Waarom schrijven we 's ochtends met die 's aan het begin?

Ik begrijp van deze pagina: http://nl.wiktionary.org/wiki/%27s_ochtends
Dat het komt van "des ochtends". Waarom verkorten we "des" ineens naar 's?
Woorden zoals mijn -> m'n en hem -> 'm begrijp ik nog wel. Maar des -> 's, wat!?

Weten jullie ook waar het woord "des ochtends" vandaag komt?

Verwijderde gebruiker

9 jaar geleden

in: Taal

11.5K

11.5K keer bekeken

Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.

Het beste antwoord

Des is een overblijfsel van de Nederlandse tweede naamval (de genitief).
Hij gaat des ochtends boodschappen doen.
Hij gaat 's ochtends altijd boodschappen doen.
Hij gaat in de ochtend boodschappen doen.

Het Nederlands kent nog enkele overblijfselen van de genitief zoals des en der.
Deze vormen van de tweede naamval worden alleen nog in oud of plechtig Nederlands en in vaste uitdrukkingen gebruikt.
Zoals des morgens (‘s morgens – in de morgen), de commandant der Strijdkrachten.

Ter is een overblijfsel van de derde naamval en wordt nog regelmatig gebruikt in uitdrukkingen zoals: de kleinste ter wereld, het boek ligt ter inzage, zij is ter ziele.

In de Nederlandse taal wordt op de vaste uitdrukkingen na, nog zelden de genitief gebruikt of gevormd. Genitief wordt nog wel gebruikt bij personen zoals in de vorm: mijn moeders jurk, haar broers fiets, het van Goghs schilderij.

Toegevoegd na 29 minuten:
herstel: het Van Goghs schilderij

Toegevoegd na 18 uur:
Een andere term voor de tweede naamval (genitief) is bezitsvorm.

(Lees meer...)

Bronnen:

http://woordenlijst.org/leidraad/14/

Verwijderde gebruiker

9 jaar geleden

SimonV

9 jaar geleden

Het is een overblijfsel, maar de vraag is: waarom verkorten we "des" ineens naar ‘s?

Verwijderde gebruiker

9 jaar geleden

Des wordt niet ineens "verkort" naar de. Des wordt de omdat in de Nederlandse taal de uitgangen van de tweede naamval niet meer gebruikt worden.
Des ochtends betekent niet: de ochtend maar in de ochtend.
Des ochtends gaat de zon op. In de morgen gaat de zon op.
Ook de uitgangen van de derde naamval (datief) worden niet meer gebruikt. Behalve soms in vaste uitdrukkingen in combinatie met de voorzetsels: met, van, in, bij en te.
Te zijner tijd, te allen tijde, met voorbedachten rade.

Verwijderde gebruiker

9 jaar geleden

@SimonV, Bij 's staat er een apostrof op de plaats van de wegelaten letters d en e. Je kunt er voor kiezen de letters wel te schrijven óf een apostrof te plaatsen. Dat gebeurt niet alleen aan het begin van een woord maar ook midden in een woord bv ’ns (eens), ’t (het), m'n en z'n. Laat je de apostrof weg, dan moeten die letters wel geschreven worden, de letters zijn dus niet "weg".

Verwijderde gebruiker

9 jaar geleden

De heer des huizes is ook nog een goed voorbeeld.
De heer van/in het huis.
Het stamt oorspronkelijk van het Duits af, waar je het nu nog kan zien.
@JoanDArc
In je laatste uitlegregel geef je als voorbeeld: "mijn moeders jurk". Dit is geen correct voorbeeld van het genitief, dat is gewoon het bezittelijk voornaamwoord waar de 's' het bezit uitdrukt.

SimonV

9 jaar geleden

Misschien is er geen goed antwoord op te geven, maar waarom veranderde des in 's?
We hebben dus eens besloten uitgangen van de tweede naamval niet meer te gebruiken, besloten we toen ook van des 's te maken?

Verwijderde gebruiker

9 jaar geleden

@QZanden, je bent abuis:
Een bezitsvorm of genitief* maken we doorgaans door een s toe te voegen aan een zelfstandig naamwoord. Dat kunnen we doen bij bepaalde soortnamen die naar personen verwijzen (mijn broers fiets) en bij eigennamen (Annie M.G. Schmidts verhalenbundel).
http://woordenlijst.org/leidraad/14/

Verwijderde gebruiker

9 jaar geleden

@JoanDArc
Sorry, dat had wist ik niet. Maar waarom zeg je dan dat het genitief nog maar weinig gebruikt wordt? Als het hetzelfde is als de bezitsvorm wordt het nog heel vaak gebruikt.

