Door welke instantie wordt de Tweede Kamer gecontroleerd?

De partijen en hun kiezers. Je zou kunnen zeggen: "de Eerste Kamer", maar in feite controleert die alleen voorgestelde wetten of wetswijzigingen die door de regering zijn ingediend. Soms komt een initiatief-wetsvoorstel wel vanuit de Kamer (dus niet vanuit de regering) maar als er eenmaal een meerderheid is voor zo'n voorstel, is de route die vervolgens wordt afgelegd hetzelfde. En het is geen dagelijkse taak van Kamerleden om wetten te maken of aan te passen.

Maar fractieleden die uit hun neus zitten te eten of keer op keer onderuit gaan in het debat, zullen bij volgende verkiezingen niet opnieuw worden gekozen. Waarschijnlijk hoeft de kiezer daar niet eens aan te pas te komen, want bij het samenstellen van de kandidatenlijst zal de kandidatencommissie (aangesteld door het partijbestuur) al lang besloten hebben dat zo iemand niet opnieuw op een verkiesbare plaats komt. Hoe precies een lijst wordt samengesteld, verschilt wat per partij maar uitgezonderd de PVV hebben de leden daar altijd op de één of andere manier invloed op. Soms minder rechtstreeks doordat zij alleen het partijbestuur hebben gekozen, en soms wordt een kandidatenlijst voorgelegd tijdens een ledencongres en wordt daar bijvoorbeeld gestemd over de volgorde.

De individuele Kamerleden worden dus gecontroleerd door hun eigen partij, en indirect door de kiezers. Als een complete fractie niet op komt dagen voor een belangrijk debat, dan kunnen bijvoorbeeld het partijbestuur, een lokale afdeling van die partij, partijleden of kiezers hen daar op aanspreken en om uitleg vragen. Maar de andere Kamerfracties zullen dat ook doen. En als een Kamerlid echt niet functioneert of nooit gezien wordt, dan kan de partij maatregelen nemen en een Kamerlid zelfs uit de partij zetten. De zetel hoeft hij/zij echter niet op te geven, want het gaat om een gekozen volksvertegenwoordiger. Als een hele fractie niet functioneert of als één of meerdere Kamerleden ernstig disfunctioneren en de fractie doet daar niets mee, dan zal de kiezer dat uiteindelijk afstraffen.

De Tweede Kamer als geheel controleert zichzelf: de Kamer kiest een voorzitter, en die zorgt ervoor dat vergaderingen ordelijk verlopen en dat procedures worden gevolgd. En als je het als burger dáár niet mee eens zou zijn, is er volgens mij niet veel wat je kunt doen. Behalve dan betere volksvertegenwoordigers kiezen, die weer een betere voorzitter kunnen kiezen. Maar als kiezer kun je nu eenmaal niet overal rechtstreeks invloed op uitoefenen.