Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

Waarom wordt een overwinning opgeëist?

Waarom worden overwinningen na verkiezen (vooral in het buitenland) opgeëist? Hoezo opeisen? Waar komt dat opeisen vandaan?

Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
in: Taal
2.4K
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Nou zelfs Rutte deed het, al heb ik hem dat niet letterlijk horen zeggen maar journalisten schrijven het vaak zo. Deze week hoorde ik het ook weer een paar keer door de verkiezingen in het midden-oosten: http://www.nu.nl/nieuws/2907898/rutte-eist-overwinning-verkiezingen.html
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Nog niet gezien dat alknobe deze link had gebruikt ;)
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Ik hoor het dus heel vaak op radio1 na een verkiezingsuitslag uit het buitenland.
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Nou dan snap je ook mijn vraag want IK vind het ook een vreemde term.... Het is dus een goeie vraag, toch?

Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.

Het beste antwoord

Eigenlijk gaat het hier (in tegenstelling tot wat Alknobe beweert) om een verkeerde vertaling van het Engelse claim, dat naast 'recht doen gelden/aanspraak maken op' ook (op)eisen kan betekenen.

In een rechtzaak is een claim dan te vertalen met een eis en claimen met (op) eisen.

Bij zoiets als verkiezingen echter wordt claim gebruikt in de zin van recht doen gelden/aanspraak maken op. Je kunt dan overigens in het Nederlands ook gewoons zeggen/schrijven "partij X claimt de overwinning", claimen is correct Nederlands.

Maar 'de overwinning opeisen' is feitelijk een neologisme dat voortkomt uit een gebrekkig begrip van de Engelse taal.

Toegevoegd na 15 uur:
Wat ik in mijn eerste alinea bedoel is dat claim in het verleden verkeerd vertaald/begrepen werd en dat deze verkeerde vertaling ingeburgerd is geraakt.

Omdat Alknobe minder inging op de vraag "Waar komt dat opeisen vandaan?" en meer op de huidige situatie waarin de betekenis 'aanspraak maken op' voor opeisen ingeburgerd is geraakt is zijn bewering strikt genomen ook correct.
(Lees meer...)
rose
11 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Helaas klopt je bewering dat 'de overwinning opeisen' een neologisme is niet. Het betreft geen vertaalfout, maar correct gebruik van het werkwoord 'opeisen'. Ik begrijp dat je veel waarde hecht aan de Van Dale. Dit woordenboek stelt dat een van de betekenissen van 'opeisen' luidt: "aanspraak maken op". Als Rutte dus de overwinning opeist, dan maakt hij aanspraak op de overwinning. Daar is geen woord Engels bij.
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Dus claim = (op)eisen, opeisen = aanspraak maken op, begrijp je?
rose
11 jaar geleden
Volgens je eigen redenering is dat jouw mening, alknobe, en heeft die niets te zoeken in een reactie op mijn antwoord.
rose
11 jaar geleden
Maar wat Van Dale betreft, je moet me even helpen met de editie die je gebruikt, want wat jij schrijft is niet wat in de 14e (de recentste) of de12e editie staat. Ik zal straks nog even in de 7e kijken... Daarnaast gebruikte ik neologisme (niet geheel correct) voor de uitdrukking ‘de overwinning opeisen’, niet voor het woord opeisen, dat is geen nieuw woord. En met zinsnedes als 'helaas klopt je bewering .... niet' en 'dus... begrijp je?' plaats je jezelf boven je gesprekspartner, wat de communicatie niet versoepelt.
rose
11 jaar geleden
En de uiteindelijk vraag was niet naar de betekenis van opeisen in de gegeven context, maar waar het specifieke gebruik van het woord vandaan komt.
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Dat klopt, maar als je naar mijn antwoord verwijst als incorrect dan is het niet meer dan logisch dat ik daar op reageer. op·ei·sen (werkwoord; eiste op, heeft opgeëist)
1 met nadruk eisen dat iets gegeven wordt
2 aanspraak maken op
http://www.vandale.nl/opzoeken?pattern=opeisen&lang=nn Hier hou ik het bij om de vraag van Pelle niet te misbruiken voor je persoonlijke vendetta.
rose
11 jaar geleden
Maar uit het feit dat de betekenis 2 nu wel op de site van Van Dale staat in combinatie met het feit dat deze in de laatste papieren versie (nog) niet was opgenomen zou je kunnen afleiden dat het specifieke gebruik relatief nieuw is. In ruimere zin een neologisme derhalve. Wellicht dat het de volgende editie haalt. En ik blijf er vooralsnog bij dat dit gebruik voortkomt uit het verkeerd vertalen van de Engelse term 'to claim a victory'. (Ik heb nu even geen Van Dale bij de hand, maar ik zal later op de dag de verklaring uit de laatste papieren editie oplepelen.)
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Alknobe en Rose maakten het mij lastig om het beste antwoord te kiezen, eigenlijk zijn ze allebei aanvullend aan elkaar. Omdat Rose het beste een antwoord gaf op mijn laatste zin heb ik voor Rose gekozen. sorry Alknobe, als ik de punten had kunnen delen waren ze ook voor jou geweest maar je krijgt wel een plus natuurlijk.

