Hoe word de kleur van het haar en de ogen bepaald als een kind word geboren?

Niet pas als het kind geboren is, maar vanaf het moment dat het verwekt is, staan de genetisch bepaalde eigenschappen al vast.

De eerste cellen in een embryo zijn in staat om tot allerlei verschillende celsoorten uit te groeien. Tijdens deze ontwikkeling krijgen de cellen hun specifieke functie, bijvoorbeeld hersencellen, huidcellen of spiercellen.

Elke cel bevat een volledige kopie van het erfelijkheidsmateriaal, in de vorm van chromosomen. Bij elke celdeling wordt er namelijk een kopie gemaakt van al het erfelijkheidsmateriaal. Dit betekent dat een huidcel dus ook informatie bezit over de haarkleur. Afhankelijk van de functie van de cel, zal er echter maar een deel van het erfelijkheidsmateriaal gebruikt worden.

Chromosomen zijn de dragers van ons erfelijkheidsmateriaal. De chromosomen bevatten de volledige genetische informatie die noodzakelijk is voor het ontwikkelen, in stand houden en voortplanten van een individu.

Chromosomen zijn voor te stellen als lange strengen, die bestaan uit een stof die we DNA (desoxyribonucleïnezuur) noemen. Het DNA bevat de code waarin al onze erfelijke eigenschappen zijn vastgelegd

Een stukje afgebakend DNA dat het recept bevat voor een eigenschap, noemen we een gen. Genen bepalen al onze erfelijke eigenschappen, zoals de kleur van ons haar en onze ogen. Verder zorgen de genen ervoor dat bepaalde eigenschappen overerven. Ze spelen ook een rol bij de aanleg voor een bepaalde aandoening.

De kleur van de ogen en het haar wordt bepaald door de genen. Even een eenvoudige voorstelling van hoe het werkt:
Een gen bepaald een bepaalde eigenschap (in dit geval bv oogkleur). Van ieder gen heb je er 2, namelijk eentje van je moeder (uit het eicelletje) en eentje van je vader (uit het zaadcelletje). Laten we het simpel houden en zeggen dat er 2 kleuren ogen zijn: blauw en bruin.
Beide genen voor oog kleur kunnen dus Blauw of Bruin zijn.
De mogelijke combinaties zijn dan:
blauw-blauw
blauw-bruin
bruin-blauw (is hetzelfde als die hierboven)
en bruin-bruin
Je begrijpt wel dat als je blauw-blauw hebt, dat je dan blauwe ogen hebt en als je bruin-bruin hebt, dat je dan bruine ogen hebt.
Als je blauw-bruin hebt moet je kijken welk gen dominant is. Bij de oogkleur is dat bruin. Heb je blauw-bruin, dan heb je dus bruine ogen.

Nu heb je een moeder die blauw-blauw heeft (blauwe ogen dus) en een vader die blauw-bruin heeft (bruine ogen).
Het kind kan nu de combinatie blauw-blauw (=blauwe ogen) en blauw-bruin(=bruine ogen) krijgen in allebei 50% van de gevallen.

Nu een voorbeeld van beide ouders met bruine ogen, maar met de genen blauw-bruin.
Nu kan in 25% van de gevallen het kind blauwe ogen krijgen (beide ouders leveren dan het gen blauw) en 75% van de gevallen heeft het kind bruine ogen (één of beide ouders leveren het gen bruin).

Zo kan het dus voorkomen dat in een gezin met 4 kinderen iedereen bruine ogen heeft, behalve eentje.

Toegevoegd op 13-05-2009 09:34:32
Natuurlijk is mijn verhaal een vereenvoudigde versie van de werkelijkheid. Enkel om duidelijk te maken hoe het werkt.

Bv bij haarkleur is het veel ingewikkelder, omdat er veel meer kleurvariaties zijn (wat overigens ook voor oogkleur geldt)

Het ligt aan dat gen of van de vader of van de moeder, of van een van de twee grootvaders of van een van de twee grootmoeders, dat uiteindelijk in het genetisch materiaal van het kind terecht komt... En dat gen mag dan de kleur bepalen van de kleur van dat kind...

Als aanvulling op Jinx:
De chromosomen van moeder en vader gecombineerd bepalen dus welke haarkleur het wordt. Sommige haarkleur-chormosomen zijn echter 'sterker' dan anderen, daarom kan het zijn dat een andere haarkleur 'verborgen ligt' in je chromosomen terwijl je m zelf niet hebt, als je partner deze ook heeft, kan dat ervoor zorgen dat een kind een andere haarkleur heeft dan beide ouders, maar dan zat het dus al wel in de genen.

Ik heb op school altijd geleerd, en dat is op zich makkelijk te onthouden en begrijpen is om de eigenschappen te zien als kruisjes, iedere ouder heeft er twee voor elke eigenschap, neem bijvoorbeeld de ogen:
moeder bruin, vader blauw.
XX xx
de grote X staat voor een dominant kenmerk, één grote X of twee grote XX staat dus beiden voor bruin, blauw is recessief, dus kan alleen twee xx zijn. Ga je ze mengen met elkaar heb je meerdere mogelijkheden: (zie afb.)

eerste ouders: moeder bruin, vader blauw, kinderen alleen bruin.

tweede ouders: moeder bruin, vader blauw, kinderen 25% blauw, 75% bruin.

Dus wanneer iemand bruine ogen heeft, maar een blauwe achtergrond (Xx) en de partner ook kunnen er kinderen met blauwe ogen geboren worden...

Ik hoop dat het een beetje duidelijk is!

alles word bij bevruchting al bepaalt, wat ook kan is dat de kleur van de ogen in de 1e 3 maanden veranderd.
mijn neefje is geboren met helder blauwe ogen en nu zijn die tegen bruin aan.
zo ook met haar het baby haar is niet altijd dezelfde kleur als het haar 2 jaar later. mijn zoon is knalrood geboren, nu is hij anderhalf en is zijn haarkleur donkerblond.

De kleur van je haar wordt bepaald door een kleurstof: melanine. Deze melanine bestaat uit twee soorten: het bruine/zwarte eumelanine en het rood/gele pheomelanine. De verhouding van beide soorten in je lijf bepaalt welke kleur haar je hebt. Hoe deze verhouding is, wordt erfelijk bepaald. Hoe?
Men heeft ontdekt dat de verhouding m.n. wordt bepaald door een gen: MC1R. Mensen met een hoge MC1R activiteit, hebben donker haar. Want hoe beter het gen werkt, hoe meer zwart/bruin eumelanine wordt aangemaakt. mensen met een minder werkend gen, krijgen blond haar. Mensen met een totaal inactief MC1R gen, hebben rood haar.
Omdat we van deze gen 2 kopieën hebben (een van je vader en een van je moeder), moeten voor rood haar beide kopieën inactief zijn. Dit gebeurt niet zoveel, dus dan kan rood haar ineens opduiken, terwijl het niet in de familie lijkt te zitten... Als je dan verder graaft, blijkt dan vaak een verre voorouder wel degelijk rood haar gehad te hebben.
De kleur van de ogen is afhankelijk van andere erfelijke kleurstoffen. Maar ook hier geldt dat beide ouders een kopie van het erfelijke gen aan het kind geven en vandaar uit de kleur ontstaat. Bruin is hierbij dominant.