Verwijderde gebruiker

9 jaar geleden

@QZanden, In het Nederlands gebruiken wij toch allang de verbuigingen van de tweede naamvallen (de genitiefvormen) niet meer.
De hoed des goeden mans, de jurk der goede vrouw, het speelgoed des goeden kinds, de jassen der goede mannen.
Nu zegt men: bloemen van de natuur en niet: der naturen bloeme, zoals Jacob van Maerlant omstreeks 1270 schreef.
Het was even zoeken, maar met de moed der wanhoop heb ik deze site gevonden:
http://taaladvies.net/taal/advies/tekst/30/naamvallen_algemeen/

SimonV

9 jaar geleden

Bedankt voor je uitleg . Plus.

Verwijderde gebruiker

9 jaar geleden

@JoanDArc
Volgens mij gebruiken wij Nederlanders nog altijd vaders jas en Anna's fiets. Dit zijn ook voorbeelden van het genitief. Alleen je hebt wel gelijk als het gaat om de koning der Nederlanden. Dat komt inderdaad weinig meer voor.

Verwijderde gebruiker

9 jaar geleden

@QZanden, ja, maar alleen bij personen,zie mijn antwoord.
Hoewel ik steeds meer hoor:
"me moeder dur jas en me vader zun fiets" (^,,^).

Verwijderde gebruiker

9 jaar geleden

Dat is inderdaad waar.

Verwijderde gebruiker

9 jaar geleden

Zeer goede en interessante uitleg, ook de reacties. Bedankt!

Andere antwoorden (1)

"Des ochtends" is een verbogen vorm, een naamval, van het woord ochtend. Niet alleen het zelfstandig naamwoord maar ook het het lidwoord wordt in deze naamval - tweede naamval en soms genitief genoemd - verbogen. In de plaatsnaam 's-Hertogenbosch zie je hetzelfde verschijnsel, maar dan voor het woord hertog. Ooit schreef men "des hertogen" voor "van de hertog". Het wegvallen van "de" in "des" heeft te maken met klankwetten die verklaren waardoor we bepaalde woordvormen gemakkelijker uitspreekbaar vinden. Bij "des" is het eerste gedeelte als het ware afgesleten.

(Lees meer...)

Verwijderde gebruiker

9 jaar geleden

Verwijderde gebruiker

9 jaar geleden

+wel een plusje, maar met klankwetten (Historische taalkunde) heeft "des" niets te maken.
.

SimonV

9 jaar geleden

Door welke "klankwetten" verkorten we "des" ineens naar ‘s? Dat is de vraag...

Verwijderde gebruiker

9 jaar geleden

De klankwet die daarbij een rol speelt is de wil van de mens om alles zo kort mogelijk op te schrijven en uit te spreken. Als er staat: 's morgens spreken we dat gewoon uit als smorgens. Als er staat: des morgens moeten we dat 'helemaal' gaan uitspreken. Wij zijn in feite lui en daardoor hebben we die woorden ingekort. Net zoals bij m'n(mijn) en z'n(zijn).

SimonV

9 jaar geleden

Speelt een rol, maar is m.i. geen verklaring waarom des -> 's werd.

Verwijderde gebruiker

9 jaar geleden

Een klankwet is een regelmatig optredende klankverandering in een taal en speelt geen rol in de schrijfwijze waarbij één of meerdere letters door een apostrof worden vervangen.

Verwijderde gebruiker

9 jaar geleden

Dank voor alle toelichting! Op de website van het Meertensinstituut staat een PDF met een boeiend artikel over het gebruik van de apostrof. Zowel klankleer, vormleer als zinsleer spelen een rol bij het al dan niet verdwijnen van vormen als "des".

Weet jij het beter..?

Het is niet mogelijk om je eigen vraag te beantwoorden Je mag slechts 1 keer antwoord geven op een vraag Je hebt vandaag al antwoorden gegeven. Morgen mag je opnieuw maximaal antwoorden geven.

0 / 2500