Prinsjesdag plannen opnieuw gelekt: hogere AOW en koopkracht in Miljoenennota

Bron: © Koninklijkhuis Prinsjesdag plannen 2025 

---

De aanloop naar Prinsjesdag is dit jaar opnieuw spannend: vertrouwelijke stukken zijn (ook dit jaar) voortijdig uitgelekt. Goed nieuws voor de portemonnee van veel Nederlanders, maar achter de cijfers gaat een forse financiële uitdaging schuil. Hoe staat Nederland er écht voor?

En waarom heet die derde dinsdag in september eigenlijk Prinsjesdag? Wij geven hier uitgebreid antwoord op:

Koopkracht stijgt harder dan verwacht

Uit de gelekte stukken blijkt dat de gemiddelde koopkracht in 2026 met 1,3 procent stijgt. Dat is meer dan de 1 procent waar het Centraal Planbureau in juli nog vanuit ging.

• Werkenden: +1,2%
• Uitkeringsgerechtigden: +1,3%
• Gepensioneerden: +1,5% (de grootste stijging)

Volgens minister Heinen van Financiën is dit het bewijs dat “Nederland er goed voorstaat”. Toch is er zorg: de stijgende zorgkosten en sociale zekerheid dreigen de begroting in de komende jaren zwaar te belasten.

Miljardengat in de begroting

Het kabinet kampt met een begrotingstekort van 35 miljard euro. Om dit te dichten wordt geld geleend, waardoor de staatsschuld stijgt van 44,9% van het bbp nu (ca. 540 miljard euro) naar 48,7% in 2028.

Enkele opvallende maatregelen uit de Miljoenennota:

• Korting op benzineaccijns wordt verlengd.
• Rode diesel voor boeren wordt níet goedkoper.
• Bezuinigingen op openbaar vervoer in grote steden gaan niet door.
• Extra 430 miljoen euro voor de techindustrie.
• Extra investeringen in gevangenissen: 35 miljoen in 2028, oplopend tot 50 miljoen structureel in 2031.
• De zorgpremie stijgt met ongeveer 3 euro per maand.

De tekst gaat onder de berichten verder >>

Politieke context: demissionair en broos

Het demissionaire kabinet-Schoof staat op wankele benen: na het vertrek van PVV en NSC blijven alleen VVD en BBB over, samen goed voor slechts 32 van de 150 zetels.

Voor elk plan moet steun bij de oppositie gezocht worden. Met de verkiezingen in aantocht belooft dit een politiek schaakspel te worden.

---

Belangrijkste wijzigingen voor AOW’ers in 4 punten samengevat

Nog voordat de koning de Troonrede uitsprak, lekten er al diverse plannen uit. We duiken in de officiële en verwachte wijzigingen voor 2026 en verder, zodat jij precies weet waar je aan toe bent.

1. Jouw inkomen: AOW en belastingvoordelen

Voor iedereen die al met pensioen is of binnenkort die stap zet, is er overwegend positief nieuws over het inkomen.

• AOW stijgt mee: De AOW-uitkering blijft gekoppeld aan het minimumloon. Dit betekent dat je AOW in 2026 naar verwachting meestijgt met de inflatie. Dit zorgt voor een kleine, maar welkome verhoging van je basispensioen.
• Extra belastingvoordeel: Er wordt gesproken over de invoering van een nieuwe, lagere belastingschijf voor de lagere en middeninkomens. Dit kan betekenen dat je over het eerste deel van je inkomen (inclusief AOW en klein pensioen) minder belasting betaalt, waardoor je netto meer overhoudt.
• Ben je tussen 60 en 64? Dan zit je in de “overbrugging”: je leeft nog niet van AOW, maar je denkt er wél veel over na.

Pensioenfondsen zijn bezig met een nieuw systeem. Dat komt de komende jaren. In het nieuwe systeem kan je pensioen wat meer schommelen (het kan iets omhoog of omlaag per jaar). Daarom is het slim om een spaarbuffer te hebben voor zekerheid.

Belangrijkste punten:

• AOW stijgt in 2026 mee met het minimumloon.
• Mogelijk een lagere belastingschijf die zorgt voor extra financiële ruimte.

