Bron: © Canva. De WHO waarschuwt: steeds meer bacteriën zijn ongevoelig voor antibiotica.
De WHO waarschuwt: steeds meer bacteriën zijn ongevoelig voor antibiotica. Dit kan grote gevolgen hebben, vooral voor mensen van 60 jaar en ouder. Wat betekent dit voor jouw gezondheid, en wat doet Nederland hiertegen? Je leest het in dit artikel.
Wat is antibioticaresistentie?
Antibioticaresistentie betekent dat sommige bacteriën niet meer reageren op de antibiotica die je normaal gebruikt om infecties te bestrijden. Daardoor zijn gewone infecties lastiger te behandelen en loop je meer risico op ernstige complicaties.
Wereldwijd sterven elk jaar bijna 5 miljoen mensen aan infecties door resistente bacteriën. In 2023 werkte 1 op de 6 veelvoorkomende bacteriële infecties niet meer op de standaard behandeling met antibiotica. De kans hierop groeit, elk jaar tussen de 5 en 15%.
Waarom is resistentie een groot probleem?
Bacteriën passen zich razendsnel aan. Wanneer je antibiotica gebruikt doden deze middelen meestal de meeste bacteriën. Helaas niet allemaal. De stevigste overleven, en zijn op den duur resistent.
Hierdoor helpen zelfs zwaardere antibiotica soms niet meer, waardoor infecties moeilijk (of zelfs niet) te genezen zijn. Dit is extra zorgelijk voor 60-plussers, omdat zij vaker met (chronische) ziekten te maken hebben en gevoeliger zijn voor infecties.
- Sommige infecties, zoals blaasontstekingen of longontstekingen, zijn hierdoor moeilijker te behandelen.
- Medische ingrepen, zoals operaties, zijn risicovoller door infecties die niet meer met antibiotica te behandelen zijn.
- Resistentie verspreidt zich makkelijk tussen mensen, dieren en via het milieu.
Hoe ontstaat antibioticaresistentie?
De belangrijkste oorzaak: antibiotica worden soms te makkelijk en vaak voorgeschreven, of je maakt een kuur niet helemaal af. Ook krijg je soms antibiotica terwijl dat eigenlijk niet nodig is. Bijvoorbeeld bij een verkoudheid of griep, waar het helemaal niet helpt. Hierdoor krijgen bacteriën meer kans om resistent te worden.
Reizen en behandelingen in buitenlandse ziekenhuizen vergroten ook het risico, omdat daar vaker resistente bacteriën voorkomen.
Wat doet Nederland om resistentie te voorkomen?
Gelukkig scoort Nederland goed als het gaat om verantwoord gebruik van antibiotica. Nederlandse artsen zijn terughoudend met voorschrijven en kiezen alleen voor antibiotica als het écht nodig is.
Daarnaast worden strenge richtlijnen gevolgd in de zorg en in de veehouderij. Het gebruik van antibiotica bij dieren is de laatste jaren flink gedaald, waardoor de kans dat resistente bacteriën via vlees of omgeving bij mensen terechtkomen, kleiner is.
- Dokters schrijven antibiotica pas voor als er geen andere behandelingen zijn.
- Nederland heeft landelijke surveillanceprogramma’s om resistente bacteriën goed op te sporen.
- Er zijn actieplannen vanuit de overheid gericht op minder gebruik en betere preventie.
- Onderzoeken naar mestverwerking en milieu helpen om nieuwe risico’s snel te ontdekken.
Wat kun je zelf doen?
- Gebruik antibiotica alleen als het echt nodig is en maak je kuur altijd af.
- Was regelmatig je handen om verspreiding van bacteriën te voorkomen.
- Vraag je arts of antibiotica echt noodzakelijk is, vooral als je twijfelt bij een verkoudheid of lichte griep.
- Let op hygiëne tijdens reizen, zeker bij ziekenhuisbezoek in het buitenland.
- Verdiep je in probiotica en kijk of je jouw darmen een oppepper kan geven.
Ook een GoeieVraag: Hoeveel antibiotica mag je per jaar?
Kortom: Bacteriële resistentie tegen antibiotica is een groeiend probleem, alleen samen beperken we de risico’s. Door verstandig om te gaan met antibiotica en te kiezen voor goede hygiëne bescherm je jezelf én anderen. Blijf op de hoogte van de ontwikkelingen, zeker als je tot een risicogroep behoort: schrijf je in voor onze nieuwsbrief.
