Bron: © Canva. Ben jij orgaandonor?  

---

Steeds meer Nederlanders staan automatisch geregistreerd als orgaandonor, maar veel van hen hebben daar zelf nooit bewust een keuze in gemaakt. Uit recente cijfers van het CBS en het Donorregister blijkt dat vooral jongeren in de categorie van 18 tot 25 jaar vaak als ‘geen bezwaar’ zijn geregistreerd. Dit betekent dat ze automatisch donor zijn, simpelweg omdat ze geen expliciete beslissing hebben doorgegeven.

In totaal gaat het om ongeveer 3,33 miljoen volwassenen die nog geen keuze hebben gemaakt. Dat is bijna een kwart van de Nederlandse bevolking. Vorig jaar lag dat aantal nog iets lager, op 3,29 miljoen.

Hoe werkt het huidige donorregister?

Sinds 1 juli 2020 gelden nieuwe regels voor orgaandonatie in Nederland:

• Iedereen van 18 jaar en ouder wordt automatisch als potentiële donor geregistreerd.
• Wie niet wil dat zijn of haar organen worden gebruikt, moet dit actief melden.
• Wie wel donor wil zijn, kan dit aangeven of de keuze overlaten aan nabestaanden.

Van de Nederlanders die wél een keuze hebben gemaakt:

• 4,8 miljoen geven expliciet toestemming voor orgaandonatie
• 4,3 miljoen geven géén toestemming
• 1,5 miljoen laten de keuze over aan hun familie of nabestaanden

Jongeren en orgaandonatie: geen keuze maken is vaak standaard

Bij de groep 18-25 jaar heeft maar liefst 41% geen keuze gemaakt. In 2022 was dat nog iets meer dan 36%. Daarmee is de groep jongvolwassenen die geen expliciete toestemming geeft in enkele jaren gegroeid van 41 naar 45 procent.

Wat betekent dit? Het grootste deel van deze jongeren staat automatisch geregistreerd als donor – niet omdat ze er bewust voor hebben gekozen, maar simpelweg omdat ze geen bezwaar hebben aangetekend. Het kan een kwestie zijn van uitstel, onwetendheid of simpelweg de complexiteit van het onderwerp.

Bekijk hier hoe dit precies zit en lees daarna verder >>

Dit bericht op Instagram bekijken

Een bericht gedeeld door NOS Stories (@nosstories)

Ouderen geven vaker geen toestemming

Interessant genoeg is de houding van oudere Nederlanders vaak anders. Bij mensen van 75 jaar en ouder geeft meer dan de helft geen toestemming voor orgaandonatie. Deze groep is actief geregistreerd als ‘geen donor’, wat een duidelijk contrast vormt met de jongere generatie.

Waarom het belangrijk is een keuze te maken

Het Donorregister laat zien dat automatisch geregistreerd zijn niet hetzelfde is als bewust donor zijn. Het is belangrijk dat iedereen:

• Een bewuste keuze maakt, zodat je wensen duidelijk zijn
• Familie of nabestaanden informeert, zodat zij weten wat je wilt
• Het register bijwerkt als je van gedachten verandert

Door een keuze te maken, weet je zeker dat je wilt bijdragen aan levensreddende transplantaties, of juist niet. Je vult je donorregister met je DigiD in op de website www.donorregister.nl.

Bronnen:

CBS, Donorregister, Rijksoverheid

Al eerder schreven wij over de stijging in orgaan- en weefseldonaties >>

---

Verdere stijging in orgaan- en weefseldonaties door gewijzigde Donorwet

5 februari 2025 – In 2024 is het aantal orgaan- en weefseldonoren sterk toegenomen, meldt de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS). Het afgelopen jaar doneerden 360 overledenen minstens 1 orgaan, een stijging van 68 ten opzichte van het jaar daarvoor. Hierdoor vonden er 1066 orgaandonaties plaats, wat betekent dat gemiddeld 3 organen per donor zijn gedoneerd.

Gewijzigde Donorwet oorzaak toename aantal donaties

De stijging van het aantal donaties is toegeschreven aan verschillende factoren:

1. De gewijzigde Donorwet van 2021 speelt een grote rol. Hierdoor staat iedere Nederlander standaard geregistreerd als orgaandonor, tenzij men bezwaar maakt.
2. De medische vooruitgang speelt ook een cruciale rol in de toename van orgaandonaties. De innovaties zorgen ervoor dat meer organen geschikt zijn voor donatie, waardoor meer levens gered worden.

Welk orgaan werd het meeste gedoneerd?

• De nier is het meest gedoneerde orgaan, ondanks dat het aantal nierdonaties onder levende donoren met 4% is afgenomen in vergelijking met het voorgaande jaar.
• Daarentegen zijn levertransplantaties met een levende donor met 20% gestegen in 2024.

Toename in weefseldonaties

Het aantal weefseldonaties is eveneens gestegen, met 2775 overledenen die in 2024 weefsel zoals oogweefsel, hartkleppen, huid- en botweefsel doneerden. Dit is een stijging van 232 ten opzichte van 2023.

