hoe werd de eerste wereldkaart gemaakt, wanneer en door wie?

De eerste poging om een wereldkaart te maken werd verricht door de Babyloniërs omstreeks 600 voor Christus. De aarde werd er voorgesteld als een platte schijf omringd door water en verschillende mystieke eilanden. Van de Griekse geschiedschrijver Herodotus weten we dat in de vijfde eeuw voor Christus er nog geen geschaalde kaarten bestonden. Toch schrijft hij op een bepaald moment dat er een overeenkomst zou bestaan om plaatsen te beschrijven gerelateerd aan parallellen en meridianen. De Chinezen echter waren al redelijk geavanceerd in het opmaken van kaarten. Zo werden in een graftombe twee zijden kaarten gevonden van omstreeks twee eeuwen voor Christus. Die kaarten waren redelijk juist en gedetailleerd en bevatten zelfs gestandaardiseerde symboliek en legendes. Een provincie werd er voorgesteld als een vierkant en de steden als cirkels. Zelfs rivieren, bergketens en de Zuidelijke Chinese Zee werden getoond. Omstreeks 200 voor Christus beschouwt de Griek Eratosthenes de aarde als een bol en berekent de diameter van de aarde. Eén probleem: hoe stel je een bol voor op papier? Een belangrijke figuur in de kaartgeschiedenis is de aardrijkskundige Ptolomaus (2e eeuw na Christus). Ook hij geloofde dat de aarde rond was en zelfs dat de zon om de aarde draait. Dank zij zijn wiskundige kennis vond hij een éénvoudigere methode uit om een bol in te delen. Hij werd de grondlegger van wat wij nu nog steeds gebruiken om een plaatsbepaling op de wereldbol uit te voeren: minuten en seconden. Hij was tevens de uitvinder van het projecteren van de wereldbol op een platte ondergrond.

Weliswaar had de in Lotharingen werkende Duitse kosmograaf Martin Waldseemüller in 1507 op de allereerste gedrukte wereldkaart voor het eerst de naam America gebruikt, naar Vespucci’s voornaam. Toen hij vernam dat niet Vespucci maar Columbus de Nieuwe Wereld had ontdekt, was het echter al te laat. De drukpers kon kennis verspreiden, maar geen foute informatie terughalen.

Tot zijn ergernis leerde Walseemüller zelf het onomkeerbare bereik van deze nieuwe techniek kennen. Zijn kaart en globe hadden de naam America onuitwisbaar verspreid op vele honderden exemplaren. Waldseemüller had hem alleen aan het zuidelijke continent gegeven. Toen Mercator in 1538 zijn eerste, hartvormige wereldkaart
uitgaf, prijkte daarop zowel een fors uit de kluiten gewassen Noord-Amerika (Americae pars septentrionalis) als een Zuid-Amerika (Americae pars meridionalis). En dat zou zo blijven, onherroepelijk. Alleen de Spaanse cartografen en historici wilden deze naam lange tijd niet aanvaarden, en bleven de Nieuwe Wereld eeuwenlang ‘Las Indias’ noemen.