Bron: © Canva. Tandenknarsen: wat kun je eraan doen?
Wakker worden met pijn in je kaak, een gevoelige mond of zelfs hoofdpijn? Het zou zomaar kunnen dat je tandenknarst zonder dat je het doorhebt. Tandenknarsen, of in medische termen: bruxisme, is een veelvoorkomend, maar vaak onderschat probleem. Vooral omdat het ongemerkt gebeurt, meestal tijdens je slaap.
In dit artikel leggen we je precies uit wat tandenknarsen is, wat de mogelijke gevolgen zijn én, misschien nog wel het belangrijkst, wat je eraan kunt doen.
Wat is tandenknarsen (bruxisme)?
Tandenknarsen betekent letterlijk: je tanden krachtig over elkaar schuiven of je kaken stevig op elkaar klemmen. Dit kan overdag gebeuren, maar meestal speelt het zich af tijdens je slaap. Daardoor merken veel mensen het niet eens, totdat ze klachten krijgen. De medische benaming voor dit gedrag is bruxisme.
Er zijn 2 vormen:
- Knarsen (grinden): hierbij schuiven je tanden en kiezen over elkaar.
- Klemmen (clenching): je bijt met veel kracht op elkaar zonder te schuiven.
Beide vormen kunnen je gebit én je algehele gezondheid flink belasten.
Symptomen: hoe herken je het?
Omdat het vaak ’s nachts gebeurt, is het lastig om er zelf achter te komen. Toch zijn er duidelijke signalen waaraan je het kunt herkennen:
- Je wordt wakker met een vermoeide, stijve of pijnlijke kaak
- Je partner hoort knarsgeluiden tijdens de nacht
- Je tanden of kiezen vertonen slijtage of zijn gevoeliger dan normaal
- Je hebt regelmatig hoofdpijn of oorpijn zonder duidelijke oorzaak
- Je ervaart verhoogde spanning in je nek of schouders
- De tandarts ziet haarscheurtjes of afgebrokkelde randen aan je gebit
Let op: Tandenknarsen komt niet alleen bij volwassenen voor, ook kinderen kunnen tijdelijk knarsen, vooral tijdens de groeifase.
Wat veroorzaakt tandenknarsen?
Er is niet altijd één duidelijke oorzaak, maar wetenschappelijk onderzoek wijst een aantal veelvoorkomende factoren aan:
1. Stress en spanning
Veruit de grootste veroorzaker. Je lichaam blijft onbewust ‘aan’ staan, ook tijdens je slaap.
2. Slaapproblemen
Mensen met slaapstoornissen zoals slaapapneu, rusteloze benen of verstoorde REM-slaap knarsen vaker.
3. Medicatie en middelengebruik
Sommige medicijnen (zoals antidepressiva) hebben tandenknarsen als bijwerking. Ook alcohol, cafeïne en nicotine versterken de kans op knarsgedrag.
4. Tandstand of beetproblemen
Een verkeerde stand van je tanden of kiezen kan fysieke spanning in je kaak veroorzaken.
5. Persoonlijkheid en gewoontes
Perfectionisten, piekeraars en mensen die moeilijk ontspannen, blijken gevoeliger voor bruxisme.
De gevolgen van onbehandeld tandenknarsen
Als je niets doet aan tandenknarsen, kunnen de gevolgen behoorlijk vervelend zijn:
- Versleten tanden of afgebroken kiezen
- Geïrriteerd of teruggetrokken tandvlees
- Kaakklachten, soms zelfs kaakontsteking
- Chronische hoofdpijn of oorpijn
- Slechter slapen (voor jou én je partner)
- Tanden of kiezen die losser komen te zitten
Soms kan het zelfs leiden tot kaakgewrichtsstoornissen (TMD), een aandoening waarbij het kaakgewricht ontregeld raakt.
Tekst gaat verder onder de video >>
Wat kun je doen tegen tandenknarsen?
Gelukkig zijn er verschillende manieren om bruxisme aan te pakken of de gevolgen te beperken. Dit zijn de meest gebruikte oplossingen:
1. Knarsplaat (bitje)
Een op maat gemaakte knarsplaat of splint van de tandarts is dé klassieker. Je draagt ’m ’s nachts en hij beschermt je tanden tegen slijtage. Bovendien helpt het je kaakspieren te ontspannen.
Tip: Sommige zorgverzekeraars vergoeden dit vanuit de aanvullende verzekering.
2. Stress verminderen
Makkelijker gezegd dan gedaan, maar zeer effectief. Probeer:
- Ademhalingsoefeningen of mindfulness
- Yoga of ontspannende sport zoals wandelen of zwemmen
- Gesprekken met een coach of psycholoog
- Digitale ontprikkeling (minder schermtijd voor het slapengaan)
3. Slaap verbeteren
Een goede nachtrust helpt enorm. Denk aan:
- Vaste bedtijden (ook in het weekend)
- Geen cafeïne of alcohol na 19.00 uur
- Donkere, stille slaapkamer zonder schermen
- Oordoppen als je gevoelig bent voor geluid
4. Fysiotherapie of kaakmassage
Een gespecialiseerde fysiotherapeut kan je helpen met oefeningen om de kaakspieren te ontspannen en de stand van je hoofd en nek te verbeteren.
5. Medicatie of Botox (alleen in specifieke gevallen)
Soms wordt in overleg met een arts gekozen voor spierontspannende medicatie of een Botox-injectie in de kaakspieren. Dit is meestal een laatste redmiddel bij ernstige klachten.
Veelgestelde vragen (FAQ)
Is tandenknarsen gevaarlijk?
Niet direct levensbedreigend, maar het kan je gebit en levenskwaliteit flink aantasten.
Gaat tandenknarsen vanzelf over?
Bij kinderen vaak wel. Bij volwassenen meestal niet zonder behandeling of bewustwording.
Helpt een standaard bitje van de drogist?
Een tijdelijk bitje van de drogist biedt enige bescherming, maar zit vaak minder goed en is minder effectief dan een op maat gemaakt exemplaar.
Let op: Startpagina geeft geen medisch advies. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts.