Iedereen weet wat een testament is: een officieel overzicht van wie er wat erft, nadat iemand overlijdt. Maar een levenstestament, heb je daar wel eens van gehoord? We zetten op een rijtje wat een levenstestament eigenlijk is – en waarom je er eentje op kunt laten stellen.
Stel je voor: je valt onverwacht van de trap en ligt voor langere tijd in het ziekenhuis. Wie kan dan jouw vertrouwelijke zaken regelen? Wie mag bijvoorbeeld van jouw bankrekening je rekeningen betalen, opvang voor je kat regelen of medische beslissingen nemen? Dat soort dingen leg je vast in een levenstestament. Het is een officieel document met daarin opgenomen wat er met je gebeurt als je niet alles meer zelf kunt beslissen, bijvoorbeeld omdat je dement wordt of omdat je gezondheid het niet toelaat. Het gaat om afspraken over medisch handelen, het regelen van de financiën en het afhandelen van persoonlijke zaken.
Wat staat er in het levenstestament?
1. Kies een vertrouwenspersoon
Het begint ermee dat je een vertrouwenspersoon uitkiest. Veel getrouwde stellen kiezen elkaar als vertrouwenspersoon, of één van hun kinderen, maar dat hoeft niet: je kunt vragen wie je maar wilt. Het is wel belangrijk dat je iemand kiest die je volledig vertrouwt, want je vertrouwenspersoon gaat jouw belangen behartigen als je dat zelf niet kunt.
2. Meerdere personen volmacht geven
In het levenstestament staan afspraken die gaan over medische zaken en financiële zaken. Je kunt die taken verdelen over twee vertrouwenspersonen: iemand die je administratie regelt en financiële beslissingen voor je mag maken, en iemand die zich met de medische zorg bemoeit. Het is wel handig om voor elke taak maar één persoon aan te wijzen. Ziekenhuizen willen graag één aanspreekpunt, net als de bank. Natuurlijk kan in het levenstestament worden opgenomen dat die contactpersoon andere mensen op de hoogte brengt van het reilen en zeilen. Stel je voor dat je een van de kinderen aanwijst als vertrouwenspersoon, dan is het logisch dat je ook afspreekt dat broers en zussen geinformeerd worden over ontwikkelingen en beslissingen.
3. Vertrouwenspersoon regelt financiële zaken
Een vertrouwenspersoon kun je machtigen om namens jou bankzaken te regelen, als je dat zelf niet meer kunt. Dat kan alleen als je levenstestament bij een notaris bekrachtigd is, anders is de afspraak niet geldig. De vertrouwenspersoon kan bijvoorbeeld je rekeningen betalen als je dat zelf niet kunt. Een extreem voorbeeld: je vertrouwenspersoon kan beslissen om jouw huis te laten verkopen, als je er zelf niet meer kunt wonen. Dat kan handig zijn om van de opbrengst van het huis extra zorg in te kopen, mocht dat nodig zijn.
4. Medische beslissingen door nabestaanden
Wil je worden gereanimeerd als er in het ziekenhuis iets gebeurt? Wil je opgenomen worden op de intensive care? Wat moet er gebeuren als je een infectie krijgt: een behandeling met antibiotica, of liever niet? Lastige medische beslissingen, vooral als de artsen niet met jou kunnen overleggen omdat je niet aanspreekbaar bent. Vaak wordt voordat er een medische ingreep plaatsvindt, over dit soort lastige onderwerpen overlegd. Maar niet elk medisch noodgeval zie je aankomen: als je van de fiets valt of zomaar in elkaar zakt, is er geen tijd meer voor zo’n gesprek met behandelaars. Daarom is het goed om je gedachten op een rijtje te zetten, juist als zo’n situatie helemaal niet speelt. Overleg met je partner, met de kinderen of met goede vrienden om je mening te vormen. En leg je beslissing dan vast in een levenstestament, zodat het voor de vertrouwenspersoon heel duidelijk is hoe je erover denkt.
5. Wie zorgt voor de kat? Of voor Facebook?
In een levenstestament kun je ook andere informatie opnemen. Wat wil je bijvoorbeeld dat er gebeurt met je profielen op sociale media, zoals Facebook en Schoolbank.nl, als jij er geen gebruik meer van kunt maken? Wie moet er voor de hond of de kat zorgen, als jij dat langere tijd niet kunt? Wie mag er op de hoogte worden gebracht als het met jou niet goed gaat? Wil je dat je dagboeken de allesbrander ingaan, of wil je dat ze bij iemand terechtkomen die er discreet mee omgaat? Laat je vertrouwenspersoon hier niet mee modderen, zet het allemaal eens op een rijtje. Ook je wensen voor je uitvaart kun je in een levenstestament vastleggen.
6. Alleen als je wilsbekwaam bent, mag je ondertekenen
Je kunt alleen maar een levenstestament opstellen als je, zoals dat heet ‘wilsbekwaam’ bent. Dat stelt een notaris vast, desgewenst in overleg met een arts. Mensen die bijvoorbeeld al dement zijn, kunnen geen testament of levenstestament meer op laten stellen, want het is mogelijk dat zij de gevolgen van hun beslissingen niet meer overzien.
7. Nadenken, meer lezen, praten
Het opstellen van een levenstestament en bepalen wat daarin komt te staan, is een belangrijk onderwerp. Waarschijnlijk wil je er meer over weten, voordat je er iets over kunt beslissen. Volg of bezoek eens een lezing, waar alles over het testament en het levenstestament wordt besproken. Ook kun je in een persoonlijk gesprek vragen stellen over jouw situatie en advies inwinnen bij een notaris.