Bron: © Canva.
Ruim 1 op de 4 werkenden in Nederland is mantelzorger. Dat betekent dat heel veel mensen naast hun baan ook zorgen voor een ouder, partner, kind of buur. De combinatie van werk en zorg is waardevol, helaas ook erg zwaar. De overheid probeert ondersteuning te bieden, alleen de praktijk laat zien dat veel mantelzorgers nog te vaak vastlopen.
De groeiende druk van werkende mantelzorgers
Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat zo’n 13% van alle Nederlanders van 16 jaar en ouder mantelzorger is. Onder werkenden ligt dat aandeel aanzienlijk hoger. Door de vergrijzing en het tekort aan zorgpersoneel neemt de druk verder toe: steeds meer mensen blijven langer thuis wonen, waardoor de zorglast op familie en vrienden terechtkomt.
De gevolgen zijn merkbaar. Uit onderzoek van vakbond CNV blijkt dat meer dan de helft van de werkende mantelzorgers structureel vermoeid is en 1 op de 4 tegen een burn-out aanzit. Vooral vrouwen tussen de 45 en 65 jaar dragen een groot deel van de zorgtaken naast hun werk.
Wat doet de overheid voor mantelzorgers?
De overheid heeft verschillende regelingen om mantelzorgers te ondersteunen. Via de Wet arbeid en zorg kunnen werknemers gebruikmaken van kort- of langdurig zorgverlof. Daarnaast hebben gemeenten de taak mantelzorgers te ondersteunen met informatie, respijtzorg en lokale hulp via de Mantelzorgagenda 2023-2026.
Toch zijn deze regelingen in de praktijk niet altijd even effectief. Veel werknemers weten niet dat ze recht hebben op zorgverlof, of ervaren dat hun werkgever weinig ruimte biedt om er gebruik van te maken. Uit onderzoek blijkt dat slechts 1 op de 10 mantelzorgers vindt dat werk en zorg goed te combineren zijn.
De Sociaal-Economische Raad (SER) adviseert werkgevers om mantelzorgvriendelijk beleid te ontwikkelen. Dat betekent onder meer flexibele werktijden, begripvolle leidinggevenden en aandacht voor overbelasting.
Er zijn bovendien pilots gestart waarin bedrijven samen met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) onderzoeken hoe werknemers met zorgtaken beter ondersteund kunnen worden.
Waar gaat het mis?
Hoewel er op papier veel regelingen bestaan, blijkt de uitvoering vaak ingewikkeld. Werkgevers weten niet altijd hoe ze flexibel kunnen omgaan met mantelzorgers, terwijl werknemers bang zijn dat openheid over hun zorgtaken hun carrière schaadt. Daarnaast zijn de meeste verlofregelingen onbetaald, wat het gebruik ervan bemoeilijkt.
De overheid erkent dat betere bekendheid en praktische toepasbaarheid nodig zijn. Organisaties als MantelzorgNL en vakbonden pleiten daarom voor meer betaald verlof, betere communicatie via gemeenten en structurele aandacht voor mantelzorg in cao’s en HR-beleid.
Op weg naar meer balans
De verwachting is dat het aantal werkende mantelzorgers de komende jaren verder stijgt. Dat vraagt om blijvende aandacht van werkgevers én overheid. Meer flexibiliteit op de werkvloer, toegankelijke informatie en erkenning van de zware combinatie van werk en zorg kunnen voorkomen dat mantelzorgers overbelast raken.
Voor mantelzorgers zelf is het belangrijk tijdig het gesprek aan te gaan met de werkgever en de gemeente te benaderen voor ondersteuning. Werkgevers kunnen op hun beurt investeren in een mantelzorgvriendelijke cultuur, wat ziekteverzuim voorkomt en de duurzame inzetbaarheid van personeel versterkt.
De balans tussen werk en zorg is geen luxe: het is noodzaak, voor de mantelzorger, de werkgever én de samenleving.
De tekst gaat verder onder de video >>
Lees ook: Nieuwe zorgmodellen in de VS, wat kunnen wij daarvan leren.
Bronnen:
Mantelzorg.nl, RIVM, CNV, CBS.
We schreven eerder over mantelzorg >>
Mantelzorg: vergoedingen en regelingen compenseren verlies aan inkomen
13 februari 2025 – Ons land telt 3 miljoen mantelzorgers die een familielid, vriend of kennis bijstaan. Mantelzorg betekent dat je minder aan betaald werk toekomt en dat voel je vaak in je portemonnee. Niet iedereen zoekt daarvoor hulp of ondersteuning. Er zijn verschillende regelingen en vergoedingen die het verlies aan inkomen compenseren.
door Yvette Juch
Uitdagingen van mantelzorg
Zorg voor een naaste en je baan behouden vereist balans tussen werk en zorg. Minder inkomen zorgt voor financiële druk bij veel mantelzorgers op je huishouden.
