Bron: © Canva. Nieuwe Europese wet verplicht winkels contant geld te accepteren
Een ‘pin only’ bordje bij de kassa? Dat is binnenkort misschien verleden tijd. Het Europees Parlement heeft een belangrijke stap gezet om de positie van contant geld te beschermen. Er is ingestemd met een nieuwe wet die winkeliers en bedrijven in de eurozone verplicht om cashbetalingen te accepteren.
Wat betekent dit voor jou als consument en voor ondernemers in Nederland?
Waarom deze nieuwe wet?
In een tijdperk waarin digitale betalingen de norm lijken, neemt het gebruik van contant geld al jaren af. Toch is er een grote groep mensen voor wie munten en biljetten belangrijk zijn. Denk aan ouderen, mensen zonder bankrekening, toeristen of jongeren. De Europese Commissie wil met deze wet ‘financiële uitsluiting’ tegengaan en ervoor zorgen dat iedereen een basismanier heeft om te kunnen betalen.
Daarnaast wordt contant geld gezien als een noodplan. Mocht er een grootschalige pin storing of cyberaanval plaatsvinden, dan zorgt de beschikbaarheid van contant geld ervoor dat de economie niet volledig stilvalt.
De kern van de wet: acceptatieplicht
De voorgestelde wet is duidelijk: ondernemers mogen contant geld niet langer structureel weigeren. Een permanent bordje met “Wij accepteren geen contant geld” wordt in principe verboden. Het idee is dat contant geld een wettig betaalmiddel is en dus breed geaccepteerd moet worden.
De Nederlandsche Bank (DNB) is een groot voorstander van dit plan. Zij benadrukken al langer het belang van contant geld voor een inclusieve en veerkrachtige samenleving.
Belangrijke uitzonderingen: Wanneer mag weigeren wél?
De wet is niet zwart-wit en biedt ruimte voor uitzonderingen. Een winkelier mag een cashbetaling weigeren onder specifieke en vaak tijdelijke omstandigheden. Hier zijn de belangrijkste uitzonderingen:
- Proportionaliteit (grote biljetten, klein bedrag): Een winkelier mag een biljet van €200 of €500 weigeren als je een product van een paar euro koopt. De waarde van het biljet moet in verhouding staan tot het te betalen bedrag.
- Tijdelijk gebrek aan wisselgeld: Als een ondernemer aan het begin van de dag of na een reeks grote betalingen objectief geen wisselgeld heeft, mag hij een betaling tijdelijk weigeren. Dit mag geen structureel excuus worden.
- Veiligheidsoverwegingen: Hoewel de wet dit niet expliciet als permanente uitzondering noemt, wordt er in de discussie rekening gehouden met veiligheid. Denk aan nachtwinkels in risicogebieden. Lidstaten krijgen de vrijheid om hier eigen, strengere regels voor op te stellen, zolang de toegang tot contant geld in de regio maar gewaarborgd blijft.
- Specifieke situaties: Denk aan onbemande verkooppunten zoals sommige tankstations of parkeergarages waar betalen met contant geld praktisch onmogelijk is.
De uitzonderingen: Wie, wat en wanneer?
Het Nederlandse ontwerpbesluit is zeer specifiek over de uitzonderingen. Een ondernemer is niet verplicht om contant geld te accepteren in de volgende gevallen:
- Nachtelijke uren: Tussen 22.00 uur ’s avonds en 06.00 uur ’s ochtends.
- Online en op afstand: Voor online aankopen en periodieke betalingen zoals abonnementen.
- Onderweg: Voor vervoersbewijzen in het openbaar vervoer.
- Aan de deur: Betalingen aan (maaltijd)bezorgers en bij overige huis-aan-huis verkoop.
- Onbemand: Bij locaties zonder personeel, zoals onbemande tankstations of tolpoorten.
Daarnaast zijn er 2 belangrijke uitzonderingen op basis van veiligheid:
- Tijdelijk verhoogd risico: Een ondernemer mag cash weigeren als er een concrete dreiging of een specifiek veiligheidsrisico is. Dit is een tijdelijke maatregel, “voor de periode dat deze veiligheidsrisico’s spelen”.
- Kleine ondernemers: Kleine bedrijven met minder dan 4 werknemers krijgen een structurele uitzondering. Zij mogen contant geld blijven weigeren met een beroep op veiligheidsrisico’s.
Wat betekent dit voor Nederland?
