Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

Is dit goed nederlands, of is het 'turbotaal'?

De laatste tijd hoor ik steeds vaker zinnen: 'Doe es even omdraaien' of 'doe mij de jam 'ns aangeven'.
Het lijkt me dat de zinsopbouw hier niet helemaal van klopt, maar sinds New Kids (turbo) zie en hoor ik deze manier van praten overal.

Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
in: Taal
1.6K

Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.

Het beste antwoord

Het is al veel langer dan New Kids maar inderdaad, nou je het zegt, het is wel sterker geworden sinds die film... :) Kan ook toeval zijn. Ik zal het zelf niet snel zo zeggen maar ik vind 't ergens wel iets koddigs hebben. Net als mensen die Toedeledokie/Goeiesmorgens zeggen, of "ik zeg ik zeg Mien, ik zeg ik gaat effe koffie zetten zeg ik", dat is ook prachtig. Zelf ben ik meer van de weldoorwrochte zinsconstructies en lange woorden teneinde de boel eenduidig en welsprekend te houden, opdat mijn schrijfsels slechts dan wanneer enige broodnodige digestie heeft plaatsgevonden op waarde kunnen worden geschat.

Aaaaaanyway... :) Je bent niet de enige die zich dit afvraagt. De website taaladvies.net is altijd interessant over dit soort zaken:

http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1438/

Vraag
Is de formulering Doe eens koffiezetten correct?

Antwoord
Doe eens koffiezetten is geen standaardtaal. Standaardtaal is: Zet eens koffie.

Toelichting
Constructies als Doe eens koffiezetten komen alleen in Nederland voor. Doen is hier een omschrijvend hulpwerkwoord, dat altijd wordt gecombineerd met een infinitief. Doen in combinatie met de onbepaalde wijs van een werkwoord voegt niets wezenlijks toe aan dat werkwoord. Doe eens koffiezetten betekent in feite hetzelfde als Zet eens koffie.

Het gebruik van doen zoals in Doe eens koffiezetten komt – in informele taal – vooral voor wanneer sprake is van een handeling die men regelmatig, gewoonlijk verricht.

(1) Doe jij vandaag stofzuigen? (in Nederland, informeel, geen standaardtaal)

(2) Ze doen daar veel kaarten. (in Nederland, informeel, geen standaardtaal)

De constructie is in de standaardtaal alleen mogelijk met een vooráfgaande infinitief.

(3) Begrijpen doet hij er niets van.

(4) Eten doen we alle dagen.

Bijzonderheid
Als het hulpwerkwoord doen een eigen betekenis heeft, is er geen bezwaar tegen. Dat is het geval bij het zogenaamde causatieve gebruik van doen.

(5) De zon deed de temperatuur snel oplopen.

(6) Zijn verhaal deed haar huiveren.

Hier heeft doen wel degelijk een eigen betekenis, zoals die soms ook door laten kan worden weergegeven: 'De zon zorgde ervoor dat de temperatuur snel opliep', respectievelijk 'Zijn verhaal liet haar huiveren / bracht een huivering bij haar teweeg.'

Een vergelijkbaar gebruik van doen is te zien in sommige vaste combinaties.

(7) Het ongeluk deed hem beseffen hoe kwetsbaar hij was.

(8) Dit doet me denken aan vroeger.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Vooral het eerste gedeelte is prachtig geformuleerd en dan met name de laatste zin('Zelf ben ik ......kunnen worden geschat"). Geweldig! Ik mag nog niet stemmen , maar van mij krijg je een +.
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Helemaal goed! Ik mis alleen een stukje over infantiliteit... daar neigt dit toch ook wel erg naar! ;-)
rose
12 jaar geleden
Ik voor mij houdt niet zo van die onnodig pompeuze zinnen. Het komt immers de helderheid van het betoog niet ten goede. Ik heb overigens weldoorwrocht in geen woordenboek gevonden, had dat wellicht 'wel doorwrocht' moeten zijn?
rose
12 jaar geleden
En het volledig plakken van het stuk van Taaladvies was uiteraard volkomen overbodig.
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
@pijnack: Dank!

Andere antwoorden (6)

Dit is inderdaad geen normaal Nederlands. Ik woon in Limburg en daar wordt dat ook heel veel gezegd, maar het is geen goed Nederlands.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
jouw moeder deed dat haar hele leven zeggen
Helaas wordt er in Noord-Brabant, waar ik woon, zo gesproken. Ook ver voor New Kids Turbo.
Het is inderdaad geen Algemeen Beschaafd Nederlands.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Algemeen Onbeschaafd Rotterdams kent inderdaad ook het gebruik van 'doen' als hulpwerkwoord.
Het is geen correct Nederlands maar meer spreektaal in sommige gebieden, de New Kids hebben er ook wel aan bij gedragen maar ook voor die tijd bestond zulke taal al.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Het is turbotaal. Op GeenStijl zetten ze "doet" achteraan en dan betreft het ook altijd handelingen die ze zelf uitvoeren en geen verzoeken of bevelen aan een ander. Dus daar wordt "Ik geef de jas aan". "De jas aangeven doet". Het woordje IK valt dan af. De echte GeenStijlers (Stijllozen) schrijven de o ook met eau en nog een paar van dat soort afwijkingen van de correcte Nederlandse taal. Is wel lollig.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Het is gewoon spreektaal en heeft niks met dat programma te maken. Misschien ken je het nummer nog van Abba gimme gimme gimme (give me). Lekker kort en toch weet iedereen wat je bedoelt. Je zegt nog heel netjes even maar ik denk dat de meesten ff zeggen.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Het is incorrect Nederlands en het is geen turbotaal.

Het is in de meeste gevallen dialect, in veel diealecten komt de constructie voor, het is vergelijkbaar met de Engelse constructie 'do give me the sugar, please'.

Turbotaal is een term die Jan Kuitenbrouwer heeft verzonnen voor de taal van de 'Yuppies', de snelle jongens van eind jaren tachtig.
(Lees meer...)
rose
12 jaar geleden

Weet jij het beter..?

Het is niet mogelijk om je eigen vraag te beantwoorden Je mag slechts 1 keer antwoord geven op een vraag Je hebt vandaag al antwoorden gegeven. Morgen mag je opnieuw maximaal antwoorden geven.

0 / 2500
Gekozen afbeelding