Wie kan uitleggen waarom Glas niet als Glaas wordt geschreven?

Laatst vroeg een hooggeschoolde student, die Nederlandse taal studeert, of ik hem kon uitleggen waarom 'Glas niet als glaas' geschreven werd.....ik kon het hem niet verklaren en heb het afgedaan als 'Nederlandse taal is gewoon inconsequent en dat is het helaas ook.
Ik heb uitgelegd dat een klinker voor dubbele medeklinkers altijd 'stomp/kort wordt uitgesproken maar staat er een enkele medeklinker achter dan wordt hij lang uitgesproken.
Klassen = klas, grassen = gras enz.
Grazen= graas, bazen= baas maar glazen blijft gewoon glas?
Hoe kan ik dit nu uitleggen of is het gewoon alleen maar 'inconsequent en niet uit te leggen?

amc

5 jaar geleden

in: Taal

5.3K

5.3K keer bekeken

LeonardN

5 jaar geleden

Glas wordt als "glas" geschreven om dat we net zo uitspreken als bas. De betere vraag is: "Waarom is de meervoudsvorm van glas; glazen ipv glassen?"

SimonV

5 jaar geleden

Antwoord lijkt voort te borduren op mijn antwoord en rammelt wat. Al kan ik nog niet precies de vinger op de zere plek leggen.
Bijvoorbeeld: "Omdat het woord glas vroeger niet als glasse werd geschreven schrijven we nu glazen."
Spel werd vroeger niet als spelle geschreven en toch schrijven we spellen. Dus zouden we ook glassen kunnen schrijven.

LeonardN

5 jaar geleden

(Even concluderend dat de opzet van de vraag onjuist is en je je altijd af moet vragen waarom de meervoudsvorm niet in pas loopt met nu vergelijkbare enkelvoudsvormen, ofwel de vraag dient te zijn: "Waarom is het glazen en niet glassen, analoog aan bas>bassen") Omdat het woord glas vroeger niet als glasse werd geschreven schrijven we nu glazen ipv glassen.
Woorden die namelijke wel al een dubbele medeklinker hadden (bedde bijvoorbeeld) werden als bedden geschreven en gezegd. https://onzetaal.nl/taaladvies/dag-dagen-schip-schepen/ Hoe komt het dat sommige woorden in het enkelvoud een korte klinker hebben (dag, dak, lot, schip) en in het meervoud een lange klinker (dagen, daken, loten, schepen)? Dat is zo in het Oudnederlands ontstaan, in de vroege Middeleeuwen. In die tijd werden korte klinkers waar de klemtoon op viel, in het meervoud lang. Zo zijn onder andere spel - spelen, lot - loten, vat - vaten en smid - smeden ontstaan. Maar bij woorden die in het enkelvoud al een lettergreep achter de beklemtoonde klank hadden, gebeurde dat niet. Het was bijvoorbeeld bedde, koppe en vlagge; in het meervoud bleef de klinker kort: bedden, koppen, vlaggen. In het huidige Nederlands is de algemene regel dat de eindmedeklinker in het meervoud verdubbeld wordt na een korte klinker: bol - bollen, kruk - krukken, zot - zotten. Maar daarop bestaan nog steeds tientallen van zulke oude uitzonderingen. Een (niet volledig) overzicht:

Verwijderde gebruiker

5 jaar geleden

Normaal gezien moet je bij sommigen woorden verenkelen bij taal/spelling en dat is bij dat woord glas dan ook het geval,

Verwijderde gebruiker

5 jaar geleden

Normaal gezien moet je bij sommigen woorden verenkelen bij taal/spelling en dat is bij dat woord glas dan ook het geval,

Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.

Antwoorden (1)

Glas wordt niet als glaas geschreven omdat het glas (voorheen ook 'gelas') het oorspronkelijke woord is.
Hiervan afgeleid is glazen. En niet andersom.
____________
De z in glazen is overigens wel een een bijzondere uitzondering. Wordt de s voorafgegaan wordt door een korte klinker, dan wordt de s verdubbeld: bus - bussen, das - dassen, etc. Maar niet bij glas - glazen.
Het meervoud zou dus eigenlijk glassen moeten zijn. Dat het glazen geworden is, kan aan de Oudgermaanse oorsprong liggen: glasa (In het Duits wordt Glas met een lange a uitgesproken). Daardoor is het wellicht glazen (en glaasje) geworden. Net als andere woorden met aa, zoals baas, kaas, haas.

(Lees meer...)

Toegevoegd op 23 juli 2018 07:58: bron

Bronnen:

SimonV

5 jaar geleden

LeonardN

5 jaar geleden

Dan zou je de vraag om kunnen draaien: Waarom glazen en niet glassen?

SimonV

5 jaar geleden

Ik zie nu je vraag. Reeds beantwoord. ;-)

LeonardN

5 jaar geleden

+Nog vreemder is dan nog het woord glaasje, wat ook een afwijking is. Taal is en blijft vreemd in dat opzicht. 1 sloot, 2 sloten
1 slot, 2 sloten 1 vat, 2 vaten
1 handvat, 2 handvatten

amc

5 jaar geleden

@ SimonV; Bedankt voor jouw antwoord. Helaas is het geen antwoord op mijn vraag. Ik weet alles al wat je aangeeft, Nederlands was altijd al mijn 'ding' :-)
Het gaat er mij om waarom juist die uitzondering bij 'glas' geldt...wat ligt hieraan ten grondslag? Ik weet dat dit een feit is, maar was benieuwd waarom die uitzondering ontstaan is.... wat de gedachte/reden hiervoor was. Ook al zou je bijv. het woord 'gelas' nemen om er meervoud van te maken, zou je toch eerder geneigd zijn om hier ook 'gelassen' van te maken. Of zie ik dat verkeerd?

