Sommige watermolens hebben een kroprad met krop (gehad)? Hoe werkt het en met welk doel?

Vroeger hadden ze een houten waterrad deze werd vervangen door Een ijzeren en het houtengangwerk en maatstoel door een gietijzeren constructie. Dus de werking was het zelfde als een houtenwaterrad maar dan met zijn tijd mee en beter.

'Krop' en 'Kroprad' zijn in zekere zin gallicismen, een techniek uit Duitsland overgenomen. Oorspronkelijk waren bijna alle watermolens van voor en in de middeleeuwen uitgerust met 'bakken' of 'cellen' waarin het water viel en door het gewicht naar beneden werd getrokken. Al snel ontdekte men talloze nieuwe principes en bij de vernieuwingen van watermolens (bij olie had men grotere raderen nodig van bijv. 6,5 meter diameter en meer kracht, voor meel - tarwe en rogge - gebruikte men soms zelfs een tweede rad ernaast van bijv. 5 meter) kwam men al snel met de techniek om een soort verzamelbak voor meer water te maken en dan het water te laten neerstorten door het hoogteverschil.

Het gaat hier altijd over onderliggende tandraden en na wat zoeken op Duitse websites, vond ik het filmpje op http://de.wikipedia.org/wiki/Datei:Oberschlaechtiges_Wasserrad.OGG dat je best met Google Chrome afspeelt want Internet Explorer is het OGG-formaat niet erg genegen met zijn Internet Explorer zodat je het misschien niet ziet als je hierop klinkt vanuit een IE versie.

Ook de schoepen veranderde men hierbij en dan werden het een soort 'peddels' of 'waaiers' of eigenlijk radiale lamellen in het waterrad waar het water ook verder kan afstromen en er van op diverse wijzen mag op 'vallen'.

Als je goed kijkt op die video, zie je dan ook een soort krop bovenaan zoals bij vogels die het eten (hier water) opslokken en dan pas gedoseerd laten doorgaan om een continu debiet te krijgen en ook continue kracht.

Er zijn zelfs molens omgebouwd in de 20ste eeuw nog die op die manier elektriciteit produceerden (als dat geen groene energie was avant la lettre!) voor lokale toepassingen, al waren rechtstreekse mechanische aandrijven meest toepasselijk ( steenmolens, op 25 meter van mijn huis stond zo'n oliemolen, de Dorpsmolen van Bellegem, tot na WO II, en stonden er in totaal vier; de dichtsbijzijnde watermolen bestaat daarentegen wel nog vlak bij Deerlijk).

Nadien werd omdat het hout te snel versleet bij water, de houten 'onderraden' of 'middelraden' vervangen door ijzeren exemplaren. Maar op veel sites staat er foutief dat dit verband houdt met het 'kropexemplaar' dat meestal wel verwijst naar een waterrad, omdat je water in een krop kunt verzamelen om dan gedoseerd verder te gebruiken.

Dit zijn dingen die je zeker je kinderen eens moet aanleren.

Is elke papa trouwens niet tegelijk een wetenschappelijke molenaar ergens en tegelijk een Don Qui Chotte die ertegen vecht?