Nederland is een van de koplopers in digitaal betalen. Het aantal ‘pin-only’ winkels is hier de afgelopen jaren flink toegenomen. Voor deze ondernemers zal de nieuwe wet een aanpassing vereisen. Argumenten vanuit de detailhandel tegen een acceptatieplicht zijn vaak gerelateerd aan:
- Veiligheid: Minder cash in de lade betekent minder risico op overvallen.
- Kosten: Geld afstorten bij de bank brengt kosten met zich mee.
- Efficiëntie: Digitale betalingen zijn sneller en makkelijker te verwerken in de boekhouding.
Wat betekent dit in de praktijk?
Voor de consument betekent dit dat je bij de meeste winkels weer met cash terecht kunt. Supermarkten, inclusief de zelfscankassa’s, en de meeste cafés en restaurants zullen onder de nieuwe regels contant geld moeten accepteren. De ‘pin only’-regel zal daar dus verdwijnen.
Hoe nu verder?
De Nederlandse wetgeving wordt nu verder uitgewerkt, met 2027 als richtjaar voor de invoering. Tegelijkertijd lopen de onderhandelingen op Europees niveau door. Het Europees Parlement heeft zijn standpunt bepaald, en nu moeten de EU-lidstaten en de Europese Commissie tot een definitief akkoord komen. De Nederlandse stappen laten zien dat de acceptatieplicht er, in ieder geval in ons land, vrijwel zeker gaat komen.
Lees hieronder wat we eerder schreven over betalen met contant geld >>
Contant geld steeds minder geaccepteerd: meer winkels schakelen over op pin-only beleid
15 mei 2025 – Het aantal winkels, horecazaken en dienstverleners in Nederland waar contant betalen niet meer mogelijk is, neemt opnieuw toe. Volgens een inventarisatie van De Nederlandsche Bank (DNB) is het aantal locaties met een ‘pin-only’-beleid gestegen van 4,5 procent in 2023 naar 4,8 procent in 2024.
door Wendy Ruittemanz
Deze cijfers zijn gebaseerd op veldonderzoek bij 5000 verkooppunten, waarbij werd gekeken of er een bordje ‘alleen pinnen’ hing. Het weigeren van contant geld is toegestaan, mits dit duidelijk bij de ingang wordt gecommuniceerd.
Sectoren waar contant betalen snel verdwijnt
Sommige sectoren voeren het cashloze beleid in hoog tempo door. Bioscopen en apotheken springen daarbij het meest in het oog. In 2024 accepteerde 38 procent van de bioscopen geen contant geld meer, terwijl dat in 2023 nog 27 procent was. Bij apotheken steeg het aandeel van 16 naar 21 procent. Ook parkeren kan steeds vaker alleen met pin: in 2024 kon bij 25 procent van de parkeerlocaties niet meer met cash worden betaald, tegenover 16 procent in het voorgaande jaar.
De belangrijkste redenen die ondernemers hiervoor aangeven zijn veiligheid (minder risico op overvallen of diefstal), en praktische voordelen zoals snellere afhandeling bij de kassa en minder administratieve rompslomp.
Grote regionale verschillen
Er zijn grote verschillen zichtbaar tussen steden en dorpen. In grote gemeenten met meer dan 175.000 inwoners is 10 procent van de verkooppunten inmiddels pin-only. In kleinere dorpen met minder dan 5.000 inwoners is dat slechts 1 procent.
Ook per provincie lopen de verschillen uiteen. In Flevoland en Noord-Holland zie je relatief veel locaties met een pin-only beleid: respectievelijk 10 en 8 procent van de onderzochte locaties accepteert daar geen contant geld meer. Zeeland vormt de opvallende uitzondering. In die provincie accepteerden alle onderzochte winkels nog gewoon contant geld.
Zelfstandige winkels zijn over het algemeen soepeler dan ketens als het gaat om betaalmethoden. Waar grote winkelketens vaker volledig digitaliseren, blijven kleine zelfstandigen meer opties bieden aan hun klanten.
Contant geld blijft belangrijk als back-up
Hoewel het gebruik van contant geld langzaam daalt, blijft het volgens DNB essentieel om cash achter de hand te houden. In 2024 werd nog altijd 19 procent van alle kassabetalingen met contant geld gedaan. Banken en toezichthouders adviseren consumenten om altijd een bedrag contant beschikbaar te hebben, voor het geval het elektronische betalingsverkeer uitvalt. Denk hierbij aan storingen of cyberaanvallen die pinbetalingen tijdelijk onmogelijk maken.
