Ga naar de inhoud

Vitamine C beschermt je longen tegen luchtvervuiling

Vitamine C  Bron: Canva. Vitamine C  

Luchtvervuiling is wereldwijd een groeiend probleem en ook in Nederland ademen we dagelijks fijnstof (PM2.5) in, afkomstig van verkeer, industrie, landbouw, houtkachels en zelfs bosbranden. Deze minuscule deeltjes dringen diep door in je longen en kunnen daar schade aanrichten.

Steeds vaker kijken onderzoekers naar voeding en antioxidanten als extra steun voor de longen. Een van de meest onderzochte stoffen daarbij is vitamine C. Maar hoe werkt dat precies – en wat kun je er zelf mee?

Wat fijnstof met je longen doet

Fijnstof, en met name PM2.5, bestaat uit deeltjes zo klein dat je ze met het blote oog niet kunt zien. Wanneer je ze inademt, komen ze via de luchtwegen tot in de longblaasjes terecht. Daar, in dat kwetsbare longweefsel, kan fijnstof een keten aan reacties op gang brengen.

Oxidatieve stress

Een van de belangrijkste processen die dan ontstaat, heet oxidatieve stress. Daarbij worden er in de longen grote hoeveelheden vrije radicalen gevormd: agressieve zuurstofdeeltjes die cellen en weefsels kunnen beschadigen. Eiwitten, vetten en zelfs het DNA van de longcellen kunnen hierdoor worden aangetast. Het lichaam reageert daarop met een ontstekingsreactie.

  • Op korte termijn kan dat zich uiten in geïrriteerde luchtwegen, hoesten of benauwdheid.
  • Op de lange termijn wordt luchtvervuiling in verband gebracht met verergering van astma en COPD, meer luchtweginfecties en zelfs een verhoogd risico op chronische longziekten en hart- en vaatziekten.

Die voortdurende blootstelling, elke dag een beetje, maakt luchtvervuiling zo verraderlijk. Je merkt er vaak weinig van, terwijl je longen en bloedvaten wel degelijk onder druk staan.

Vitamine C als natuurlijke beschermer

Vitamine C kennen we vooral als de vitamine uit sinaasappels en kiwi’s, maar biochemisch gezien is het een krachtige antioxidant. Antioxidanten zijn stoffen die vrije radicalen onschadelijk kunnen maken, nog voordat ze schade aanrichten in je cellen. In het geval van de longen betekent dat: hoe beter de antioxidatieve verdedigingslinie is, hoe meer buffer er is tegen de oxidatieve stress die door fijnstof wordt veroorzaakt.

In verschillende laboratoriumstudies, waar onder andere Welingelichte Kringen en gezondheidsplatforms naar verwijzen, bekeken onderzoekers wat er gebeurt als je longcellen blootstelt aan fijnstof en daar vitamine C aan toevoegt. In die proeven zagen wetenschappers dat vitamine C de oxidatieve stress in longcellen kan verminderen. De cellen vertoonden minder tekenen van schade, en ontstekingsreacties waren minder hevig. Ook viel op dat de mitochondriën, de kleine “energiecentrales” in de cellen, beter beschermd leken te zijn. Dat is belangrijk, omdat mitochondriën een grote rol spelen in herstelprocessen en in de afweer van de cel.

Onderzoeken geven hoopvol beeld

Dit soort onderzoeken zijn uitgevoerd in gecontroleerde omstandigheden: in reageerbuizen, met gekweekte longcellen of in proefdieren. De doseringen vitamine C zijn precies afgestemd en vaak hoger dan wat we via normale voeding binnenkrijgen. Het geeft ons waardevolle inzichten in hoe vitamine C op celniveau werkt, maar het betekent niet automatisch dat je met een extra glas sinaasappelsap alle effecten van luchtvervuiling kunt neutraliseren. Er is nog meer onderzoek nodig om goed te begrijpen wat dagelijkse vitamine C-inname in de praktijk voor mensen kan betekenen die in een vervuilde omgeving leven.

Toch schetsen deze resultaten een hoopvol beeld: een goed verkrijgbaar en relatief goedkoop nutriënt zou een extra laag bescherming kunnen bieden voor onze longen.

Vitamine C in het dagelijks leven: voeding en supplementen

Wie vitamine C wil gebruiken om de algehele weerstand en mogelijk ook de longgezondheid te ondersteunen, doet er goed aan om vooral naar het totaalplaatje te kijken. De basis ligt in voeding. Groenten en fruit zijn de belangrijkste bronnen: citrusfruit, kiwi’s, paprika, koolsoorten zoals broccoli en spruitjes, en bessen leveren niet alleen vitamine C, maar ook andere antioxidanten en vezels. Juist die combinatie lijkt gunstig voor het lichaam.

Supplementen kunnen daar in bepaalde situaties een aanvulling op zijn, maar vragen om een verstandige aanpak. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine C voor volwassenen is relatief bescheiden. Veel preparaten bevatten een stuk hogere doseringen. Dat is op zich niet altijd problematisch, vitamine C is een wateroplosbare vitamine, maar extreem hoge innames geven geen garantie op extra bescherming en kunnen bij sommige mensen maag- of darmklachten veroorzaken.

