Wat was er eerder? Het mes, de lepel of de vork?

Om deze vraag te kunnen beantwoorden hebben we een mix nodig van antropologie en archeologie. Want in se is het een vraag naar snijmateriaal of materiaal om vloeistof op te lepelen. De archeologie laat zien dat er vuurstenen snij-instrumenten gemaakt en gebruikt werden vanaf ongeveer een miljoen jaar geleden. Het is echter vanaf het laat-paleolithicum dat we duidelijk messen zullen vinden: http://en.wikipedia.org/wiki/Upper_Paleolithic;
Nu: dit pleit tegen lepels. Alleen: in de archeologie vinden we meestal enkel de harde materiaalgroepen terug, die goed bewaren in de bodem (steen, aardewerk, metaal evt). Organische materialen vinden we zelden terug, en laat het nu net daar zijn waar we de vroegste lepels mogen verwachten: kleine kommetjes of mandjes uit bladeren, evt lepelachtige instrumenten in hout. Misschien waren ze er gelijktijdig met de vroegste messen, maar we kennen ze niet. De vroegste typologische lepels, lepels met de vorm die wij nu kennen, zijn in elk geval veel jonger. de eerste die we kunnen herkennen zijn Egyptisch! Dus 4000 a 5000 jaar oud (http://en.wikipedia.org/wiki/Spoon). Vorken zijn zeker het meest recent. Het gaat om instrumenten die pas uitgevonden werden vanaf het ogenblik dat tafelmanieren meer 'geciviliseerd' werden. Dit kwam samen met het "Civilzation proces" in de 17de eeuw, waarbij men zich door "manieren" trachtte te onderscheiden van het 'gepeupel' (http://en.wikipedia.org/wiki/The_Civilizing_Process). Tot voordien was er geen probleem om met de handen te eten, ook niet als je koning was of bisschop. Sindsdien wel ... in die tijd werd bijvoorbeeld ook het privé toilet "uitgevonden" of de zakdoek.

Met beste groet Professor Dries Tys, archeoloog, VUB