Was er een religie in de prehistorie?

Dat weten we niet met zekerheid. We weten wel met zekerheid dat ergens in de geschiedenis van de mensheid, de mens begonnen is met het met bijzonder veel zorg begraven van zijn doden (inclusief grafgiften) en het maken van afbeeldingen. Volgens veel archeologen is dit het ontstaan van religie: de doden worden vereerd of krijgen spullen mee voor een spirituele reis, afbeeldingen van succesvolle jacht worden gemaakt om voorspoed af te dwingen, beeldjes van zwangere vrouwen en mannen met reuzenpiemels worden gemaakt om vruchtbaarheid af te dwingen. Maar wat onze voorouders precies bezielde is heel moeilijk terug te halen.

In ieder geval niet zoals in de huidige betekenis. De pre-historie is het tijdperk van vóórdat de mens kon schrijven. Dus er is daarvan geen schriftelijke overlevering van. Wel is bekend, dat bijvoorbeeld de Neanderthalers, hun doden met bloemen begroeven. Maar daaruit mag je niet afleiden dat ze een religie aanhingen. Het was gewoon een gebruik. Dat gebruik komt ook bij andere zoogdieren voor: de olifant kent het olifantenkerkhof. Het mag wel duidelijk zijn, dat onze voorvaderen heel dicht bij de natuur stonden. Er waren geen wetten, geen regering, geen politieke partijen, geen wetenschap. Ze moesten alles met eigen handen, eigen ondervinding en denkkracht doen. Daar passen geen voorwendsels bij, die door anderen worden opgedrongen.

Omdat de oudste beschavingen (de Indus-culturen in Pakistan, Soemerië, Mesopotamië en Egypte) goden aanbaden die dichtbij de natuur stonden (denk aan goden van zon, maan, aarde, lucht, water, landbouw enz.), kun je ervan uitgaan dat de prehistorische mens het goddelijke ook in de natuur zag. Maar zoals al gezegd: daarvoor is geen bewijs. De afbeeldingen van dieren in grotten zoals die van Lascaux in Frankrijk (rond 18.000 v. Chr.) kunnen net zo goed met jachtmagie te maken hebben als met het aanbidden van jachtgoden. Vrouwenbeeldjes hoeven niet een moedergodin uit te beelden en beeldjes van mannen met een enorme penis niet een vadergod. Eén van de oudste tempels die ooit is gevonden (in 1990 bij Nevali Cori in Turkije, inmiddels verdwenen onder het Atatürk stuwmeer), is van tussen 9.000 en 7.000 v. Chr. Er werd een beeld gevonden van wat men vermoedt dat het een god was: een kaalgeschoren man met een slang op zijn achterhoofd. Maar ook hier geen geschreven uitleg. Het antwoord op je vraag is dus ongetwijfeld "ja", maar wat de inhoud van die religie is geweest, is helaas een raadsel...

Ik denk zelf dat je het moet zoeken in de manier waarop de religies normaal gesproken zijn ontstaan. Mensen denken veel over dingen na, voor ons moet er altijd ergens een logische verklaring voor zijn. i.m.h.o. is het dus ergens ontstaan toen mensen hun omgeving gingen bestuderen en de dingen die ze niet konden begrijpen begonnen toe te schrijven aan een hogere macht om het zo toch een plaats te geven. Dit zal in de prehistorie ook wel zo gebeurd kunnen zijn. god van de zon, god van de regen, god van de donder enzovoorts.