Je kunt je financiële last verlichten door gebruik te maken van:
1. Verlofregelingen
Hierdoor kun je onbetaald of deels betaald verlof opnemen om zorg te bieden zonder werk te verliezen. Het helpt om je verlies aan inkomen gedeeltelijk op te vangen.
2. Zorgvergoedingen en subsidies.
In sommige gemeenten zijn initiatieven bedoeld om de druk op mantelzorgers te verlichten en hen te helpen de zorg te blijven bieden zonder financiële problemen. Verderop staan een aantal voorbeelden.
Lees verder onder bericht >>
De illusie van samenredzaam en eigen netwerk.
— mantelzorgelijk (@mantelzorgelijk) February 11, 2025
Zolang we blijven doen alsof het probleem bij mantelzorgers zelf ligt en dat ze beter gebruik moeten maken van hun netwerk of buurt, verandert er niets. #mantelzorg @MinVWS @VNGemeenten @2eKamertweets https://t.co/hfXaK8Nx12
Verlofregelingen voor mantelzorg
Ben je mantelzorgers en heb je daarnaast een baan, dan biedt het arbeidsrecht je verschillende verlofregelingen:
- Calamiteitenverlof: neem je op bij onverwachte situaties, zoals een plotselinge ziekte van een familielid. Je krijgt dan in de meeste gevallen doorbetaald.
- Kortdurend zorgverlof: biedt je als mantelzorgers ruimte om gedurende maximaal 2 keer per jaar het aantal wekelijkse werkuren zorg te verlenen. Je krijgt dan 70% van je salaris.
- Langdurig zorgverlof: biedt je 6 keer het aantal wekelijkse werkuren aan verlof. Je werkgever is niet verplicht je salaris door te betalen.
Lees verder onder de video >>
Financiële vergoedingen voor mantelzorgers
Ondanks dat mantelzorg onbetaald is, zijn er diverse financiële regelingen waar je als mantelzorger gebruik van kunt maken.
- Zorgverzekeraars bieden vergoedingen voor vervangende zorg, zoals tijdelijke ondersteuning wanneer de mantelzorger niet beschikbaar is.
- Daarnaast kan een persoonsgebonden budget (PGB) ingezet worden om je te betalen voor de zorg die je levert. Dat is wel afhankelijk van de polisvoorwaarden van de verzekeraar.
- Gemeentes kunnen ook bijdragen in de reiskosten die veel mantelzorgers maken, wat de financiële druk helpt verminderen.
10 voorbeelden van mantelzorg vergoedingen
Veel Nederlandse gemeenten bieden mantelzorgers een mantelzorgwaardering of andere vergoedingen als blijk van erkenning en ondersteuning. De exacte regelingen verschillen per gemeente. Dit zijn de 10 veelvoorkomende vormen van compensatie:
- Mantelzorgwaardering
Een jaarlijkse financiële vergoeding (vaak tussen €100 en €300) of een cadeaubon. - Respijtzorgvergoeding
Dekking van de kosten voor vervangende zorg, zodat de mantelzorger even vrijaf kan nemen. - Reiskostenvergoeding
Een tegemoetkoming voor reiskosten als de zorgvrager niet in de buurt woont. - Parkeervergunning of -korting
Gratis of voordelig parkeren in de buurt van de zorgvrager. - Tegemoetkoming in huishoudelijke hulp
Financiële steun of extra uren huishoudelijke hulp via de Wmo. - Cursus- en trainingsvergoeding
Kostenvergoeding voor cursussen over bijvoorbeeld dementiezorg of EHBO. - Vergoeding voor aanpassingen in huis
Een bijdrage voor hulpmiddelen of woningaanpassingen (zoals een traplift of drempelvrije doorgangen). - Psychosociale ondersteuning
Gratis of gesubsidieerde gesprekken met een coach of psycholoog. - Vergoeding voor hulpmiddelen
Financiële steun voor aanschaf van hulpmiddelen, zoals een tillift of speciale stoel. - Tegemoetkoming in zorgverzekeringskosten
Sommige gemeenten bieden een extra bijdrage of korting op een zorgverzekering met mantelzorgondersteuning.
Wil je weten welke vergoedingen jouw gemeente precies biedt? Dan kun je het beste op de website van de gemeente kijken of contact opnemen met het Wmo-loket.
Bronnen
Rijksoverheid, Mantelzorg.nl, Regelhulp.nl I Foto Canva
Eerder schreven wij >>
Mantelzorg: onmisbaar voor iedereen en onbetaalbaar voor velen
26 juni 2024 – Mantelzorg is de zorg die mensen geven aan hun naasten, zoals ouders, kinderen, of partners, die door ziekte, handicap, of ouderdom niet meer zelfstandig kunnen functioneren. Dit soort zorg is onbetaalbaar in termen van de tijd, liefde, en inzet die het vergt. Zorg is soms voor mensen met een kleine portemonnee amper op te brengen. Toch zijn er regelingen waar men gebruik van kan maken. Lees verder.
door Yvette Juch
Mantelzorg is meer dan alleen zorgen voor je naaste
Zoals onze budgetcoach Jacoba Wallet vanuit haar praktijk weet: “Mantelzorg is onbetaalbaar en er zal ook in de toekomst veel vaker een beroep gedaan moeten worden op mantelzorgers. Het is zoveel meer dan alleen maar zorgen voor je naaste.”
