Ga naar de inhoud

Wat is chikungunya? Nieuw virus in China?

Wat-is-chikungunya Wat-is-chikungunya. Foto: Canva 

Schrikbeeld of storm in een glas water? In Zuid-China lopen duizenden mensen rond met koorts en felle gewrichtspijn. Social media gonst: “Is dit een nieuw virus?” Het korte antwoord: nee, chikungunya is géén nieuw virus, maar de uitbraak in Guangdong is wél serieus genoeg om grootschalige muggenbestrijding op gang te brengen. Hier lees je in één keer wat er speelt, wat je wél (en juist niet) moet vrezen.

Chikungunya-uitbraak in Zuid-China

In de Chinese provincie Guangdong (met steden als Foshan) zijn de afgelopen weken duizenden mensen ziek geworden. Ze krijgen snel hoge koorts en flinke pijn in hun gewrichten (handen, polsen, enkels, knieën).

Online wordt geroepen: “Nieuw virus!” Dat klopt niet. Dit is chikungunya, een ziekte die al tientallen jaren bekend is.

Wat is chikungunya?

Chikungunya is een virusziekte die vooral wordt overgebracht door bepaalde muggen die overdag steken, zoals de tijgermug (Aedes albopictus) en de gelekoortsmug (Aedes aegypti).

Virus via muggenbeet

Het is een virus dat je alleen krijgt via een muggenbeet. Niet door hoesten. Niet door handen geven. Alleen een bepaalde mug (de tijgermug) kan het overbrengen. Die mug prikt ook overdag.

Hoe raak je besmet?

Een mug steekt eerst iemand die het virus in het bloed heeft. Het virus vermenigvuldigt zich in de mug. Daarna kan dezelfde mug bij een volgende steek het virus aan jou doorgeven. Je kunt het niet krijgen door knuffelen, praten of naast iemand zitten. Heel zelden kan overdracht gebeuren:

  • Van moeder op kind rond de bevalling.
  • Via besmet bloed (bijvoorbeeld bij een transfusie, daarom wordt daar streng op gecontroleerd).

Waar komt het voor?

Vooral in (sub)tropische gebieden: delen van Afrika, Azië, Latijns-Amerika, Caribisch gebied en soms uitbraken in Zuid-Europa. Reizigers kunnen het meenemen.

Naam

Het woord komt uit een lokale taal in Oost-Afrika (Makonde) en verwijst naar de voorovergebogen houding door de gewrichtspijn.

Nieuwe lockdown

De tekst gaat onder het bericht verder >>

Virus herkennen

De meeste mensen krijgen:

  • Hoge koorts (vaak 38,5–40°C) die ineens opkomt.
  • Hevige pijn in gewrichten: vooral polsen, enkels, vingers, knieën. Vaak aan beide kanten tegelijk.
  • Spierpijn.
  • Uitgeput gevoel.
  • Hoofdpijn.
  • Lichtrode huiduitslag (meestal na een paar dagen).
  • Rode of branderig aanvoelende ogen.
  • Misselijkheid of minder eetlust.

Wat opvalt bij veel mensen:

  • De gewrichtspijn kan zo fel zijn dat lopen, potjes openen of iets tillen lastig wordt.
  • Ook als de koorts zakt, kunnen stijfheid en pijn weken aanhouden.
  • Vermoeidheid kan langer blijven dan je verwacht.

Wanneer extra opletten:

  • Krijg je blauwe plekjes zonder stoten, bloedneus, zwart/donkere ontlasting of blijf je braken? Dan direct medische hulp vragen (dit kan op een andere ziekte wijzen, zoals dengue).
  • Word je suf, verward of voel je je duizelig bij opstaan? Meteen melden.

De koorts gaat meestal binnen een week weg. De pijn en moeheid kunnen bij sommigen nog weken blijven hangen. Het is bijna nooit dodelijk.

