Bron: © Canva. Ooginfarct (NAION) bij gebruik van Ozempic of Wegovy?
Je wordt wakker, wrijft je ogen uit en merkt dat 1 oog ineens wazig of donkerder ziet. Voor de overgrote meerderheid van de mensen die medicijnen gebruiken als Ozempic, Wegovy of Mounjaro zal dit nooit gebeuren. Maar een heel klein deel krijgt te maken met NAION: een zeldzaam ooginfarct waarbij de oogzenuw (plots) te weinig bloed krijgt.
Nieuwe Amerikaanse data zetten dit risico opnieuw in de schijnwerpers. Zonder aanleiding tot paniek, maar wél tot gerichte alertheid.
Wat de nieuwe onderzoeken laten zien
2 recente Amerikaanse onderzoeken keken naar de medische dossiers van ruim 159.000 mensen met diabetes type 2. Ze zagen dat bij gebruikers van GLP-1-medicatie (zoals semaglutide of tirzepatide) een zeldzame oogziekte, NAION, voorkwam bij ongeveer 0,04% van de mensen. Dat betekent 4 gevallen per 10.000 gebruikers.
Ter vergelijking: in een vergelijkbare groep zonder deze medicijnen kwam de ziekte voor bij 0,02%, oftewel 2 gevallen per 10.000 mensen. Het risico is dus ongeveer 2 keer zo hoog, maar in absolute aantallen blijft het verschil klein.
Risico waarschijnlijk minder groot dan gedacht
Eerder onderzoek uit 2024 liet nog een veel alarmerender beeld zien: toen leek het risico bij semaglutide wel 8 keer hoger. De nieuwe cijfers plaatsen dat in perspectief en laten zien dat het risico waarschijnlijk minder groot is dan eerst gedacht.
De Europese medicijnautoriteit (EMA) heeft NAION inmiddels toegevoegd als ‘zeer zeldzame’ bijwerking (ongeveer 1 op de 10.000) en verplicht een waarschuwing op de bijsluiter. Dat betekent niet dat het middel ‘gevaarlijk’ is geworden; het betekent dat een mogelijk verband voldoende vaak is gezien om patiënten en artsen bewuster te maken.
Wat is NAION precies?
NAION staat voor niet‑arteriële anterieure ischemische optische neuropathie. Het is een mondvol voor een acute beschadiging van de oogzenuw doordat de doorbloeding even tekortschiet. Meestal is het pijnloos. Veel mensen merken het ’s ochtends: een deel van het gezichtsveld lijkt weggevallen, grijzer of waziger. Herstel is onzeker. Ongeveer 70% ziet weinig tot geen verbetering. Juist die blijvende impact, zelfs al is de kans klein, maakt dat artsen dit serieus volgen.
Waarom juist bij deze groep extra aandacht nodig is
Mensen die GLP-1-medicatie gebruiken hebben vaak diabetes type 2 en/of (morbide) obesitas. Dat zijn op zichzelf al risicofactoren voor microvasculaire kwetsbaarheid: de fijnste bloedvaatjes (ook rond de oogzenuw) hebben het zwaarder. Daarbovenop komen andere factoren zoals hoge bloeddruk, slaapapneu of een anatomisch ‘crowded’ oogzenuwkop (een relatief kleine ruimte waar de zenuw de oogbol verlaat). Niet iedereen heeft dat, maar als meerdere factoren samenkomen, neemt de kwetsbaarheid toe.
Nog geen bewezen oorzaak-gevolgrelatie
Er is nog geen hard bewijs dat GLP-1-medicijnen het risico op NAION écht verhogen. Wetenschappers hebben alleen een statistisch verband gevonden, maar geen duidelijk oorzakelijk verband. Mogelijke verklaringen die worden besproken zijn:
- veranderingen in de doorbloeding bij snelle verbetering van de stofwisseling,
- schommelingen in de bloeddruk (vooral ’s nachts),
- uitdroging door misselijkheid of braken bij sommige gebruikers,
- of simpelweg dat deze medicijnen nu veel vaker worden gebruikt, waardoor een zeldzame aandoening vaker wordt opgemerkt.