amc

5 jaar geleden

@LeonardN; Grappig, juist dit woord 'glaasje' intrigeerde mij en liet mij deze vraag stellen.
Ik bedacht echter al snel dat dit woordje waarschijnlijk ontstond omdat men van de 'aa' klank uitging van het woord 'glazen'.
bazen-baas-baasje
blazen-blaas-blaas
kazen-kaas-kaasje
Juist daarom dacht ik 'glazen-GLAS-glaasje en dat vond ik dan toch vreemd, waarom hier dan geen 'glaas' geschreven werd. :-) Dientengevolge houd ik het er maar op dat hier geen bepaalde regel voor is en dat het dus een uitzondering is. Onze taal is en blijft inconsequent en dat maakt hem juist zo lastig, vooral voor anderstaligen die hem willen leren. Zij weten immers niet 'dat het anders niet klinkt'.

SimonV

5 jaar geleden

Nederlands was altijd al mijn 'ding' - ik weet dat jij bij GV een deskundige op taalgebied bent!
Het lijkt of je niet van het basiswoord glas uitgaat maar van glazen: glazen-GLAS-glaasje.
Uitgaande van het basiswoord, zou het verkleinwoord glasje en het meervoud glassen moeten zijn. Net als bij as, das, kas, pas etc.
Dat het glaasje en glazen geworden is, kan aan de oorsprong liggen:
Oudgermaans: glasa
Nederlands: "Ook gles kan in 't mnl. bestaan hebben, afkomstig uit den verbogen vorm glese;"
De langere klinker zat er dus al een beetje in. ;-)

http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=14213&lemmodern=glas
https://term.museum-digital.de/md-de/tag/399

SentWierda

5 jaar geleden

Om misverstanden te voorkomen: handvat heeft drie mogelijke meervouden. Handvatten, handvaten en handvatsels.
Handvatten en handvaten volgens het Groene boekje en de Spellingwijzer. Twee zeer gezaghebbende bronnen.
Handvatten en handvatsels volgens de Schrijfwijzer (Jan Renkema). De Schrijfwijzer (eveneens een zeer gezaghebbende bron) rekent handvaten niet goed.

SentWierda

5 jaar geleden

Wat zeg je: een glaasje ranja of een glasje ranja? Mij komt glasje bekender voor.

SimonV

5 jaar geleden

Dat is natuurlijk persoonlijk.
https://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1514/padje_paadje/ Glasje is niet verboden, maar voorkeurspelling is toch glaasje. Zie:
https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/%5BGlas

LeonardN

5 jaar geleden

Ik zeg en heb enkel nog horen zeggen glaasje cola (ranja zeggen enkel nog oudere mensen).

SentWierda

5 jaar geleden

@SimonV en @LeonardN: wat ik met een simpel glasje ranja heb proberen aan te geven is dat taal variabel is. Omdat ranja een korte a-klank heeft hoort daar gevoelsmatig een korte a-klank bij: glasje. Omdat cola een lange o-klank heeft hoort daar gevoelsmatig een lange a-klank bij: glaasje. Volgens mij is dit niet een kwestie van leeftijd maar van taalgevoel.

SimonV

5 jaar geleden

Niks mis met taalgevoel. Maar als 'glasje ranja' geen hits geeft bij Google en 'glaasje ranja' 13.000, dan zegt het taalgevoel in dit geval dus niet zoveel.

LeonardN

5 jaar geleden

Ik zeg glaasje ranje ipv glasje ranja. Ik heb nog nooit glasje gehoord. Het is observatie. Ranja raakt in onbruik.

SentWierda

5 jaar geleden

Google geeft bij mij 26.600 hits voor glaasje ranja en 131.000 hits voor glasje ranja.

amc

5 jaar geleden

@ SimonV ; Ik denk dat dat het is....Vanuit de Germaanse taal zoals je in de Duitse link aangeeft...dank daarvoor. In het Duits wordt 'das Glas' sowieso al met een lange 'Aaaaa' uitgesproken (das Glaas) en daar had ik even niet aan gedacht. Aangezien onze taal daarvan afstamt.....(^-^)

LeonardN

5 jaar geleden

https://www.google.nl/search?num=20&ei=JsBUW-iiMpGRkwWIobFo&q=%22glasje+ranja%22 79 hits
https://www.google.nl/search?num=20&ei=7sFUW7KCHJDPwQKxuYvwAQ&q="glaasje+ranja"&oq="glaasje+ranja"&gs_l= 13.700 hits Je moet wel de term tussen haakjes zetten en kijken of Google je niet overruled en bij glasje niet alsnog naar glaasje gaat laten zoeken. Google ziet glasje namelijk zo weinig dat deze ervan uitgaat dat je misspelt. https://www.google.nl/search?num=20&ei=bsBUW6_VMZGUsAfn0b-gBw&q="glaasje" 2,1 miljoen
https://www.google.nl/search?num=20&ei=ysBUW4LbGITYwQLT16CAAg&q="glasje" 128.000

SentWierda

5 jaar geleden

@LeonardN en SimonV: mysterie lijkt opgelost. Glaasje ranja wordt vooral in de Randstad gebruikt. Glasje ranja vooral in het Nedersaksisch taalgebied.

Weet jij het beter..?

Het is niet mogelijk om je eigen vraag te beantwoorden Je mag slechts 1 keer antwoord geven op een vraag Je hebt vandaag al antwoorden gegeven. Morgen mag je opnieuw maximaal antwoorden geven.

0 / 2500