Gaat de aarde in een plat horizontaal vlak rond de zon?

Moah, de dichtstbijzijnde ster staat 270.000 keer verder weg dan de zon, waarmee de invloed (even een zonsmassa aannemend) 270.000 ^2 keer zo klein is. Kortom, we praten dan over een verschil in de 11e of 12e decimaal. En dat is dan nog zonder mee te nemen dat er in de onmiddellijke omgeving van de zon de sterren tamelijk homogeen verspreid zijn, zodat ook die invloeden nog grotendeels tegen elkaar weg zullen vallen.

Die invloeden zijn inderdaad niet groot, gelukkig maar...anders zou de aarde al snel uit zijn baan vliegen, maar ze zijn er wél.

In principe zal je gelijk hebben, maar het verschil is zo klein dat ik niet denk dat het meetbaar zal zijn, nu of in de nabije toekomst. Ik vergat namelijk nog dat bovenstaande ruwe schatting enkel geldt voor het aarde-zonsysteem _als geheel_, en dus geen invloed zal hebben op de _onderlinge_ baan van aarde en zon. Wil je dat becijferen, dan moet je kijken naar het verschil van de kracht en de richting ervan die op de zon vs. de aarde als individuele objecten zou werken. Doe je dat, dan raken we nog eens een factor miljoen kwijt, zodat de invloed ergens in de 18e decimaal terechtkomt.

Ik kan het helaas niet met cijfers onderbouwen, maar ik denk dat de invloed groter is dan dat. Voorbij trekkende sterren hebben in het verleden al vaker hele stormen van kometen veroorzaakt. Er is zelfs een hele theorie op gebaseerd rondom een (fictieve) ster "Nemesis": https://nl.wikipedia.org/wiki/Nemesis_(ster) Weliswaar is de oortwolk met kometen verder weg van de zon dan de aarde, maar de invloed lijkt me, met dit in het achterhoofd, niet zo klein dat we deze pas op de 18e decimaal tegen komen.

Overigens is het sowieso discutabel om over een "vlak" te spreken. Wanneer je aanneemt dat de zon zelf ook door de ruimte beweegt, dan zie je dat de aarde feitelijk meer een spiraal door de ruimte aflegt. Zie: https://www.youtube.com/watch?v=0jHsq36_NTU

Ah, maar dan hebben we het ook wel over een heel andere situatie qua getallen. Immers, volgens dat artikel zou de ster 50.000 tot 100.000 AU van de zon staan. De Oortwolk loopt volgens schattingen van 2000 tot 50.000 (sommige schattingen zeggen zelfs nog meer) AU. Dus stel dat die ster op 100.000 AU staat, en we kijken naar een komeet op 50.000 au. in (ongeveer) dezelfde richting als die ster. Dan is de verhouding van de afstanden dus 1:1 en is het verschil in invloed puur afhankelijk van het massaverschil tussen de zon en Nemesis. Stel dat Nemesis een bruine dwerg is met 5% van de massa van de zon, dan heeft deze dus ook 5% zwaartekrachtsinvloed t.o.v de zon. En dat is inderdaad wel degelijk genoeg om banen flink te kunnen veranderen. Het kan dus zelfs nog extremer: als de ster _dichterbij_ zou staan dan die 100.000, zou hij voor veel kometen zou de invloed dus nog veel groter kunnen worden dan die 5%. Dan kunnen kometen elke kant op geslingerd worden.

En inderdaad, natuurlijk beweegt de aarde niet echt in een vlak. We zouden ook nog kunnen meenemen dat de zon rond de as van de melkweg draait, en de melkweg een beweging heeft ten opzichte van andere melkwegen -- maar als we, zoals gebruikelijk in dit soort situaties, een referentiestelsel ten opzichte van de zon of het massamiddelpunt van het zon-aarde stelsel kiezen, en de andere invloeden waarover we het eerder hadden, verwaarlozen, dan beweegt de aarde wel in een vlak. We zouden bv. ook nog kunnen opmerken dat de zwaartekracht van de zon de ruimte zelf kromt, en dat daarom het spreken over een vlak ook al niet zo zinvol meer is ...

Ik denk dat O. gelijk heeft dat de invloed van een ster niet verwaarloosd mag worden. Weliswaar staat NU de dichtstbijzijnde bekende ster op 4,3 lichtjaar afstand, maar in verleden of toekomst kan dat dichterbij geweest zijn. Bedenk wel dat een ster die in een bepaalde richting staat miljoenen jaren de tijd heeft om steeds dezelfde kant op te trekken. Het opgetelde effect kan dan aanzienlijk zijn.

Het klopt dat ik niet aan het cumulatieve effect heb gedacht. Maar zelfs dan nog. Laten we zeggen dat een ster N(emesis) "extreem dichtbij" passeert, op, laten we zeggen, een afstand van 50.000 AU (de minimum afstand die voor Nemesis uit dat artikel aangenomen wordt). Het is makkelijk om te laten zien, dat voor de versnelling die in dat geval een tweede lichaam als gevolg van N zou ondervinden, de massa niet uitmaakt (immers, als de zon m keer zoveel massa heeft als de aarde, is de kracht die er aan trekt ook m keer zo groot, maar aangezien a = F/m valt die factor weer weg). Kortom, de enige factor die er voor zorgt dat de aardbaan _ten opzichte van de zon_ verschuift, is het hoekverschil en het afstandsverschil van de krachten tussen N-zon en N-aarde (ik vertrouw er op dat ik hier geen driehoekstekening hoef te maken). Met een afstand N-zon van 50.000 AU en een afstand Zon-aarde zijn beide zeer, zeer marginaal. Het effect op het zonnestelsel als geheel (dat zich 'iets' in de richting van N gaat bewegen (en N 'iets' in de richting van de zon) is veel groter. Tel daarbij op dat de aarde voortdurend rond de zon draait. Stel dat in de winter er een minuscule toename van hoek 'a' ten opzichte van de zon plaats vindt, omdat de ster een heel klein beetje meer (of minder) aan de aarde dan aan de zon trekt, dan wordt dat weer (praktisch) ongedaan gemaakt een half jaar later, als de situatie precies omgekeerd is, omdat dan zowel het hoekverschil als het afstandsverschil omgeklapt zijn.

Kan het kloppen dat de verandering van het eclipticavlak van slechts enkele graden (evenveel als de axiale tilt??) als oorzaak van de ijstijden wordt gezien??

Daar is zeker een verband, maar er spelen nog andere factoren een rol bij de ijstijden. Astronomisch gezien zijn de drie
Milanković-parameters (excentriciteit, obliquiteit en precessie) bepalend voor de ijstijden. In de obliquiteit, de hoek tussen aardas en aardbaan, zit de nutatie van de aardas (de axiale tilt zoals jij het noemt) en de ruimtelijke stand van de aardbaan verwerkt. Naast astronomische factoren spelen echter ook verdeling van landmassa's, stromingspatronen in zee en verspreiding van plantengroei een rol.

Die link vind ik wel interessant (die grafiek). Hoort er een wikipedia-artikel bij ? Daarnaast vraag ik me af hoe ze deze grafiek bepaald (afgeleid) hebben.