2. Zorgkosten: Het jaarlijkse hoofdpijndossier

De zorgkosten zijn een vast onderdeel van de Prinsjesdag-plannen. Dit is wat je moet weten voor de komende tijd:

• Zorgpremie stijgt fors: De zorgpremie gaat naar verwachting met zo’n € 12 per maand omhoog. Dit komt neer op een stijging van circa € 144 per jaar. De gemiddelde premie voor de basisverzekering komt daarmee uit rond de € 159 per maand.
• Eigen risico blijft gelijk (voor nu): In 2026 blijft het verplichte eigen risico stabiel op € 385. Er zijn echter plannen van het kabinet om dit vanaf 2027 te verlagen naar € 165. Dit is dus nog toekomstmuziek.
• Zorgtoeslag als compensatie: Om de hogere premie op te vangen, wordt de zorgtoeslag verhoogd. Voor alleenstaanden kan deze oplopen tot € 130 per maand en voor gezinnen tot € 249 per maand.

De stijgende premie zal naar verwachting leiden tot een recordaantal overstappers in november en december. Het loont dus meer dan ooit om zorgverzekeringen goed te vergelijken.

Belangrijkste punten:

• Zorgpremie stijgt met ongeveer € 12 per maand.
• Eigen risico blijft op € 385.
• Zorgtoeslag stijgt om de pijn te verzachten.

3. Vaste lasten: Energie, wonen en vervoer

• Energie: Een meevaller is dat de belastingverlaging op energie in 2026 behouden blijft. Dit voorkomt een drastische stijging van je energierekening. Let op als je zonnepanelen hebt: de salderingsregeling wordt waarschijnlijk vanaf 2027 afgebouwd.
• Huur: Het kabinet trekt 500 miljoen euro uit om de huurtoeslag te vereenvoudigen. Dit moet het systeem duidelijker en efficiënter maken voor huurders.
• Openbaar Vervoer: Reizen met de trein wordt duurder. De prijzen gaan met 6% omhoog. Ook de tarieven voor bus, tram en metro zullen waarschijnlijk stijgen, terwijl er mogelijk bezuinigd wordt op het aantal ritten.

Belangrijkste punten:

• Belastingverlaging op energie blijft bestaan.
• Huurtoeslagsysteem wordt eenvoudiger.
• Reizen met het openbaar vervoer wordt duurder.

4. Overige plannen: koopkracht en BTW

• Koopkracht licht verbeterd: Volgens berekeningen van het Nibud gaat de koopkracht voor gepensioneerden er in 2026 gemiddeld met 0,6% op vooruit. Dit is een bescheiden plusje, maar het is een verbetering.
• BTW op boeken en cultuur omhoog: Een plan voor de langere termijn: vanaf 2026 stijgt de btw op boeken, cultuur (zoals concerten en musea) en hotelovernachtingen van 9% naar 21%. Een avondje uit of een nieuw boek wordt dus aanzienlijk duurder.

Luisteren naar de belangrijkste veranderingen?

Dat kan ook, luister hieronder naar deze podcast en lees daarna verder >>

---

Waarom heet het eigenlijk Prinsjesdag?

Prinsjesdag is tegenwoordig vooral bekend om de Troonrede en de hoedjesparade, maar de naam gaat terug naar de 18e eeuw. Destijds was het een feestdag van de Oranje-aanhangers, die de verjaardagen van stadhouder Willem V vierden. Kinderen werden als kleine prinsjes aangekleed en door de straten geleid. Een uitbundig symbool van aanhankelijkheid aan het Huis van Oranje.

Tegenstanders, de Patriotten, gebruikten de naam juist spottend. Pas later werd Prinsjesdag de officiële opening van het parlementaire jaar. De traditie groeide uit tot een nationaal symbool, waarbij de Koning(in) jaarlijks de plannen van het kabinet presenteert.

Vroeger en nu: tradities rond Prinsjesdag

• In de 19e eeuw kwamen koningen Willem I en II nog te paard naar het Binnenhof.
• Regentes Emma nam in 1890 haar dochter Wilhelmina mee naar de Troonrede, destijds revolutionair.
• Er was zelfs korte tijd een Prinsessedag voor prinses Wilhelmina (1885–1890), een voorloper van Koninginnedag.

Symboliek én spanning

Prinsjesdag begon als een partijdig feestje, maar groeide uit tot hét nationale politiek moment van het jaar. Dit jaar kijken Nederlanders niet alleen naar de hoedjes, maar vooral naar de cijfers: een koopkrachtplus, maar ook een financieel gat dat de komende jaren bepalend zal zijn voor ons economisch beleid.