Andere antwoorden (4)

Een vordering, een erfdeel, een gewonnen of verdiende prijs of een overwinning...
allemaal zaken waar de opeiser recht op meent of weet te hebben.
De "andere" (verliezende of betalende) partij zal lang niet altijd zonder slag of stoot willen toegeven dat genoemde eisen terecht zijn.
Die verkiezing zou best wel eens oneerlijk kunnen zijn verlopen, vindt de verliezer (vooral in het buitenland ;-).
In een poging dat rekken en treuzelen van de verliezende of betalende partij te doorbreken zal de (vermeende) winnaar of rechthebber opeisen wat hem toekomt.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
De term 'de overwinning opeisen' wordt ook in Nederland gebruikt bij de verkiezingen. Dit is dan ook een goede vertaling van het Engelse woord 'claim', dat wordt gebruikt als buitenlandse politici hun 'victory claimen'.

Maar waarom dan vraag je? Meestal wordt in de loop van de verkiezingsavond/-nacht duidelijk wie de winnaar hoogstwaarschijnlijk wordt. Dan zijn nog niet alle stemmen geteld en de uitslag staat nog niet voor de volle 100% vast. Je kunt totdat alle stemmen geteld zijn dan ook niet zeggen: "Rutte heeft de verkiezingen gewonnen". Je kunt wel zeggen "Rutte eist de overwinning op" (zie bron 1). Deze kan hem dan meestal niet meer ontgaan omdat het grootste deel van de stemmen is geteld of het verschil al te groot is geworden om nog ingehaald te kunnen worden. De tegenstander (of tegenstanders) kunnen zich neerleggen bij deze eis. In de praktijk belt de tegenstrever van degene die zichzelf uitroept tot winnaar op om hem te feliciteren.

