Is een overeenkomst in strijd met een eerder contract rechtsgeldig?

Ik vraag me af of er een simpel/algemeen antwoord is. En wat je bedoelt met 'rechtsgeldig'. Maar uit kennis/ervaring weet ik, dat de 'benadeelde partij' in veel gevallen zulke latere overeenkomsten kan negeren. Voorbeeld: Als een getrouwd stel geld leent van de bank, en ze gaan scheiden, kunnen de echtgenoten wel afspreken dat één van beiden de schuld op zich neemt, maar de bank heeft met die afspraak niets te maken en mag bij beiden aankloppen.

Een nieuwe overeenkomst die in strijd is met een eerder gesloten overeenkomst kan op zichzelf rechtsgeldig zijn, maar dat betekent niet dat zij zonder gevolgen blijft voor de partij die daarmee haar eerdere verplichtingen schendt. De benadeelde partij heeft verschillende rechtsmiddelen om op te treden tegen die schending. Laten we dit opdelen in twee onderdelen, zoals je vroeg: --- 1. Twee overeenkomsten die met elkaar in strijd zijn Situatie: X en Y sluiten overeenkomst 1. Later sluit X een overeenkomst 2 met Z, die in strijd is met overeenkomst 1. Geldigheid van overeenkomst 2: Overeenkomst 2 tussen X en Z is in beginsel geldig. Contractsvrijheid is een fundamenteel beginsel van het Nederlands recht. Maar: Als X met overeenkomst 2 zijn verplichtingen uit overeenkomst 1 schendt, dan pleegt X wanprestatie tegenover Y. Wat kan Y (de benadeelde partij) doen? Vordering tot nakoming van overeenkomst 1. Schadevergoeding eisen voor de schade die is ontstaan door de schending. Ontbinding van overeenkomst 1 (als de tekortkoming ernstig genoeg is). In uitzonderlijke gevallen: vordering tot vernietiging of nietigverklaring van overeenkomst 2 (bijvoorbeeld bij strijd met dwingend recht, bedrog, of onrechtmatige daad jegens Y). Let wel: Z is in principe geen partij bij overeenkomst 1, en is dus niet automatisch gebonden aan wat X met Y had afgesproken. Maar als Z wist van de eerdere overeenkomst en desondanks meewerkte aan de schending ervan, kan er sprake zijn van een onrechtmatige daad jegens Y (vgl. HR Pos/Van den Bosch). --- 2. Eenzijdige rechtshandeling in strijd met eerdere overeenkomst Voorbeeldsituatie: X en Y spreken af dat X geen volmacht zal geven aan Z om een bepaalde bevoegdheid uit te oefenen. Toch verleent X later een volmacht aan Z, in strijd met die afspraak. Geldigheid van de volmacht: Interne verhouding (tussen X en Y): De volmachtverlening is in strijd met de afspraak → X pleegt wanprestatie tegenover Y. Externe werking (tussen X en Z / Z en derden): De volmacht is in beginsel geldig tegenover derden, tenzij sprake is van een uitzondering. Maar als Z wist of moest weten dat de volmacht in strijd was met de afspraken tussen X en Y, dan kan: de volmacht als strijdig met de redelijkheid en billijkheid buiten werking worden gesteld (bijv. HR ING/Bera). er een beroep worden gedaan op artikel 3:61 lid 2 BW: als de wederpartij wist dat er geen volmacht mocht zijn, dan kan X zich verzetten tegen de werking van de volmacht. Wat kan Y doen? Wederom: vordering tot nakoming, schadevergoeding of ontbinding van de oorspronkelijke overeenkomst. Eventueel: proberen in te grijpen in de werking van de volmacht (via onrechtmatige daad of 3:61 lid 2 BW). --- Samenvattend Vraag Antwoord Is de nieuwe overeenkomst geldig? Ja, in beginsel wel. Maar dat leidt tot wanprestatie tegenover de eerdere contractspartij.
Wat kan de benadeelde partij doen? Nakoming eisen, schadevergoeding vorderen, ontbinden, of soms vernietiging vorderen.
En bij een eenzijdige rechtshandeling (zoals volmacht)? Die kan geldig zijn, maar de schendende partij pleegt wanprestatie. De rechtshandeling kan onder omstandigheden buiten werking worden gesteld. --- Laat me weten als je dit met concrete wetsartikelen, jurisprudentie of in een bepaald rechtsgebied (bijv. arbeidsrecht, huurrecht) uitgewerkt wilt zien.