Het virus zelf: niet nieuw, wel hinderlijk

Chikungunya bestaat al sinds de jaren 50 en is geen plotseling opgedoken “supervariant”. De naam komt uit de Makonde-taal en verwijst naar de gebogen, voorover neigende houding die sommige patiënten aannemen door de felle gewrichtspijn.

De ziekte is zelden dodelijk; de grootste last zit in de intense maar meestal tijdelijke pijn, stijfheid en moeheid. Bij een deel van de mensen, vooral wie al gewrichtsproblemen of reumatische klachten had, kunnen stijfheid en lichte restpijn weken tot zelfs enkele maanden nablijven, ook nadat de koorts verdwenen is.

Waarom juist nu daar?

Veel regen en warm weer zorgen voor kleine plasjes water. In dopjes, plantenschotels, dakgoten, bouwrommel. Precies dáár legt de tijgermug haar eitjes. Hoe meer van die kleine waterplekjes, hoe meer muggen, hoe meer besmettingen.

Wat doen de autoriteiten?

  • Teams ruimen stilstaand water op.
  • Er wordt gespoten tegen muggen.
  • In ziekenhuizen hangen klamboes.
  • Bedrijven krijgen soms een boete als ze water laten staan.
  • Niet iedereen vindt de controles prettig, maar zonder opruimen komen de muggen snel terug.

Is dit “nieuw Covid”?

Nee. Het verspreidt zich niet door de lucht. Geen mondkapjes discussie en geen verspreiding in een vergaderruimte.

Je hebt altijd een mug nodig en dat maakt het anders. Want zonder geprikt te worden, ook geen besmetting.

Onderscheid met dengue: waarom artsen testen

In de eerste dagen lijken chikungunya en dengue klinisch op elkaar: koorts, malaise, soms huiduitslag.

  • Chikungunya geeft echter vaker een uitgesproken, bijna “brandende” gewrichtspijn en stijfheid.
  • Dengue kan in een kleiner deel van de gevallen een gevaarlijk beloop krijgen met dalende bloedplaatjes en bloedingsneiging.

Omdat dat risico medisch beleid beïnvloedt (bijvoorbeeld terughoudendheid met bepaalde pijnstillers), willen artsen laboratoriumbevestiging. Zonder test blijft het een klinische gok, en dat is onwenselijk bij overlap.

16 extra weetjes over chikungunya

1. Dag-actieve mug

De tijgermug steekt vooral overdag. De drukste tijden zijn vroeg in de ochtend en laat in de middag. Alleen ’s nachts onder een klamboe liggen is dus niet genoeg. Overdag helpt lange, lichte kleding plus muggenspray.

2. Heel weinig water is al genoeg

Een dopje, een klein randje water in een plantenbak of een deukje in speelgoed: daar kan de mug al eitjes leggen. Alleen grote emmers leeggooien is niet genoeg. Kijk juist naar de piepkleine plasjes.

3. Donkere kleding valt op

Zwart, donkerblauw en rood vallen op voor de mug. Lichte kleuren (wit, beige) trekken minder. Losse, lichte kleding maakt steken lastiger.

4. Hoe de mug jou vindt

De mug volgt 3 dingen: de lucht die je uitademt (CO₂), je lichaamswarmte en geurtjes uit zweet en huid. Parfum verstopt dat bijna niet. Muggenspray blijft nodig.

5. Ventilator helpt echt

Luchtstromen maken het landen voor de mug moeilijk. De lucht verdunt ook je uitgeademde CO₂. Daardoor ben je minder “duidelijk” voor de mug. Een simpele ventilator kan al schelen.

6. Alleen vrouwtjes steken

Vrouwtjes hebben bloed nodig om eitjes te maken. Mannetjes drinken plantensappen. Een tuin met veel waterbakjes en rommel helpt de aantallen groeien.

7. Chikungunya is niet nieuw

Het virus bestaat al sinds de jaren ’50. De naam komt van de gebogen houding door de gewrichtspijn. De meeste mensen knappen op. Dood door dit virus is zeldzaam.