De NTS wijst erop dat weefseldonatie aanzienlijk bijdraagt aan de levenskwaliteit van velen, zoals slachtoffers van brandwonden en baby’s met aangeboren hartafwijkingen.

• Ondanks de groei blijven er nog veel patiënten afhankelijk van transplantaties. Eind december 2024 stonden er 1414 patiënten op de wachtlijst voor een orgaan.

De impact van de gewijzigde Donorwet

De gewijzigde Donorwet in Nederland, die in principe elke inwoner tot orgaandonor maakt tenzij uitdrukkelijk anders aangegeven, heeft de bewustwording rond orgaan- en weefseldonatie aanzienlijk vergroot.

Sinds de invoering van de wet is het aantal actieve registraties in het Donorregister met meer dan 50% toegenomen, van 6,9 miljoen in 2020 naar 10,7 miljoen in 2023. Deze toename speelt een essentiële rol in het groeiend aantal orgaandonaties, aangezien meer mensen een bewuste keuze maken over hun registratie.

Minister Dijkstra van Medische Zorg benadrukt dat dit een belangrijke stap vooruit is in het verzekeren dat artsen en nabestaanden op de hoogte zijn van de wensen van de overledene met betrekking tot orgaandonatie.

Lees ook: Levenstestamenten, de groeiende populariteit en risico’s.

In de media over de nieuwe Donorwet

De tekst gaat onder het bericht verder >>

Voortdurende uitdagingen en toekomstige evaluaties

Ondanks de positieve ontwikkelingen in de orgaandonatiepraktijk, zijn er nog steeds uitdagingen rondom de begrijpelijkheid en besluitvorming van de ‘geen bezwaar’-registratie. Over 5 jaar is de vervolgevaluatie van de Donorwet, om te bepalen welk deel van de stijging in donaties is toe te schrijven aan de wetswijziging.

Bronnen:

NTS, NOS, Rijksoverheid I Foto: Canva

We schreven eerder over orgaandonatie >>

---

Deze organen stonden mensen af in 2023

De Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) noteerde in 2023 een toename van orgaandonoren. Een totaal van 2,5 % in vergelijking met 2022. Lees in dit artikel welk organen mensen afstaan om de kwaliteit van leven van anderen te verbeteren.

Opmerkelijk: ook toename orgaandonoren na euthanasie

In totaal doneerden in 2023 in totaal 292 personen na overlijden 1 of meerdere organen. Deze stijging in postmortale (na overlijden) donoren volgde op het recordaantal van 285 donoren in 2022.

Hoewel er een lichte afname was in levende orgaandonoren die (een deel van) hun orgaan aan anderen afstonden (in totaal 533), beschouwt de NTS dit als een normale fluctuatie. Het totale aantal patiënten met een orgaantransplantatie bedroeg 1.417. Dit toont aan dat de wachttijd voor transplantaties gemiddeld korter was dan voorgaande jaren. Dit geldt alleen niet voor alle orgaandonaties.

Overweeg je om orgaandonor te worden?

Overweeg je donor te worden? Door je organen en weefsels te doneren geef je iemand die dat nodig heeft het geschenk voor het leven. Het is een genereuze en onbaatzuchtige daad die echt een verschil maakt in iemands leven.

Orgaandonor worden of niet is geen gemakkelijke beslissing. Lees de verhalen en meningen van anderen over orgaan- en weefseldonatie op de site van de NTS. Deze helpen bij het maken van een eigen keuze in het Donorregister.

7 meest voorkomende donaties door orgaandonoren

1. Nierdonatie

Nieren zijn essentieel voor het filteren van afvalstoffen uit het lichaam. Het doneren van 1 van je nieren kan het leven redden van iemand die lijdt aan nierfalen. In Nederland worden zowel nieren van overleden donoren als nieren van levende donororen gebruikt voor transplantatie. Volgens de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) wordt ongeveer 20% van de niertransplantaties uitgevoerd met nieren van levende donoren. Het is belangrijk om te weten dat er een groot tekort is aan organen voor transplantatie.

2. Leverdonatie

De lever is het grootste interne orgaan van het lichaam en is verantwoordelijk voor veel belangrijke functies. Zoals het afbreken van voedsel, het opslaan van energie en het filteren van gifstoffen uit het bloed.

3. Hartdonatie

Harttransplantaties zijn een veel voorkomende procedure, en ze bieden iemand die aan hartfalen lijdt een 2e levenskans. Er vinden ongeveer tussen de 15 en 20 harttransplantaties per jaar plaats in Nederland.

4. Hoornvliesdonatie

Je kunt ook je hoornvliezen doneren, dat is de doorzichtige laag aan de voorkant van je ogen. Hoornvliestransplantaties herstellen het zicht van iemand die lange tijd (half)blind is geweest.

5. Huiddonatie

Huidtransplantaties helpen bij het genezen van wonden veroorzaakt door ernstige ongelukken zoals brand. Huid wordt ook gebruikt bij reconstructieve operaties.

