Hoe zijn de Nederlandse dialecten ontstaan?

De veronderstelling die aan deze vraag ten grondslag lijkt te liggen is dat er ooit maar één taal was in het Nederlandse taalgebied die uiteengevallen is in een aantal verschillende dialecten. Alles wijst erop dat het eerder omgekeerd is. Aan Middelnederlandse teksten kun je zien dat het Nederlands al in de middeleeuwen niet één taal was, maar een verzameling dialecten. Van voor die tijd zijn er weinig bronnen, maar het is duidelijk dat het bestaan van een groot aantal in elkaar overlopende dialecten al heel lang de gewone situatie is in Nederland en de rest van Europa. Het Standaardnederlands daarentegen is van veel recenter datum en kan gezien worden als een poging om een eenheid te smeden uit al die Nederlandse dialecten.

Er is natuurlijk wel het een en ander bekend over factoren die een rol spelen bij taalverandering en het ontstaan van taalvariatie, zoals migratie, taalcontact, onvolledige taalverwerving, isolement. Voor de Nederlandse dialecten nemen we aan dat ze ontstaan zijn in het contact tussen het Frankisch, het Fries en het Saksisch, waarbij het van belang is op te merken dat die drie elk ook zelf weer verzamelingen dialecten waren.