Lees hieronder wat we eerder over contant geld schreven >>
Europese Commissie: ‘Contant geld moet een recht worden’
19 september 2023 – Pinnen en mobiel betalen, het is een gewoongoed binnen Europa. Toch worden de meeste transacties nog met contant geld gedaan, meldt de Europese Commissie en dat moet in een wet vastgelegd worden is hun voorstel.
door Yvette Juch
Niet iedereen stopt met contant betalen. Zij zeggen: “Contant geld moet blijven, het is ons recht!“
Recht op betalen met contant geld wettelijk vaststellen
Naar schatting is zelfs 60% van de Europeanen niet van plan te stoppen met betalen met munten en bankbiljetten. In Nederland ligt het percentage mensen dat pleit voor het voortbestaan van contant geld nog hoger, 87%. Met name ouderen, geven er nog steeds de voorkeur aan om uitsluitend met contant geld te betalen.
En ook niet iedereen in de EU heeft een bankrekening. Om ervoor te zorgen dat iedereen kan blijven betalen – volgens zijn of haar voorkeur – heeft de Europese Commissie dit jaar een wetgevingsvoorstel gedaan om het recht om met contant geld te betalen wettelijk vast te leggen.
Europese Commissie wil winkeliers verplichten contant te accepteren
Dit wettelijke recht houdt in dat bedrijven niet meer eenzijdig mogen beslissen om alleen pinbetalingen te accepteren. De ontvanger van het geld is in principe verplicht om contant geld te accepteren. Hiervan kan worden afgeweken, bijvoorbeeld wanneer zowel de consument als de winkelier overeenkomen om op een andere manier te betalen, zoals met een pinpas.
Voldoende geldautomaten in de buurt
Het voorstel schrijft ook voor dat overheden ervoor moeten zorgen dat er voldoende geldautomaten beschikbaar zijn. In Nederland neemt het aantal plaatsen om geld op te nemen al meer dan 10 jaar af. Met dit voorstel is iedereen er straks zeker van dat er een geldautomaat in de buurt is.
De introductie van de digitale euro
Het recht om met contant geld te blijven betalen hangt samen met de mogelijke introductie van de digitale euro (de CBDC: Central Bank Digital Currencies). Dit is een valuta die op termijn uitgegeven wordt door de Europese Centrale Bank en waarmee iedereen zowel online als offline kan betalen.
Banken over de hele wereld werken momenteel aan de invoering van dergelijke digitale valuta. Het is echter niet de bedoeling dat de digitale euro, als deze wordt ingevoerd, andere vormen van betaling vervangt. Het vormt een aanvulling op de bestaande mogelijkheden: fysieke munten en biljetten, evenals digitale betalingen via je bankrekening.
Naast de populariteit van online winkelen ervaren ook steeds meer mensen de voordelen van het online boodschappen doen.
Veel bezorgdheid over verlies van privacy
Een van de voornaamste bezorgdheid met betrekking tot CBDC’s betreft het mogelijke verlies aan privacy voor individuen. Aangezien transacties met CBDC’s digitaal gaan en in beheer zijn van de centrale banken, bestaat het risico dat er aanzienlijke hoeveelheden informatie omtrent persoonlijke financiële handelingen in handen van derden komen.
Er is zelfs een theatervoorstelling over gemaakt door het theatergezelschap De Verleiders. Zij bespreken tijdens hun voorstelling (die zij dit seizoen door het hele land geven) de voors en tegens. Ze prikkelen het publiek om er zich meer in te verdiepen omdat het digitale geldsysteem nu nog in de maak is. Op hun website kun je zelf een petitie tekenen. Ben jij voor of tegen?
Definitieve goedkeuring voorstel Europese Commissie
Beslissingen over zowel de digitale euro als de verplichting om contant geld te accepteren, moeten nog definitief worden goedgekeurd door het Europees Parlement en de lidstaten.
Petities die rond gaan voor het behoud van contant geld
Onderteken deze petitie en deel deze overal verder en vraag anderen ook te ondertekenen. Want alleen met het behoud van contant geld vallen we niet ten prooi aan de CBDC/digitale euro:https://t.co/2etJt0Xaeo
— Wakker Nederland (@TonnieWijn64478) September 14, 2023
Bron:
Europees Parlement.