Elke derde dinsdag van september is het zover: Prinsjesdag. Achter de hoedjes en ceremonie gaat voor jou maar één vraag schuil: wat gebeurt er met mijn inkomen, mijn zorgkosten en mijn vaste lasten? Hieronder lees je – in gewone taal – wat voor 2026 (en iets daarna) belangrijk is als je 60 bent of ouder.

---

Dit was de verkorte samenvatting, laten we dieper op de wijzigingen en gevolgen ingaan voor AOW’ers.

Vorig jaar schreven wij nog: Prinsjesdag plannen 2024 wat betekent het voor AOW’ers.

AOW-leeftijd (indicatief schema op huidige wetgeving)

• 2025: 67 jaar
• 2026: 67 jaar
• 2027: 67 jaar en 3 maanden
• 2028: 67 jaar en 3 maanden

(Altijd controleren bij SVB.nl; toekomstige bijstellingen blijven mogelijk.)

Partnertoeslag

Voor nieuwe gevallen al afgeschaft; sommige oudere situaties hebben nog een lopende toeslag.

Indexatie pensioenfondsen

Afhankelijk van de dekkingsgraad. Grote fondsen (ABP, PFZW, PME, PMT) konden in 2022–2023 vaker indexeren; 2025-indexatiekansen hangen af van rendementen/rente.

Tip: log in op het portaal van jouw fonds en bekijk de transitieplanning naar het nieuwe pensioenstelsel.

Zorg: premie, eigen risico en keuzes

De zorgpremie gaat in 2026 omhoog. Reken grofweg op zo’n tientje per maand meer. Het verplicht eigen risico blijft hetzelfde: €385. Er wordt gepraat over een verlaging in 2027, maar dat is nog niet zeker.

Krijg je zorgtoeslag?

Die kan omhoog gaan als je inkomen laag blijft. Vraag hem aan als je hem nog niet hebt.

Keuzes zorgverzekering

Veel mensen van 60+ betalen voor aanvullende modules die ze niet gebruiken: bijvoorbeeld alternatieve zorg of een tandartsdekking die te ruim is. Kijk in november: wat heb je écht nodig?

Heb je zorg aan huis (zoals huishoudelijke hulp)? Dat loopt via de gemeente (Wmo). Moet iemand naar een verpleeghuis? Dan geldt een eigen bijdrage, afhankelijk van inkomen en spaargeld (WLZ).

Wat kun je nu doen?

• In november: vergelijk zorgverzekeringen.
• Maak een simpel lijstje: wat gebruik(te) ik vorig jaar? (Bril? Fysio? Tandarts?)
• Vraag zorgtoeslag aan als je denkt er recht op te hebben (kan op toeslagen.nl).

Belasting en kortingen

Als je AOW krijgt, gelden andere regels dan vóór je AOW. Er zijn 2 belangrijke “kortingen” (kort gezegd: belastingvoordelen):

1. Ouder­enkorting
2. Alleenstaande ouderenkorting (alleen als je alleen woont)

Verdien je meer? Dan worden die voordelen stukje bij beetje kleiner. Werk je nog een beetje door naast je AOW? Dat kan fijn zijn, maar het loont niet altijd evenveel als je denkt. Laat het desnoods één keer doorrekenen (online of met een adviseur), zodat je niet voor verrassingen komt te staan.

Sparen en beleggen (Box 3)

De overheid kijkt ieder jaar naar hoeveel je op 1 januari hebt. Over een deel daarvan betaal je belasting. Het systeem verandert waarschijnlijk in 2027. Tot die tijd: zorg dat je weet wat je op 1 januari ongeveer op je rekeningen hebt. Je hoeft niet te “trucen”, maar wel bewust zijn.

Wat kun je nu doen?

• Schrijf op wat je ongeveer op 1 januari op je spaar- en beleggingsrekeningen hebt.
• Wil je schenken aan kinderen of kleinkinderen? Doe dat vóór het einde van het jaar, dan telt het misschien niet meer mee op 1 januari.
• Werk je nog? Controleer of extra uren echt netto iets opleveren.

Wonen: huur of eigen huis

Huur je? Dan kan het systeem voor huurtoeslag eenvoudiger worden. Dat is vooral bedoeld om fouten en terugbetalingen te verminderen.