Kortom: er is sprake van een mogelijke samenhang, maar nog geen bewezen oorzaak-gevolgrelatie.
Wegen de voordelen nog steeds op tegen de risico’s?
Voor de meeste patiënten: ja. GLP-1-agonisten kunnen het HbA1c gemiddeld duidelijk verlagen en ondersteunen vaak substantieel gewichtsverlies (bij obesitas soms richting 10–15% van het startgewicht in langere trajecten). Ze verbeteren bloeddruk, vetstofwisseling en soms slaapapneu, en bepaalde middelen binnen deze klasse verlagen het risico op grote cardiovasculaire gebeurtenissen (zoals hartinfarct of beroerte) bij hoogrisicopatiënten. Al die voordelen verminderen op langere termijn juist de kans op orgaanschade, ook aan ogen, nieren en hart.
Dat maakt de afweging genuanceerd: een zeer kleine kans op een zeldzame, maar ingrijpende oogcomplicatie versus duidelijk aantoonbare brede gezondheidswinst. In de praktijk betekent dit: geen massaal stoppen, maar wel bewuste voorlichting en monitoring bij mensen met meerdere risicofactoren.
Wie doet er verstandig aan extra alert te zijn?
Heb je (bekende of verdachte) slaapapneu, moeilijk te reguleren hoge bloeddruk, eerdere oogproblemen, een combinatie van diabetes, roken en verhoogd cholesterol, of heeft een oogarts ooit gezegd dat je een ‘crowded’ papil hebt? Dan kan het nuttig zijn dit expliciet te bespreken vóór start of tijdens vervolgconsulten. Een baseline-oogonderzoek is niet voor iedereen nodig, maar bij twijfel kan het rust geven.
Wanneer direct handelen?
Plotseling verminderd zicht in 1 oog, een donkere of grijze vlek die niet wegtrekt, duidelijke afname in kleur- of contrastwaarneming: dat zijn redenen om niet af te wachten, maar meteen (liefst dezelfde dag) een oogarts of spoedeisende hulp te raadplegen. Ook als het uiteindelijk géén NAION blijkt te zijn, is snelle beoordeling verstandig om andere oorzaken uit te sluiten.
Belangrijk: stop niet op eigen initiatief met de medicatie zonder overleg. Abrupt stoppen kan het diabetesmanagement of gewichtsproces terugwerpen.
Overige bekende bijwerkingen
Veel mensen krijgen in het begin last van hun maag en darmen, zoals misselijkheid, een opgeblazen gevoel, diarree of juist verstopping. Dit wordt meestal na een paar weken beter. Bij snel gewichtsverlies kunnen soms galstenen ontstaan. Een ernstige ontsteking van de alvleesklier komt zelden voor, maar artsen letten er wel op. Dat ook NAION nu in dit rijtje van heel zeldzame bijwerkingen wordt genoemd, past bij het beeld dat steeds completer wordt nu miljoenen mensen deze medicijnen gebruiken.
Wat je zelf kunt doen
Je kunt zelf ook bijdragen aan veiligheid: drink genoeg water (vooral als je misselijk bent), rook niet, laat hoge bloeddruk en slaapapneu behandelen, en neem klachten aan je ogen altijd serieus. Zie het als samenwerken met je arts: jij geeft veranderingen door, de arts kijkt mee en weegt de risico’s.
Vooruitblik
Onderzoekers gaan de komende jaren gegevens van nog veel meer mensen samenvoegen. Zo hopen ze te ontdekken of bepaalde groepen, bijvoorbeeld mensen die snel veel gewicht verliezen of bij wie de bloedsuiker hard daalt, extra risico lopen. Dat kan leiden tot nieuwe adviezen, zoals een oogonderzoek vooraf bij mensen met een duidelijk risicoprofiel, of extra uitleg bij bepaalde risicofactoren.
Kort gezegd
Het risico op een ooginfarct (NAION) bij GLP-1-gebruikers lijkt twee keer zo hoog, maar blijft in de praktijk heel klein. Voor de meeste mensen wegen de voordelen van deze medicijnen nog steeds veel zwaarder, zolang er maar goed gelet wordt op signalen en risicofactoren.
- Let op: Startpagina geeft geen medisch advies. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts of specialist.