Hoewel mantelzorg onbetaalbaar is in emotionele waarde, brengt het vaak financiële lasten met zich mee. Veel mantelzorgers moeten hun werkuren verminderen of zelfs stoppen met werken om voor hun naaste te zorgen. Dit leidt tot inkomensverlies en extra kosten. “Omdat het in de praktijk ook niet betaald wordt, is dat natuurlijk niet altijd fijn en voor sommige mensen ook echt een financiële last als je bijvoorbeeld minder moet werken om je naaste te verzorgen of ontlasten”, legt Jacoba uit.
Gelukkig zijn er diverse manieren waarop mantelzorgers financiële ondersteuning kunnen krijgen, lees snel verder.
De tekst gaat verder onder het Instagram-bericht >>
Ondersteuning en vergoedingen mantelzorg
Gemeentelijke Mantelzorgwaardering
Veel gemeenten bieden een blijk van waardering aan voor mantelzorgers. Dit is vaak geen volledige compensatie voor de kosten, maar een symbolische waardering voor de inzet. “De blijk van waardering is vaak van een grotere toegevoegde waarde dan een financiële vergoeding”, zegt Jacoba. Deze waardering is aan te vragen bij de gemeente waar degene woont, voor wie je zorgt. Het steunpunt mantelzorg of een welzijnsorganisatie regelt vaak de aanmelding en uitreiking van deze waardering.
Vergoeding van reiskosten
Sommige gemeenten vergoeden ook reiskosten voor mantelzorgers. Dit kan een verlichting zijn voor diegenen die regelmatig lange afstanden moeten afleggen om voor hun naaste te zorgen. Meer informatie hierover is te vinden op Mantelzorg.nl.
Vergoedingen via de zorgverzekering
Sommige zorgverzekeraars bieden extraatjes of tegemoetkomingen voor mantelzorgers, hoewel dit meestal geen directe financiële compensatie is. Details hierover zijn ook te vinden op Mantelzorg.nl.
Belastingaftrek
Bepaalde zorgkosten zijn aftrekbaar bij de belastingaangifte. Dit kan een manier zijn om een deel van de gemaakte kosten terug te krijgen. Informatie hierover is beschikbaar op Regelhulp.
Voor wie mag ik zorgkosten aftrekken?
Je mag de zorgkosten aftrekken die je maakt voor:
- Je fiscale partner en/of je kinderen jonger dan 27 jaar
- Ouders, broers of zussen die bij jou in huis wonen en afhankelijk zijn van jouw zorg
- Ernstig gehandicapte personen van 27 jaar of ouder die bij jou in huis wonen en een indicatie hebben voor verblijf in een zorginstelling.
Persoonsgebonden budget (PGB) en mantelzorg hoe zit dat? Bekijk deze video en lees daarna verder >>
Intensieve zorg voor een kind thuis
In specifieke situaties, zoals intensieve zorg voor een kind thuis, kan men recht hebben op kinderbijslag. Deze bijslag is bedoeld als bijdrage in de kosten voor de opvoeding en verzorging en kan aangevraagd worden via de website van de Sociale Verzekeringsbank (SVB).
Mantelzorg is een onmisbare en vaak onbetaalbare vorm van zorg die veel inzet en opoffering vraagt van de mantelzorgers. Terwijl financiële compensatie vaak niet volledig de kosten dekt, zijn er verschillende vormen van waardering en ondersteuning beschikbaar.
Jacoba Wallet benadrukt tot slot nog het belang van deze waarderingen en de mogelijkheden om financiële lasten te verlichten, wat essentieel is voor de vele mantelzorgers die zich dagelijks inzetten voor hun naasten.
- Lees ook: Mantelzorgers dreigen te bezwijken onder administratieve druk.
Vraag een mantelzorgcompliment aan voor een dierbare
Je kan ook een mantelzorgcompliment aanvragen bij de gemeente. Gemeenten bepalen zelf hoe ze het mantelzorgcompliment vormgeven. Dit compliment staat ook wel bekend als mantelzorgwaardering of mantelzorgvergoeding. Het mantelzorgcompliment is een erkenning voor de inzet van mantelzorgers.
Iedere gemeente heeft de vrijheid om het mantelzorgcompliment of de waardering op een eigen manier in te vullen. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een waardebon of door het aanbieden van gratis activiteiten op de Dag van de Mantelzorg (10 november). Gemeenten zijn verplicht om deze jaarlijkse blijk van waardering vast te leggen in een verordening.
Zoek hulp als je financieel niet meer rond komt
Lukt het jou als mantelzorger niet om rond te komen? Neem contact op met Jacoba via info@walletsupport of neem contact op met een Sociaal Wijkteam in jouw gemeente.
Bronnen:
Rijksoverheid, Mantelzorg, Wallet Support