wie heeft evolutietheorie bedacht?

Charles Darwin (1809-1882) wordt beschouwd als de belangrijkste bedenker van de evolutietheorie, omdat hij het boek On the origin of species by means of natural selection (De oorsprong der soorten) schreef. Al vrij kort nadat dit boek in 1859 verscheen, werd de evolutietheorie door wetenschappers algemeen aanvaard als verklaring voor het onstaan van diersoorten, inclusief de mens.

Voorafgaand aan Darwin zijn er een aantal wetenschappers geweest die richting evolutie dachten:
> Robert Grant, die uitging van de theorie dat er bepaalde archetypes zijn die door evolutie verbeteren;
> Étienne Geoffroy Saint-Hilaire, had een theorie omtrent onderlinge eenheid in het ontwerp van organismen en transmutatie van soorten;
> Jean-Baptiste de Lamarck, had een theorie over overerving van eigenschappen.

Deze theorieën, en ongetwijfeld zijn er meer, hebben allemaal wel ergens een raakvlak met evolutie maar zijn daarvoor niet volledig genoeg (en in sommige gevallen ook gewoon fout).

Alfred Russel Wallace schreef een essay, "On the Tendency of Varieties to Depart Indefinitely From the Original Type", en stuurde dit naar Darwin. Die zag zich daardoor gedwongen een uittreksel van zijn boek eerder bekend te maken. Dit gebeurde op 1 juli 1858 door het uittreksel van Darwin en het essay van Wallace in de Linnean Society of London voor te lezen. Daarmee is de feitelijke publicatie datum van Wallace en Darwin gelijk (hoewel deze onthulling tot weinig ophef en reactie leidde).

Zowel Wallace als Darwin hebben het essay van Thomas Malthus, "An Essay on the Principle of Population" als cruciaal benoemd voor de ontwikkeling van hun theorie. Dit essay is van 1798 en beschrijft de relatie tussen exponentiële bevolkingsgroei en lineaire toename van de voedselvoorraad en de mechanismen die dan ontstaan om de bevolkingsgroei in toom te houden. Natuurlijke selectie wordt hierin echter niet genoemd zodat er geen sprake is van evolutie.

In 1842 schreef Darwin een brief aan Charles Lyell waarin hij aangaf te geloven in de evolutie van soorten. De publicatie van zijn "On the origin of species" volgde in 1859 en dit boek bracht alles samen tot een consistentie evolutietheorie. Het is ook deze publicatie die de (eeuwigdurende en vooral door niet begrijpers van de evolutietheorie gevoerde) discussie over het afstammen van apen startte.

Darwin is met recht de bedenker van de theorie maar zoals je uit het hele verhaal kunt begrijpen was de tijd er ook rijp voor. Later is er iets vergelijkbaars gebeurt met de relativiteitstheorie waarvan Einstein met recht de bedenker is maar waar de natuurkunde met allerlei deeltheorien en oplossingen al dicht tegenaan zat.