Bovendien kan langdurig gebruik van hoge doseringen invloed hebben op de balans met andere voedingsstoffen of medicijnen. Daarom is het verstandig om bij hoge doseringen of bij gebruik van meerdere supplementen even met een arts of deskundige te overleggen.

Met andere woorden: zie vitamine C als onderdeel van een gezonde leefstijl, niet als een los “schild” tegen luchtvervuiling.

De longen ondersteunen: meer dan één vitamine

Wie zijn longen wil beschermen, kijkt verder dan alleen vitamine C. De manier waarop je ademt, beweegt, leeft en eet, speelt net zo goed een rol. Dat is belangrijk, want luchtvervuiling wordt steeds vaker in verband gebracht met serieuze longziekten, zelfs bij mensen die nooit hebben gerookt.

Regelmatige beweging, zoals wandelen, fietsen of sporten, zorgt ervoor dat je longen aan het werk blijven en vergroot op den duur de longcapaciteit. Ademhalingsoefeningen kunnen helpen om bewuster en dieper te ademen en dragen bij aan een betere doorbloeding en zuurstofopname. Veel mensen merken dat ze zich na zulke oefeningen rustiger en energieker voelen; indirect ondersteunt dat ook het immuunsysteem.

Daarnaast is het vermijden van schadelijke stoffen een voor de hand liggende, maar belangrijke pijler. Sigarettenrook, e-sigarettendamp, rook van open haarden en houtkachels en slecht geventileerde binnenruimtes belasten de luchtwegen flink. Wat veel mensen niet weten, is dat ook alledaagse apparaten de luchtkwaliteit in huis vervuilen, denk aan kaarsen, kooktoestellen, haardrogers en printers.

Juist binnenshuis is goede ventilatie belangrijk, ook wanneer het buiten koud is. Kort en krachtig luchten, een paar keer per dag ramen wijd open, helpt om de luchtkwaliteit in huis te verbeteren.

Lees verder onder dit bericht >>

Rol van vitamine C in het immuunsysteem van de luchtwegen

Vitamine C speelt niet alleen als antioxidant een rol, maar ook in het immuunsysteem van de luchtwegen. Het stapelt zich op in witte bloedcellen en ondersteunt zowel het opruimen van ziekteverwekkers als het weer tot rust brengen van de ontstekingsreactie, zodat de longen minder lang “in de vuurlinie” staan.

Vitamine C en herstel van weefsels (collageen)

Vitamine C is ook onmisbaar voor de aanmaak van collageen, een eiwit dat onder andere bijdraagt aan de structuur van bloedvaten en longweefsel. Daarmee speelt het indirect ook een rol in het herstel en de stevigheid van de luchtwegen.

Interactie met andere antioxidanten (bijv. vitamine E)

Interessant is dat vitamine C samenwerkt met andere antioxidanten, zoals vitamine E. Wanneer vitamine E een vrij radicaal heeft gevangen, kan vitamine C helpen om deze antioxidant weer te “recyclen”, zodat hij opnieuw inzetbaar is. Zo versterkt vitamine C de totale antioxidatieve verdedigingslinie.

Voeding ook belangrijk naast vitamine c

Voeding speelt, naast vitamine C, een subtiele maar belangrijke rol. Een voedingspatroon rijk aan kleurrijke groente en fruit, noten, zaden en volkorenproducten levert een breed palet aan antioxidanten en beschermende stoffen. Bessen, groene thee en groene bladgroenten zijn bekende voorbeelden. Voor de slijmvliezen in neus, mond en luchtwegen, de eerste barrière tegen ongewenste indringers, zijn daarnaast vitamine A, vitamine D en zink van belang. Zij ondersteunen de integriteit van het slijmvlies en de werking van het immuunsysteem. Sommige mensen kiezen ervoor dit via supplementen aan te vullen; anderen richten zich vooral op voeding, zoals eieren, lever, vette vis, noten en zaden. In alle gevallen geldt: overleg bij twijfel of bij gebruik van medicijnen met een deskundige.

Ook andere stoffen worden regelmatig genoemd als ondersteuning van de luchtwegen, zoals magnesium, dat een rol speelt in spierontspanning (waaronder de ademhalingsspieren), en kruiden als Pelargonium sidoides, die in sommige preparaten worden ingezet bij luchtwegklachten. Deze middelen kunnen interessant zijn, maar vervangen nooit een medische behandeling bij serieuze of aanhoudende longklachten.

Schonere lucht blijft het belangrijkst

Hoewel vitamine C als extra beschermingsmiddel veelbelovend is, blijft het bestrijden van luchtvervuiling het allerbelangrijkst. Zelfs lage niveaus fijnstof hebben een negatief effect op je gezondheid. Zet daarom altijd in op een gezonde leefomgeving en gebruik supplementen verstandig als onderdeel van een bredere, gezonde levensstijl.

LET OP: Startpagina geeft geen medisch advies. Raadpleeg bij gezondheidsklachten altijd een arts.

Bronnen

Welingelichte kringen, vitamineperpost, Nederlands Gezondheidscentrum