8. Waarom zo’n heftige gewrichtspijn

Het afweersysteem zorgt voor ontsteking in en rond gewrichten. Dat geeft felle pijn en stijfheid. Heb je al zwakke of zere gewrichten, dan kan herstel langer duren. Dat betekent meestal geen blijvende schade.

9. Muggenspray goed gebruiken

Muggenspray met 20–30% DEET beschermt een paar uur. Meer procent betekent vooral langere tijd, niet “sterker”. Picaridine (icaridine) ruikt minder. IR3535 is een ander middel voor gevoelige huid.

Gebruikstip: Eerst zonnebrand (laten intrekken), daarna muggenspray.

10. Klamboe en behandeling

Een hele klamboe zonder scheuren die tot onder het matras valt werkt goed. Een klamboe met speciale behandeling (bijvoorbeeld met permethrine) doodt of verzwakt binnenvliegende muggen. Laat hem altijd goed drogen voordat je eronder slaapt.

11. Bakjes niet alleen leeg, maar ook schrobben

Vieze bakjes op je aanrecht? Muggen plakken eitjes net boven de waterlijn. Die kunnen droog blijven liggen en later uitkomen. Leeggooien alleen is dus niet genoeg. Even schrobben met een borstel of harde doek verwijdert die eitjes.

12. Verborgen plekjes

Controleer ook: Dakgoten met bladeren, holle tuinbeelden, emmers achter de schuur, regentonnen zonder deksel, een kinderbadje dat blijft staan: allemaal broedplekken. Ook schoteltjes onder planten op balkon of vensterbank.

13. Binnenklimaat

Airco maakt het koeler en droger. Dat remt muggen. Geen airco? Dan horren sluiten, ventilator aan en waterbakjes binnen (bijv. in plantenpotten) leeg en schoon houden.

14. Reizen: snel melden

Krijg je binnen 3–7 dagen na een reis naar een risicogebied koorts en hevige gewrichtspijn? Meld dit direct bij de dokter en noem het land. Zo gaat testen sneller en krijg je juiste uitleg.

15. Zelfzorg na de koorts

Blijf licht bewegen (rustige oefeningen, wat rekken). Niet meteen vol sporten. Drink genoeg water (lichte urine is een goed teken). Bouw rustig op. Te snel, te veel doet vaak pijn terugkomen.

16. Fabels

Mondkapje helpt niet: je wordt gestoken, niet besmet via de lucht. Niet alleen vies water is een probleem; schoon water is vaak perfect voor larven. Eén keer sprayen tegen volwassen muggen zonder waterbronnen weg te halen heeft weinig zin. Alleen een citronellakaarsje is niet genoeg. Wat kun je dan het beste doen?

Wat kun je doen om het te voorkomen?

Kort gezegd: verklein het aantal muggen én maak jezelf minder aantrekkelijk als ‘prikdoel’. Dat doe je zo:

  • Gebruik een ventilator binnen (muggen landen dan minder makkelijk)
  • Smeer muggenspray (DEET, picaridine of IR3535)
  • Draag lichte, lange kleding
  • Slaap achter horren of onder een klamboe
  • Leeg en schrob bakjes met water (ook hele kleine dopjes)

Medicijnen bij chikungunya

Er is geen pil die het virus stopt.

  • Je kunt wel paracetamol nemen tegen koorts en pijn. Wacht met ibuprofen, naproxen of aspirine tot een arts zeker weet dat het geen dengue is.
  • Drink genoeg water, rust uit, maar beweeg je gewrichten elke dag een beetje zodat ze niet stijf worden.
  • Word je suf, blijf je braken, krijg je onverklaarbare blauwe plekken, een neusbloeding of zwarte ontlasting? Bel meteen een arts.

Wanneer moet je naar een arts?

Als je daar was (of net terug bent) en je krijgt koorts + hevige gewrichtspijn. Zeg erbij waar je bent geweest. Artsen willen dengue soms uitsluiten voordat je bepaalde pijnstillers neemt.

Startpagina geeft geen medisch advies. Raadpleeg bij gezondheidsklachten altijd een arts.

Meer over:

Tips