6. Pancreasdonatie

De pancreas is een orgaan dat gelegen is in de buik en produceert insuline, een hormonen dat glucose, of suiker, in het bloed reguleert. Als de pancreas niet goed werkt, kan dit bijvoorbeeld leiden tot diabetes.

7. Dunne darmdonatie

Dunne darm donatie, ook wel ‘intestinale transplantatie’ genoemd, is het proces waarbij een deel of de gehele dunne darm wordt gedoneerd door een overleden donor en geplaatst wordt in een persoon met een aandoening van de dunne darm die geen andere behandelingsopties heeft. De dunne darm is een belangrijk onderdeel van het spijsverteringsstelsel en is verantwoordelijk voor de absorptie van voedingsstoffen uit voedsel.

Orgaandonor worden

Het is belangrijk om te weten dat familieleden altijd gevraagd wordt om toestemming te geven voor het gebruiken van organen van overledenen. Het is daarom ook belangrijk om je wensen te bespreken met je familie en nabestaanden. Er is geen leeftijdsbeperking voor orgaandonoren. De beschikbaarheid van organen wordt wel bekeken in relatie tot de gezondheidstoestand van elke donor.

Iedereen van 18 jaar of ouder kan zich registreren als orgaandonor via het Donorregister. Dit kan online op de website van het Donorregister of door een formulier in te vullen dat verkrijgbaar is bij het gemeentehuis in jouw gemeente.

• Sinds 2015 is het mogelijk om op de identiteitskaart aan te geven of je donor wilt zijn of niet. Dit kan bij de gemeente of via de website van de Rijksoverheid.
• Sinds 2020 is het ook mogelijk om op het rijbewijs aan te geven of je donor wilt zijn of niet. Dit gebeurt bij de keer dat je het rijbewijs vernieuwd.

Weefseldonatie

Weefseldonatie omvat het proces waarbij een overleden donor weefsel doneert, zoals huid, hartkleppen, botten, pezen, ligamenten en kraakbeen, die vervolgens worden geplaatst bij mensen met aandoeningen of verwondingen. Dit verschilt van orgaandonatie. Weefsel kan meerdere keren worden gedoneerd en het verwijderings- en verpakkingsproces verschilt van orgaandonatie.

Er zijn 4 verschillende soorten weefseldonatie:

1. Huidtransplantatie: Bij huidtransplantatie wordt huid gebruikt voor de behandeling van brandwonden, huidkanker of andere huidaandoeningen.
2. Hartklepdonatie: Hartkleppen worden gebruikt voor de behandeling van hartafwijkingen.
3. Bot- en kraakbeentransplantatie: Botten en kraakbeen worden gebruikt voor de behandeling van botbreuken, artritis of andere aandoeningen van het skelet.
4. Pezen- en ligamententransplantatie: Pezen en ligamenten worden gebruikt voor de behandeling van verwondingen of afwijkingen van deze weefsels.

Net als bij orgaandonatie, registreer je je als weefseldonor bij het Centraal Orgaan opvang Donorgeneeskunde (COD) in Nederland. Dit kan door een formulier in te vullen op de website of door een donorkaartje bij je te dragen in je portemonnee.

Het is belangrijk te weten dat weefseldonatie niet bij iedereen geschikt is. Er zijn dus bepaalde criteria die bepalen of iemand geschikt is als donor, zoals leeftijd, gezondheidstoestand en specifieke vereisten voor het gewenste weefsel.

Orgaandonoren redden levens en geven kwaliteit van leven terug

Welk orgaan of weefsel je ook besluit te doneren, je kan er zeker van zijn dat je een enorm verschil maakt als orgaandonor in iemands leven. Het doneren van je organen en weefsels is een levensveranderende ervaring, zowel voor jou als voor de ontvanger.

Wat een vrijheid heb ik teruggekregen

Narda Rebel

Waarom is niet iedereen een orgaandonor?

Waarom is niet iedereen orgaandonor? In Nederland zijn er verschillende groepen mensen die automatisch geen orgaandonoren zijn, tenzij ze zelf actie ondernemen om hun keuze kenbaar te maken. Deze groepen omvatten:

1. Mensen die geen keuze hebben geregistreerd: als iemand geen actieve keuze heeft geregistreerd in het Donorregister, wordt die persoon automatisch als ‘geen bezwaar’ beschouwd. Tenzij er een familielid is die bezwaar maakt.
2. Mensen die expliciet aangegeven geen donor te willen zijn: als iemand zijn of haar expliciete keuze heeft laten registreren, vindt er geen transplantatie plaats.
3. Minderjarigen onder de 12 jaar: kinderen jonger dan 12 jaar zijn automatisch niet geregistreerd als orgaandonor. De ouders of wettelijke vertegenwoordigers nemen beslissingen aangaande donorschap als het kind komt te overlijden.
4. Mensen die niet wilsbekwaam zijn: als iemand niet in staat is om een weloverwogen beslissing te nemen en geen registratie is geen donor, tenzij de nabestaanden anders beslissen.

Het is belangrijk op te merken dat in alle gevallen de wensen van de persoon en de nabestaanden gelden bij twijfel of geen registratie!

Bronnen:

NTS I Foto: Canva