Lees ook: Regelmatig je mobiele telefoon schoonmaken voorkomt verspreiding bacteriën.
De tekst gaat verder onder de video >>
Let op: Startpagina geeft geen medisch advies. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts of specialist.
Bronnen:
RIVM, NU.nl
We schreven eerder over de zorgen die de medische wereld heeft, met betrekking tot antibioticaresistentie >>
Tekort aan antibiotica baart medische wereld zorgen
3 januari 2024 – Artsen en apothekers maken zich grote zorgen over het tekort aan essentiële antibiotica in Nederland, meldt RTL. Noodgedwongen schrijven ze alternatieve middelen voor. In het Erasmus MC in Rotterdam tellen ziekenhuisapothekers de tabletten om te kijken hoe ze de dagen doorkomen. Het tekort aan antibiotica is volgens Nicole Hunfeld, ziekenhuisapotheker van het Erasmus MC en vicevoorzitter van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie te wijten aan het inkoopbeleid van de zorgverzekeraars.
door Harro van Uffelen
Voor de laagste prijs
In het radioprogramma Met het Oog op Morgen zegt ze: “Dat doen ze voor de laagste prijs. Hierdoor trekken veel leveranciers zich terug, omdat het niet interessant is om hun geneesmiddel op de markt te houden. Voorheen hadden we bijvoorbeeld 3 leveranciers voor 1 middel. Dat is er nu nog maar 1.”
Productie antibiotica moet naar Europa
De meeste medicijnen worden geproduceerd in India en China. Die productie moet volgens Hunfeld snel naar Europa komen. “Dat roepen we al jaren. Productie dichtbij is voor alles beter. Je hebt dan zicht op de keten en je kunt sneller in Europa met elkaar schakelen. Zo’n fabriek staat er niet meteen. Dat kost jaren, maar we hebben hem op dit moment wel heel hard nodig.”
Bijna niet meer te doen
Er is tekort aan antibiotica die worden gebruikt bij:
- Urineweginfecties
- Moeilijk te behandelen botinfecties
- Luchtweginfecties
Tijdens de kerstdagen was het volgens Hunfeld ‘bijna niet meer te doen was.’ Ze met haar collega’s continu bezig met het informeren van artsen en het verzamelen van antibiotica.
Het gaat daarbij om:
- Co-trimoxazol, dit wordt voorgeschreven bij luchtweginfecties en uit voorzorg voor mensen die een transplantatie ondergaan ter voorkoming van infectie.
- Minocycline, dit wordt ingezet als een reserve-antibioticum, voor mensen bij wie een eerder antibioticum onvoldoende heeft gewerkt, meestal bij huidinfecties.
- Piperacilline/tazobactam, dit wordt via het infuus gegeven in het ziekenhuis bij een luchtweginfectie of na een grote buikoperatie.
- Metronidazol, dit wordt gebruikt na buikoperaties en bij bepaalde vormen van diarree en tropische infecties.
Kans op resistentie wordt groter
Arts-microbioloog Robert Huis in ‘t Veld van het UMCG laat aan RTL weten dat er alternatieven beschikbaar zijn. Die richten zich op meerdere bacteriën en daardoor krijgt een patiënt meer bijwerkingen. De kans op resistentie wordt daarmee groter, volgens de arts.
“Bij sommige antibiotica moet een patiënt in een ziekenhuis worden opgenomen om het middel via een ader toegediend te krijgen, in plaats van dat hij naar huis kan. Bovendien zijn alternatieven vaak minder effectief.”
Hoge resistentie kan leiden tot amputatie
Als er te vaak hetzelfde type antibioticum wordt gebruikt is er meer kans op resistentie. Bacteriën gaan zichzelf beschermen tegen het geneesmiddel, waardoor dit minder goed werkt. De antibiotica kunnen de bacteriën dan niet doden of afremmen. Antibiotica werken dan niet meer, staat op de website van het RIVM. Bij resistentie zijn normale infecties niet meer te behandelen met het voorkeursmedicijn. Huis in ‘t Veld: “Een hoge resistentie kan leiden tot amputatie of zelfs overlijden.”
Wekenlang zonder antibiotica
Apothekers zijn volgens hem druk bezig met het proberen te importeren van de laatste voorraden co-trimoxazol (antibiotica tegen luchtweginfecties) uit het buitenland. “De volgende stap is dat we wekenlang zonder het medicijn komen te zitten.”
Bronnen:
RTL, Met het Oog op Morgen, NOS.