemdaling?
Bodemdaling betekent dat de bodem langzaam lager komt te liggen ten opzichte van een vast referentievlak. In Nederland komt dit vooral voor doordat veengrond inklinkt, het grondwaterpeil langdurig laag wordt gehouden en houten funderingspalen verzwakken. Ook het effect van klimaatverandering, warme, droge zomers, zorgt ervoor dat bodemdaling vaker en sneller optreedt.
De ondiepe bodemdaling (zoals inklinking en oxidatie van veen) speelt vooral in veen- en kleigebieden. Daarnaast spelen wisselende grondwaterstanden en afwijkingen in de ondergrond een rol, vooral in zand- en rivierengebieden.
Lees verder onder de kaart >>
Waar zijn de risico’s het grootst?
Niet overal in Nederland is de kans op bodemdalingsschade even groot. De kwetsbare gebieden vallen grofweg in drie types:
- Veen- en kleigebieden: Hier zakt de grond doordat veen composteert als het grondwaterpeil te laag staat. Volgens recente analyses behoort dit gebied tot de ‘hotspots’.
- Oude stadswijken met houten funderingen: Huizen, vaak gebouwd vóór 1975 in steden als Amsterdam, Rotterdam of Dordrecht, staan op houten palen. Door droogte kunnen die palen boven de grondwaterstand komen en wegrotten.
- Zand- of rivierengebieden: Wisselende grondwaterstanden en krimp/zwel van klei zorgen hier voor verzakkingen.
Een publicatie van het onderzoeksinstituut Deltares (maart 2025) stelt dat 5 % van de Nederlandse gebieden die onder bodemdaling vallen vóór 2100 meer dan 61 cm kunnen dalen als het huidige beleid doorloopt.
Lees verder onder de video >>
Wat betekent het voor jouw woning?
Zijn de tekenen al zichtbaar? Dan is het belangrijk om niet af te wachten. Veel voorkomende signalen van schade zijn: scheuren in muren of vloeren, deuren of ramen die vreemd sluiten, verzakte tuinen of heffende stoepen. Bij houten funderingen komt daar bovenop het risico dat de palen boven water komen te staan en daarmee draagkracht verliezen.
De gevolgen van bodemdaling zijn niet klein: de kosten voor herstel, waardeverlies en slechtere leefbaarheid kunnen aanzienlijk zijn. Het adviesorgaan Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (RLI) waarschuwt dat doorgaan zoals nu geen haalbare kaart is.
Wat doen gemeenten en de landelijke overheid?
Overheden hebben de kwestie hoog op de agenda staan. Er is beleid in de maak dat gericht is op het voorkomen, detecteren en herstellen van schade door bodemdaling. Zo vermeldt het landelijke position paper dat de aanpak breder moet zijn dan alleen veenweidegebieden: ook klei- en zandgronden vallen onder het bereik.
Er zijn twee belangrijke rubrieken waar gemeenten mee aan de slag zijn: onderzoek & monitoring, en interventie & subsidie. Denk aan het opstellen van risicokaarten, het monitoren van grondwaterstanden, maar ook subsidies voor huiseigenaren om een funderingsonderzoek uit te laten voeren of herstelwerkzaamheden te treffen.
Wat kun je zelf doen?
Je staat niet machteloos; je kunt zelf de problemen beperken door actief te zijn met je woning en omgeving. Let bijvoorbeeld op de staat van je fundering en woning, meld afwijkingen tijdig en check of je woning in een risicogebied valt. Daarnaast kun je tuinen en grond rondom je woning onderhoud geven door bijvoorbeeld droogtesituaties tegen te gaan en zo extreme bodembewegingen te beperken.
Hier zijn twee concrete acties die je direct kunt ondernemen:
- Laat bij aankoop of zodra signalen zich voordoen een funderingsonderzoek of bouwkundige keuring uitvoeren.
- Houd kleine aanwijzingen zoals scheuren, verzakkingen of klemmende deuren goed in de gaten en bespreek deze met een constructeur of gemeente.
Gezamenlijke opgave voor nu en later
Bodemdaling en de daaruit voortvloeiende funderingsproblemen zijn geen fenomeen dat vanzelf verdwijnt. Zonder grootschalige preventie, goed grondwaterbeheer en actieve betrokkenheid van bewoners en gemeenten kan de schade fors worden.
Het is niet alleen jouw woning die risico loopt, maar ook de straat, wijk en in extreme gevallen de hele infrastructuur. Het vraagt dus om samenwerking, alertheid en tijdige actie.
Heb je twijfels over jouw woning? Neem de signalen serieus. Laat een onderzoek uitvoeren. Vraag naar de mogelijkheden voor subsidie of ondersteuning. Zo kun je samen met je gemeente en buurt de impact van bodemdaling beperken en bijdragen aan de veiligheid en waarde van je woning en omgeving.
Metatekst: Bodemdaling in Nederland – wat betekent het voor jouw huis, wijk en toekomst? Ontdek de risico’s, cijfers en wat jij zelf kunt doen.
Bronnen:
STOWA, Unie van Waterschappen, Deltares Publicaties
Lees hieronder wat we eerder schreven over dit probleem >>
Half Nederland verzakt: funderingsproblemen kosten miljarden
1 maart 2024 – Veel woningen in Nederland lopen risico op instorten omdat ze op klei- en veengrond zijn gebouwd zonder deugdelijke fundering. De funderingsproblemen zorgen ervoor dat huizen wegzakken. Op NPO1 lag fundering-expert John van Dijk uit hoe groot het probleem is.
door Ad Killian
425.000 gebouwen verzakken, 12 miljard euro nodig
Het gaat meestal om gebouwen van voor 1970 die op houten palen of direct op de ondergrond staan. De fundering van zo’n gebouw kan beschadigd raken door een lagere grondwaterstand, droogte of door bouwwerkzaamheden in de buurt.
De Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur zal advies uitbrengen om dit probleem aan te pakken, maar de verwachte kosten zijn enorm en kunnen oplopen tot in de miljarden euro’s.
Funderingsproblematiek in Rotterdamse Kralingen
In de Rotterdamse wijk Kralingen is het verzakken van huizen door bodemdaling een serieus probleem. John van Dijk beschrijft hoe in deze wijk huizen visueel wegzakken, resulterend in een ‘golvend effect’ op straat.
Dit is niet alleen een gevolg van de dalende bodem, maar ook van het ontbreken van palen onder de woningen. Met een gemiddelde bodemdaling van 3 tot 5 millimeter per jaar stapelen de problemen zich jaarlijks op. Het plaatsen van een nieuwe fundering, gekoppeld aan het vijzelen van de woning om deze omhoog te brengen, is een mogelijke oplossing. Echter, met kosten van ongeveer 140.000 euro per woning, vormt dit een aanzienlijke financiële uitdaging.
De tekst gaat onder het bericht verder >>
Volgens mij regent het al vijf maanden onafgebroken bij jullie…
— Arthur van Amerongen (@DonArturito) February 29, 2024
Steeds meer huizen verzakt door extreem droge zomers: ’Ik zit gewoon klem’ https://t.co/gcu3ApBgr9 via @telegraaf
Op zoek naar oplossingen voor funderingsproblemen
De situatie benadrukt een groter probleem dat niet alleen in Kralingen speelt, maar in grote delen van Nederland. De dringende behoefte aan actie is duidelijk.
Er wordt met spanning uitgekeken naar het advies van De Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur, die mogelijk richtlijnen zal voorstellen om vergelijkbare problemen in de toekomst te voorkomen. De essentie ligt niet alleen bij het aanpakken van de huidige gevallen, maar ook bij het toekomstbestendig maken van woningen. Dit vraagt om innovatieve oplossingen en investeringen op grote schaal om te voorkomen dat meer woningen het lot van de verzakking tegemoet gaan.
Half Nederland verzakt, kosten geschat op miljarden euro’s
Bekijk de uitzending hieronder terug en lees verder >>
Bodemdaling is al langer een groot probleem
In 2017 werd er ook al alarm geslagen. “Bodemdaling is een groter probleem dan zeespiegelstijging”. In deze video van Omroep West ontdek je hoe de verzakking tot stand komt.
Bekijk de video hieronder via de link in het X-bericht >>
📡NIEUWSUPDATE – Nederland verzakt: 'Bodemdaling is een groot probleem' https://t.co/uKralZL6YL pic.twitter.com/4OBp53MJwW
— Den Haag Nieuws (@denhaagnws) November 6, 2017
Bron: wnl
Lees hieronder wat we eerder schreven over dit probleem >>
Droogte zorgt voor funderingsproblemen woningen
De impact van klimaatverandering begint zich steeds meer te manifesteren, niet alleen in veranderende weerspatronen, maar ook in de funderingen van woningen. Lees hier hoe dat zit.
door Ilse Bloemendal
Een recente alarmerende waarschuwing komt van Robin Lomulder, Senior Consultant Hydrologie bij Fugro, die aangeeft dat droogte een groeiende bedreiging vormt voor funderingen van huizen in Nederland.
Risico’s voor funderingen
Tijdens langdurige periodes van droogte daalt het grondwaterpeil drastisch. Dit heeft vooral gevolgen voor oudere huizen, gebouwd vóór 1970, die vaak op houten palen of staal rusten. De directe impact? Funderingen die rotten, maaiveldzakkingen in klei- en veengronden en structurele schade aan woningen. Voordat je het weet zit je met duizenden euro’s aan schade.
