Waarom mag iemand stemmen met een paspoort dat al vijf jaar verlopen is?

Dat mag niet

Bij de Tweede Kamerverkiezingen mogen mensen ook stemmen als hun identiteitsbewijs is verlopen. Het mag maximaal vijf jaar verlopen zijn.

Het kabinet wil het zo vooral voor ouderen makkelijker maken om hun stem uit te brengen. In de praktijk komt het nogal eens voor dat mensen niet naar het stembureau gaan omdat ze zich niet kunnen legitimeren.

Het kabinet wil ook de organisatie van de verkiezingen verbeteren. Premier Balkenende denkt aan extra tellers.

Verder vindt het kabinet dat de selectie van stembureauleden zorgvuldiger moet. Ook moet het instructiemateriaal voor stembureauleden meer onder de aandacht gebracht worden en op termijn moeten er beter telbare stembiljetten komen.

Weggestuurd
Het kabinet neemt deze maatregelen na een evaluatie van de gemeenteraadsverkiezingen van 3 maart. Daaruit bleek verder dat zes miljoen mensen hun stem hebben uitgebracht.

Naar schatting werden 60.000 mensen weggestuurd uit het stemlokaal omdat zij zich niet konden identificeren. Daarvan kwamen de helft terug naar het stemlokaal om met een geldig id-bewijs alsnog te stemmen.

Het paspoort is niet meer geldig als reisdocument, maar blijft nog wel 5 jaar geldig als legitimatiebewijs.

Deze regel is ingesteld na verkiezingen een aantal jaar terug. Toen moest men een geldig document hebben waardoor veel (vooral ouderen) niet mochten stemmen. Hier zijn toen veel klachten over geweest. Vandaar dat de regel is aangepast dat men mag stemmen met een 5 jaar oud document.

Dat is inderdaad vooral voor de ouderen, en is ingevoerd in 2010. De regel is het resultaat van de vele klachten die unie KBO (de grootste seniorenorganisatie in Nederland) kreeg in 2009, toen bij de gemeenteraadsverkiezingen bleek dat veel ouderen niet konden stemmen. Zij mochten niet alleen niet stemmen als hun ID-bewijs verlopen was, maar mochten ook niemand machtigen, wat er toe leidde dat duizenden ouderen letterlijk werden weggestuurd bij stembureaus. Het CDA is er toen mee aan de slag gegaan, en uiteindelijk is besloten dat stemmen mag met een verlopen identiteitskaart. Het zou - zo werd het twee jaar geleden tenminste gebracht - een voorlopige maatregel moeten zijn, en in de toekomst zou gewerkt worden aan een meer definitieve oplossing.

Heel veel ouderen hebben gewoon geen geldig identiteitsbewijs meer. In Nederland geldt dan wel dat je je moet kúnnen identificeren op straat wanneer en gezagsdrager je hiernaar vraagt, maar ouderen die nooit meer reizen en ook amper de deur uitkomen, hebben vaak geen enkele reden om hun paspoort of rijbewijs te laten verlengen. Ook zijn veel ouderen hun paspoort kwijtgeraakt, en zijn ze soms hulpbehoevend en weinig mobiel, waardoor het laten maken van een pasfoto en het aanvragen en afhalen van een identiteitsbewijs een hele opgave vormt. Op zich is het dus wel begrijpelijk dat een oudere die amper meer de deur uitkomt, deze moeite niet neemt: een rijbewijs of paspoort hebben ze immers gewoon niet nodig. Ze reizen niet, gaan niet naar voetbalwedstrijden die streng beveiligd zijn, en gaan ook niet meer in dienst bij een werkgever of vragen een uitkering aan. Het enige waar ze dan ineens een ID-kaart voor nodig blijken te hebben, is voor het stemmen. Dat leverde voor een redelijk grote groep ouderen problemen op, en deze regel is dus vooral een tegemoetkoming aan hen. Er wordt naar mijn idee sowieso steeds meer rekening gehouden met de oudere kiezer, zo kan er steeds vaker gestemd worden in verzorgingstehuizen, en zijn er mobiele stembureaus die van het ene naar het andere verzorgings- of verpleeghuis gaan.

Maar ook niet-ouderen kunnen natuurlijk voordeel hebben van deze maatregel: zo kan bijvoorbeeld een vergeetachtigheid of zekere nonchalance die ervoor zorgt dat mensen nét te laat hun identiteitsbewijs laten verlengen, of het feit dat iemand dit uitstelt omdat hij de kosten tijdelijk niet kan dragen, er in elk geval niet voor zorgen dat ze ook ineens niet meer gerechtigd zijn om hun stem uit te brengen.