Heb je een koopwoning? Let in januari op de WOZ-waarde (die brief van de gemeente). Is de waarde te hoog ingeschat? Maak bezwaar: dat kan je belasting schelen.

Denk je: “Ik wil hier oud worden”? Kijk of je kleine aanpassingen nu al kunt doen: een stevige trapleuning, verlichting bij de trap, drempels weg, een inloopdouche. Dat voorkomt later gedoe.

Wat kun je nu doen?

• Noteer in januari de WOZ-waarde en vraag jezelf af: klopt dit?
• Maak een lijstje met 2 of 3 verbeteringen in huis voor veiligheid/comfort.
• Vraag bij de gemeente of er regelingen zijn voor woningaanpassing.

Lees ook: Huis verkopen en terughuren: slimme zet of dure grap?

Boeken, cultuur en uitjes (btw in 2026 omhoog)

Er ligt een beleidsvoornemen om het lage btw‑tarief (9%) voor onder andere boeken, cultuur en sommige overnachtingen in 2026 te verhogen naar 21%. Dit is nog géén definitief besluit.

Als je overweegt een jaarabonnement (museumkaart, toneel) te nemen, kan het lonen besluitvorming af te wachten maar wel in de gaten te houden. Geen paniek-aankopen, alleen omdat “het straks duurder wordt”, eerst zekerheid afwachten.

Reizen en vervoer

Treinkaartjes worden waarschijnlijk duurder. Misschien loont een abonnement of een voordeelkaart. Regionaal zijn er soms kortingen voor 65-plussers. Dat moet je zelf even opzoeken (elke regio regelt het anders).

Rijd je auto? Oudere diesels of benzineauto’s kunnen te maken krijgen met milieuzones. Controleer dit als je naar steden gaat.

Wat kun je nu doen?

• Kijk welke ritten je écht met de trein maakt en of een kortingskaart loont.
• Plan onderhoud aan je auto (voorkomt duurdere verrassingen).
• Energie en zonnepanelen
• Goed nieuws: de belasting op energie gaat in 2026 niet ineens fors omhoog. Heb je zonnepanelen? De “saldering” (het terugrekenen van stroom die je zelf opwekt) wordt waarschijnlijk vanaf 2027 afgebouwd. Reken erop dat je opbrengst dan minder wordt. Een eventuele thuisbatterij kan later interessant worden, maar nu is dat vaak nog duur.
• Wat kun je nu doen?
• Zet je stroom- en gasverbruik eens in een schriftje of Excel.
• Denk na: wil ik isoleren? Doe het zelf of vraag offertes aan vóór het drukke seizoen.
• Houd in de gaten wat jouw energieleverancier zegt over tarieven.

Eén simpele start vandaag

Pak een schrift of maak een mapje op je computer met dit als titel: “Mijn financieel jaar 2026”.

Zet daar 5 dingen in:

1. Overzicht inkomen nu en straks (AOW/pensioen).
2. Wat ik aan zorg echt gebruik.
3. Wat ik op spaar- en beleggingsrekeningen heb (ongeveer).
4. Mijn vaste lasten (huur/hypotheek, energie, verzekering).
5. Mijn plannen (bijv. “badkamer aanpassen”, “doorwerken tot 66”).

Daarmee heb je grip. En dát geeft rust.

Conclusie: Wat betekent dit voor 60-plussers?

2026 lijkt een jaar van kleine lettertjes en gemengde gevoelens te worden. Aan de ene kant zorgen de stijgende AOW en mogelijke belastingvoordelen voor een lichte verbetering van de koopkracht (+0,6%).

Aan de andere kant wordt dit voordeel grotendeels tenietgedaan door een fors hogere zorgpremie en duurdere prijzen voor het openbaar vervoer. De plannen lijken vooral gericht op het bieden van verlichting aan de laagste inkomens via toeslagen en belastingmaatregelen.

Onderaan de streep kun je rekenen op een financieel stabiel jaar, maar een grote sprong vooruit zit er voor de meeste gepensioneerden niet in. Alert blijven en je vaste lasten (vooral de zorgverzekering) goed vergelijken, is in 2026 belangrijker dan ooit.

Let op! Startpagina geeft geen financieel advies, alleen tips en informatie. Raadpleeg bij vragen altijd een financieel adviseur.