Omvang van de schade
Volgens experts kan de schade oplopen tot een ongekende schadepost voor huiseigenaren in Nederland. En dit komt bovenop het reeds groeiende woningtekort. Als bestaande huizen onbewoonbaar worden door funderingsproblemen, belanden mensen in een nog diepere crisis. Het repareren van funderingen vergt een aanzienlijke investering – bijna een ton – dat voor velen onhaalbaar is.
Rol van de overheid en individuele maatregelen
De verantwoordelijkheid om dit probleem op te lossen ligt niet alleen bij individuele huiseigenaren. Het is een kwestie die de hele samenleving aangaat en waar de overheid een cruciale rol in speelt. Er wordt gepleit voor ondersteuning van de overheid om het grondwaterpeil te handhaven of te verhogen, om zo de dreiging voor funderingsproblemen te verminderen.
Wist je dat je ook zelf actie kan ondernemen? Het opslaan van water tijdens natte periodes als een soort ‘ondergrondse spaarrekening’ kan dienen als een preventieve maatregel. Dit water kan in drogere perioden gebruikt worden om klei- en veengronden vochtig te houden, waardoor je funderingsschade voorkomt.
Van gelijkmatige regen naar extreme patronen
Een opvallende verandering in het neerslagpatroon wordt ook benadrukt. Vroeger viel regen gelijkmatig verdeeld over seizoenen, maar nu zien we meer hevige buien gevolgd door langdurige droogtes. Dit vraagt om een andere aanpak waarin we natte periodes benutten om water te conserveren voor tijden van droogte.
Tip: Meer inzichten over dit onderwerp? Luister naar de podcast ‘Funderingsschade raakt niet alleen huiseigenaren’ met Robin Lomulder op Spotify’s ExpertCast.
Wat kan je zelf doen om je fundering te herstellen?
Het beschermen van de fundering van je huis tegen droogteschade vereist zorgvuldige aandacht en preventieve maatregelen. Een essentiële eerste stap is regelmatige inspectie en onderhoud, waarbij je professionals kunt betrekken om potentiële problemen vroegtijdig te identificeren. Denk hierbij aan het controleren van afvoersystemen en het behoud van een goede grondwaterafvoer.
Daarnaast is het beheren van het grondwaterpeil rond je huis cruciaal. Overweeg irrigatiesystemen om de bodem vochtig te houden tijdens droge periodes en creëer een aflopende helling om water om te leiden. Het inschakelen van specialisten voor advies en mogelijke aanpassingen aan de fundering kan ook een verstandige zet zijn. Tot slot kunnen regenwateropvangsystemen en overheidsondersteuning waardevolle middelen zijn om je fundering te beschermen tegen de gevolgen van droogte.
Gevolgen van de droogte
Droogte kan nog veel meer problemen veroorzaken. Hier zijn andere problemen die ontstaan als gevolg van langdurige droogte:
1. Landbouw en voedselproductie
Droogte brengt ernstige schade toe aan landbouwgewassen. Verminderde waterbeschikbaarheid leidt tot lagere opbrengsten, mislukte oogsten en uiteindelijk tot voedseltekorten. Boeren staan voor moeilijke beslissingen over welke gewassen te planten en hoe deze te beschermen tegen droogteschade.
2. Watertekorten
Naast het beïnvloeden van landbouwgronden veroorzaakt droogte watertekorten voor drinkwater, industrieel gebruik en natuurgebieden. Rivieren, meren en reservoirs drogen op, wat niet alleen gevolgen heeft voor menselijke consumptie maar ook voor het behoud van ecosystemen.
3. Brandgevaar
Droogte vergroot het risico op bos- en natuurbranden aanzienlijk. Droge vegetatie en lagere luchtvochtigheid creëren ideale omstandigheden voor branden die snel kunnen uitbreiden en vernietigend kunnen zijn voor natuurlijke leefgebieden en menselijke nederzettingen.
4. Economische impact
Bedrijven die afhankelijk zijn van water voor hun processen, zoals energiecentrales en industrieën, ervaren beperkingen. Dit resulteert in productiestilstanden, verminderde economische groei en zelfs werkloosheid in bepaalde sectoren.
5. Gezondheidsproblemen
Droogte veroorzaakt indirecte gezondheidsproblemen, zoals verminderde luchtkwaliteit door stofstormen als gevolg van uitgedroogde landbouwgebieden. Ook kan het watergebrek leiden tot hygiëneproblemen en de verspreiding van ziekten bevorderen.
6. Ecologische schade
Droogte verstoort ecosystemen, wat leidt tot sterfte van planten en dieren die niet bestand zijn tegen langdurige droogte. Het kan veranderingen in biodiversiteit teweegbrengen en de veerkracht van ecosystemen verminderen.