Overigens wordt tegenwoordig ook in Nederland het woord 'claimen' soms gebruikt in deze context. In de tweede bron over dezelfde verkiezingen is de kop "Rutte claimt overwinning na nek-aan-nekrace met PvdA – felicitaties Samsom". Het claimen of opeisen wordt dus gedaan omdat de officiële uitslag pas later bekend is. In Nederland is dat meestal in de week na de verkiezingen, zoals vorig jaar na 5 dagen (zie derde bron). In Amerika heeft het ooit maanden geduurd en waren er hertellingen en rechtszaken nodig. Pas na rechterlijke uitspraken kon George W Bush met recht stellen dat hij de verkiezing had gewonnen, terwijl hij de overwinning toen al een hele tijd daarvoor had opgeëist.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
amc
11 jaar geleden
Hierin eist het team de overwinning al op, omdat het andere team niet winnen kan. Het winnende team is nl. zoveel beter/sterker dat het niet anders kan. Ze eisen het dus niet letterlijk zelf op, maar hun overwicht eist het op dat ze zullen winnen.
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
De vraag gaat over verkiezingen, en niet over sport. Maar de redenering van amc klopt. En een nieuwsbericht is per definitie achteraf geschreven natuurlijk. In de kop kun je dan prima de tegenwoordige tijd gebruiken, anders is het zo lang. Een kop als 'rotterdam heeft verdiend de overwinning opgeeist' ziet er in ieder geval niet uit.
rose
11 jaar geleden
Uit de vraag: " Waar komt dat opeisen vandaan?" Het specifieke gebruik van opeisen is relatief nieuw en heeft een iets afwijkende betekenis t.o.v. die bij sporten.
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Heb je een bron om deze beweringen te bevestigen Rose? En inderdaad, de vraag ging niet over sport.
rose
11 jaar geleden
Ik kan naar Van Dale verwijzen, Alknobe. Maar als je zo op bronnen staat: "Dit is dan ook een goede vertaling van het Engelse woord ‘claim’, dat wordt gebruikt als buitenlandse politici hun ‘victory claimen’.", heb je daar een bron voor?
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
In de Van Dale kan ik natuurlijk niet vinden dat het gebruik relatief nieuw is en dat het een afwijkend betekenis heeft t.o.v. die bij sporten. Ik had mijn bronnen in het antwoord al opgebruikt, maar omdat je het zo lief vraagt: nee, ik heb daar niet een bron voor; wel drie. Het Engelse woord 'claim' wordt vertaald als 'aanspraak maken op' http://www.vertalen.nu/vertaal/en/nl/claim Ook opeisen wordt vertaald als 'aanspraak maken op' http://www.vandale.nl/opzoeken?pattern=opeisen&lang=nn Tenslotte heeft het Nederlandse woord 'claim' de betekenis 'aanspraak maken op' (dat zei je zelf in je antwoord ook al). Met andere woorden: claimen en opeisen zijn in dit verband synoniemen.
rose
11 jaar geleden
Wat ik wil betogen, Alknobe, is juist dat die synoniemiteit relatief nieuw is, in de laatste papieren versie van VD was de betekenis 'aanspraak maken op' voor opeisen nog niet opgenomen. Het gebruik als zodanig was in het verleden dus incorrect, zo lijkt het, en het vertalen van claimen met opeisen dus ook. Door het hardnekkig verkeerd gebruik is de nieuwe betekenis (schijnbaar) ingeburgerd. Maar je hebt in zoverre gelijk dat in het hedendaagse taalgebruik opeisen synoniem lijkt te zijn geworden met claimen, althans in deze betekenis. Taal heeft helaas de neiging zich aan te passen aan gebruikers die haar niet, of minder goed, beheersen.
Ieder mens wil winnen, dat zit nu eenmaal in de mens. Je voelt je dan een overwinnaar, wat zoveel betekent als; je bent de beste! Niemand verliest graag van een ander, want daardoor voel je je niet zo goed als die ander en laat je in waarde dalen voor jouw gevoel. Zeker als je ambitieus bent, wil je beter zijn dan anderen en wil je winnen als er wordt gestreden voor die betere positie/plek in de maatschappij.
Als dan zeker is geworden dat je beter bent (door een wedstrijd, verkiezing of dergelijke) en die ander bestrijdt het, dan is het dus logisch dat je de winst opeist.
Jij hebt ervoor gestreden, jij hebt uiteindelijk gewonnen en dat zal iedereen ook weten!
(Lees meer...)
amc
11 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Mooi +
Je hebt een overwinning of je kan ze opeisen.
Een overwinning die je opeist heb je nog niet binnen.
Het mooiste voorbeeld is Het Ardennenoffensief in Bastenaken
Daar eiste de Duitsers de overwinning op en vroegen dat ingesloten soldaten zich zouden overgeven. Daarop antwoorden generaal Anthony McAuliffe, op ingeven van de toen 29-jarige luitenant-kolonel Harry W.O. Kinnard, het beroemde antwoord "NUTS". Later zouden de duitser roemloos ten onder gaan in Bastenaken.
Robby BB
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Mooi antwoord en leuk voorbeeld! +

Weet jij het beter..?

Het is niet mogelijk om je eigen vraag te beantwoorden Je mag slechts 1 keer antwoord geven op een vraag Je hebt vandaag al antwoorden gegeven. Morgen mag je opnieuw maximaal antwoorden geven.

0 / 2500
Gekozen afbeelding