wat is de functie van een pijlstaart vlinder?

De pijlstaarten (Sphingidae) zijn een familie van nachtvlinders. Deze insecten voeden zich met honing uit bloemen. Doordat ze van bloem naar bloem trekken, zorgen ze voor bestuiving van de bloemen. Op die manier leveren ze een positieve bijdrage aan de natuur.

Een vlinder heeft, net als ieder ander dier (incl. de mens), geen andere functie dan bestaan en voortplanten. Tijdens dat bestaan zal hij een rol vervullen binnen een ecosysteem, maar daar zal hij zichzelf niet van bewust zijn. Als hij activiteiten ontplooit zullen die gericht zijn op in leven blijven en voortplanting. Als hierdoor, als nevenfunctie, bijvoorbeeld stuifmeel verspreid wordt, is dat mooi meegenomen. Maar vanuit het perspectief van de vlinder is dat geen functie.

De pijlstaartvlinder is een heel speciale bestuiver, omdat hij een heel lange roltong heeft. Dit houdt in dat hij in bloemen nektar kan zuigen waar de bloembodem heel ver weg zit. In bloemen met heel diepe bloembodems konden alleen de pijlstaartvlinders met de langste tongen nog bij de nektar komen. Dat waren dus de pijlstaartvlinders die het meest succesvol waren en ook de planten met de diepste bloembodems kruisten alleen nog onderling doordat alleen nog de pijlstaarten met de langste tongen ze kwamen bevruchten. Dit is een van de bekendste vormen van co-evolutie. Het leidde tot een van de succesvolste voorspellingen van de evolutietheorie, omdat men in Madagaskar een plant ontdekte waarvan de bloembodem zo ver weg zat dat alleen een onbekende enorme pijlstaart de bloemen nog zou kunnen bevruchten. Later is die pijlstaart ook inderdaad ontdekt.
Van de plant uit geredeneerd hebben de pijlstaarten dus inderdaad een functie omdat ze de plant in staat stellen in heel geringe dichtheden in een regenwoud voor te komen. Er is maar een specialist die hun bloemen bezoekt en die voorkomt dus dat al het stuifmeel op de verkeerde bloemen in de buurt terecht komt in plaats van de eigen soort. Pijlstaarten kunnen zelf ook in erg lage dichtheden voorkomen omdat mannetjes vrouwtjes al kunnen vinden door het reukvermogen dat aan enkele moleculen al genoeg heeft om een vrouwtje op het spoor te komen, ik denk dat ze met reukvermogen ook makkelijk de goede bloem kunnen vinden.
Een andere functie is misschien het in toom houden van giftige planten, rupsen van veel vlinders specialiseren zich in giftige planten, zodat een plant zich wel tegen grazers kan beschermen door giftig te worden, maar dat die giftigheid niet alleen maar voordelen heeft, omdat hij als het ware van de regen in de drup belandt, omdat vlinders van die gitigheid profiteren. In Nederland is er bijvoorbeeld een enorme plaag met het giftige Jacobskruiskruid, maar deze planten zijn ook weer rijkelijk voorzien van rupsen van de Jacobsvlinder die het blad met plezier verorberen.
Het denken in functies is op zich niet erg zinvol, omdat je altijd vanuit een ander organisme moet denken, meestal de mens, maar in dit geval ook de oerwoudplant die maar met enkele exemplaren per vierkante kilometer in een onoverzichtelijk bos staat, waardoor bevruchting moeilijk is. Door co-evolutie lijkt de pijlstaart deze functie te vervullen, maar in feite schept deze co-evolutie alleen maar de mogelijkheid tot veel soorten.