Bron: © Canva. Eenzaamheid kan onderhuids leven.
“Eenzaamheid gaat zelden over alleen zijn,” zegt coach Geja Bouwmeester. Ze begeleidt vrouwen die worstelen met oude pijn, vaak in relatie tot narcisme. Het gevolg is meestal emotioneel gemis. Haar inzichten over eenzaamheid reiken verder dan het bekende beeld van iemand zonder gezelschap.
In dit artikel legt ze uit hoe eenzaamheid 3 gezichten kent, en waarom het zelden simpelweg draait om ‘niemand om je heen hebben’.
Eenzaamheid speelt zich vaak onderhuids af
Geja vertelt over een situatie uit haar praktijk:
Een volwassen dochter rijdt met bloemen naar haar moeders huis. Ze stopt voor de deur, aarzelt, draait om en rijdt weer weg. Niet omdat ze niet van haar moeder houdt, maar omdat het contact te beladen is.
“De relatie is door de jaren heen beschadigd”, licht Geja toe. “De dochter voelt zich in de band met haar moeder niet gezien of erkend. Dat maakt elk contact pijnlijk. Er zit oud zeer, verwijt, een gevoel van tekortschieten.”
De moeder is intussen alleen. Ze heeft weinig tot geen andere contacten. Voor haar speelt sociale eenzaamheid: er komt niemand langs, er zijn geen telefoontjes. Misschien vindt ze troost in een religie of een andere vorm van zingeving, dat kan bijdragen aan haar existentiële draagkracht, maar op de voorgrond is er sprake van sociale eenzaamheid.
Voor de dochter is de situatie anders. Zij ervaart emotionele eenzaamheid: er zijn wellicht andere mensen in haar leven met wie ze zich verbonden voelt, maar de emotionele band met haar moeder – waar ze diep naar verlangt – ontbreekt. Dat gemis maakt het voor haar zwaar om op bezoek te gaan.
“Zo ontstaat er eenzaamheid aan beide kanten”, zegt Geja. “2 mensen die van elkaar houden, en tegelijkertijd elkaar niet bereiken.”
Het laat zien dat eenzaamheid zich vaak onderhuids afspeelt. Als een dof, kloppend verlangen naar erkenning, zonder dat iemand er de woorden voor heeft.
De 3 gezichten van eenzaamheid
Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau voelt 1 op de 10 ouderen zich ernstig eenzaam. Geja benadrukt dat dat alleen de oppervlakte is.
“Eenzaamheid kent meerdere lagen”, legt ze uit:
- Er is sociale eenzaamheid. Niemand die langskomt. Geen telefoontjes.
- Er is emotionele eenzaamheid. Mensen zijn er wel, alleen je voelt je niet werkelijk verbonden.
- En dan is er existentiële eenzaamheid: Je vraagt je af of je er nog toe doet. Wie ziet jou nog echt?
Die laatste vorm raakt volgens haar het diepst. Een gebrek aan contact en het gevoel dat jouw bestaan er niet meer toe doet.
Wat helpt bij eenzaamheid? Geef je leven betekenis
“Wat verzacht, is niet ‘bezig zijn om het bezig zijn’, maar iets doen dat betekenis heeft”, zegt Geja. Uit onderzoek blijkt dat ouderen die vrijwilligerswerk doen, een kaartje schrijven of iets doen voor een ander zich levendiger voelen.
Het hoeft niet groot te zijn. “Een glimlach naar de buurvrouw. Iets geven uit jezelf. Dat doet ook iets met je eigen gemoedstoestand.”
Verbroken contact is geen onverschilligheid
Een belangrijk en vaak pijnlijk onderwerp is het verbroken contact tussen ouders en volwassen kinderen. Geja: “Dat gebeurt zelden uit onwil. Vaak is het een vorm van zelfbescherming. Iets in het contact was te pijnlijk of te uitputtend.”
Ze roept op tot mildheid. Zowel voor het kind, als voor de ouder. “Vraag jezelf eerlijk af: was je echt beschikbaar? Fysiek én emotioneel? Gebruik schuld niet om jezelf kapot te maken, maar wees bereid eerlijk te kijken.”
Wat kun je als ouder doen?
Wat kun je als ouders doen aan eenzaamheid bij geen contact? Forceer het contact niet. Geef ruimte. Soms is afstand nodig om iets nieuws te laten ontstaan.
- Schrijf een mail: Verstuur die pas als je niet alleen maar op een reactie of bevestiging rekent. Laat je kind weten dat je hem of haar ziet, zonder verwijt.
- Werk aan jezelf: Groei is altijd zinvol, ook als het contact niet (meer) hersteld wordt.
- Blijf open: Misschien ontstaat er op een dag ruimte voor een nieuwe vorm van contact.
“Soms is de enige weg dat je de pijn moet dragen”, zegt Geja. “Dat betekent niet dat je je liefde voor iemand moet opgeven.”
Jij hebt altijd een keuze
Tot slot richt Geja zich tot iedereen die zich eenzaam voelt: “Misschien is er veel verloren gegaan. Maar je bent niet machteloos. Je hebt geen invloed op wat anderen doen, wel op hoe jij verschijnt in het leven en hoe jij je daarbij voelt. Blijf je wachten op erkenning, of erken je jezelf?”
“Je kunt blijven hopen dat iemand belt, of zelf een klein gebaar maken. Je kunt blijven hangen in het gemis, of je herinneren dat je nog leeft.”
“Eenzaamheid wil niet dat je blijft wachten”, besluit ze. “Ze wil dat je weer durft te verschijnen.”
Ook interessant om te lezen
Op vakantie na je 50e: een spiegel voor je relatie
De manier waarop je als 50-plusser op vakantie gaat zegt iets over je verlangens en relatie. In deze fase van het leven verandert er veel: de kinderen zijn (grotendeels) uitgevlogen, werk en zorgtaken nemen misschien minder ruimte in, en er ontstaat een nieuwe vorm van vrijheid. Wat betekent dat voor je relatie en hoe merk je dat eigenlijk tijdens de vakantie? Geja Bouwmeester zoomt er graag op in.
Waarom nee zeggen zo lastig is
We doen het allemaal: ja zeggen terwijl we eigenlijk nee bedoelen. Uit gewoonte, uit angst voor afwijzing of omdat we niemand graag teleurstellen. Alleen het constant over je eigen grenzen heen gaan, put je uiteindelijk uit. Tips van Geja Bouwmeester over nee zeggen.
Bron: