Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

Waarom is er "het bruinbrood" en niet "het bruinebrood" of "het bruine brood"? En wanneer zit het adjectief met zelfstandig naamwoord in een woord?

Verwijderde gebruiker
7 jaar geleden
in: Taal
2.2K
tinus1969
7 jaar geleden
Ik vraag me af of daar vaste regels voor zijn. Het is meer een kwestie van hoe woorden zich toevallig ontwikkelen.
Verwijderde gebruiker
7 jaar geleden
Heeft idd met een ontwikkeling te maken. Het moment dat een veel voorkomende samenstelling zo vaak gebruikt wordt dat het adjectief niet meer los te denken is het van het znw. Zo vind ik het eigenlijk raar dat het nog steeds "harde schijf" is ipv "hardeschijf" (Google laat al een voorkeur zien voor hardeschijf overigens). Met twee zelfstandige naamwoorden is het veel makkelijker, die schrijf je (bijna?) altijd aan elkaar. Hier wat uitleg zonder echt een antwoord op de vraag maar met een hoop voorbeelden die laten zien hoe lastig dit onderwerp is:
http://taaladvies.net/taal/advies/tekst/118/samenstelling_van_bijvoeglijk_en_zelfstandig_naamwoord_algemeen/
Verwijderde gebruiker
7 jaar geleden
Uit de link: "Het Nederlands kent ook een beperkt aantal samenstellingen waarin het eerste lid een bijvoeglijk naamwoord is en het tweede lid een zelfstandig naamwoord, zoals hogeschool, dubbelagent, bruinbrood en rodekool. Het gaat om combinaties die een zodanig vast geheel vormen >>dat ze in het verleden aaneen zijn gegroeid en tegenwoordig als één woord in woordenboeken en woordenlijsten staan<<. De meeste van die samenstellingen hebben een betekenis die niet meer (precies) overeenkomt met de som van de delen. In een deel van de gevallen is de klemtoon naar voren verschoven >>en/of is de buigings-e weggevallen<<. In een andere groep samenstellingen van bijvoeglijk en zelfstandig naamwoord is er geen betekenisverschil opgetreden, maar soms wel een klemtoonverschuiving of vormverandering. De meeste van die samenstellingen kunnen ook als woordgroep worden geschreven."
Verwijderde gebruiker
7 jaar geleden
Ik lees valsemunter in de voorbeelden. De vorm valsmunter is volgens mij alweer de norm. Een mooi voorbeeld hoe de buigings-e dus soms dreigt te verdwijnen.
Computoon
7 jaar geleden
Valsmunter... die is nieuw voor mij, nooit gehoord. Past ook niet in het rijtje hierboven.
Zo is het rodekool en hogeschool; niet roodkool en hoogschool (alle twee "de"-woorden). Wel "bruinbrood" want "het brood". Het vervallen van de "e" van "valsemunter" past niet in het systeem maar goed: taalgebruik is soms ook niet te volgen.

Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.

Het beste antwoord

Het "bruinbrood" is een bepaald type brood. Een brood dat gebakken is van ongebuild tarwemeel, dat bruin van kleur is. Ongebuild wil zeggen dat de zemelen er nog in is.

"Het bruine brood" is wat anders dan een "bruinbrood". Tarwebrood is bruin maar als we "het bruine brood" gebruiken, kan het ook gaan om bruine broden die gebakken zijn van andere graansoorten dan tarwe.

Zo bestaat ook "witbrood". Ook een broodtype maar dan van fijn gebuild tarwemeel. Daaruit zijn de zemelen dus verdwenen.

Toegevoegd na 1 minuut:
Er nog in is = er nog in zitten.
(Lees meer...)
Computoon
7 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
7 jaar geleden
Bedankt!
Verwijderde gebruiker
7 jaar geleden
In taalkundig opzicht heb je gelijk. In Nederland is bruinbrood echter geen beschermde productnaam en kan een bakker ook kleurstof in plaats van de duurdere zemelen aan het meel toevoegen. Volkorenbrood daarentegen is wel een beschermde aanduiding voor ongebuuld of ongebuild brood.
Verwijderde gebruiker
6 jaar geleden
"bruinbrood" is een germanisme. "witbrood" zonder spatie ook. Ik eet bruin brood. Het bruine brood smaakt me prima.

Weet jij het beter..?

Het is niet mogelijk om je eigen vraag te beantwoorden Je mag slechts 1 keer antwoord geven op een vraag Je hebt vandaag al antwoorden gegeven. Morgen mag je opnieuw maximaal antwoorden geven.

0 / 2500
Gekozen afbeelding