Lees hieronder wat we eerder over contant geld schreven >>
Contant geld moet blijven? 90% van de Nederlanders zegt ja
23 juni 2023 – Het contante betalingssysteem staat onder druk. Ruim 87 procent van de Nederlanders geeft aan dat contant geld overal in Nederland geaccepteerd moet worden. Dat blijkt uit een representatief enquêteonderzoek van informatieplatform Bank.nl.
door Wendy Ruittemanz
Om de onderzoekuitkomst te duiden ging het platform in gesprek met de Kamerleden Mahir Alkaya (SP) en Chris Stoffers (SGP) die zich inzetten voor een acceptatieplicht voor contant geld.
Kamerleden pleiten voor acceptatieplicht contant geld
Ondanks de toenemende mate van contactloos betalen en de afnemende hoeveelheid pinautomaten, blijft de gemiddelde Nederlander veel waarde hechten aan contant geld. De oudere respondenten hechten het meest aan een eventuele acceptatieplicht van contant geld, ook de jongste leeftijdsgroep schaart zich hier met een meerderheid achter.
SP-Kamerlid Alkaya: “De acceptatie van contant geld neemt af. Zelfs bij essentiële voorzieningen zoals apothekers, bibliotheken en parkeergarages. Zo kan er bij 16% van alle parkeerautomaten al niet meer met contant geld betaald worden. Ongeveer 1,5 miljoen mensen in Nederland gebruiken om uiteenlopende redenen vooral contant geld voor hun alledaagse betalingen. Voor hen, maar ook voor de rest van de Nederlanders, mag contant geld niet verdwijnen.”
Aanwezigheid van pinautomaten is essentieel
Kamerlid Chris Stoffer (SGP) over de resultaten van het onderzoek: “De aanwezigheid van voldoende pinautomaten is essentieel om de positie van contant geld te borgen. Los daarvan is het noodzakelijk om de toegang tot geld voor deze 1,5 miljoen mensen, maar ook voor anderen te behouden. Natuurlijk zien we risico’s. Om plofkraken te voorkomen is het soms nodig dat pinautomaten verdwijnen. Maar dat mag niet ten koste gaan van de toegang tot cashgeld.”
Invloed op vertrouwen maatschappelijke gebeurtenissen
Er werd niet alleen onderzoek gedaan door Bank.nl naar de relatie tussen Nederlanders en contant geld, maar ook naar de invloed van maatschappelijke gebeurtenissen op het vertrouwen in de euro. Daaruit blijkt dat ruim 3/4 van de Nederlanders minder vertrouwen heeft in de euro sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne.
Is contant betalen straks niet meer mogelijk?
Nederlanders kopen steeds meer online, en daar komt geen contant geld aan te pas. Koop je wel iets in de winkel, dan is even afrekenen met je pinpas een stuk sneller en handiger dan betalen met biljetten en muntjes. Veel winkeliers willen het liefst alleen digitale betalingen accepteren. Dit maakt het minder aantrekkelijk voor overvallers van winkels. Toch is het verdwijnen van cashgeld en het sluiten van steeds meer bankkantoren problematisch is ook de mening van De Nederlandsche Bank (DNB), en met name problematisch voor kwetsbare groepen zoals ouderen.
Samenleving zonder biljetten
Hoe denken Nederlanders over een samenleving zonder contante betalingen? De jongere generatie denkt anders dan de oudere. Het is eigenlijk heel makkelijk, want je kunt alles online doen. Je hoeft geen geld meer in je portemonnee te hebben en je kunt alles gewoon via internet regelen. Je hoeft niet eens meer naar de bank om geld op te nemen. Ruim de helft van Nederland denkt dat contant geld voor het jaar 2030 helemaal uit de samenleving verdwenen is. Mensen boven de 60 jaar zijn wat terughoudender en slechts 1 op de 5 denkt dat contant geld zal verdwijnen.
Pinautomaten verdwenen in Nederland
In Nederland zijn heel veel kantoren van banken en hun geldautomaten verdwenen, waardoor mensen geen toegang meer hebben tot hun eigen geld. De automaten zijn door de banken zelf verwijderd. Dit is voornamelijk gedaan uit veiligheidsoverweging met het oog op plofkraken en als kostenbesparing omdat de automaten simpelweg minder werden gebruikt de afgelopen jaren.
Toekomst contant geld
Met de komst van nieuwe technologieën, zoals cryptovaluta, is het mogelijk dat contant geld steeds minder relevant wordt. Het is ook mogelijk dat contant geld een rol zal blijven spelen in de samenleving, maar dan in mindere mate of in een andere vorm. DNB, SP en de SGP blijven pleiten voor harde afspraken met partijen, om zo de mogelijkheid tot betalen met munten en briefgeld te consolideren.
Bron:
Bank.nl