Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

Hoe kom ik aan meer informatie over het Humpisch?

Humpisch oftewel Bargunsch is een soort 'geheimtaal' die gebruikt werd door reizende kooplieden in de vorige eeuw.
Het gaat voornamelijk over 'Kiepkerls', een soort marskramers die met linnengoed naar Nederland trokken.
Ik ben op zoek naar voorbeelden van het Humpisch en probeer te achterhalen of er een verband is met het bij ons bekend Bargoens (dieventaal).
Op internet is er nauwelijks iets over te vinden.

Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
in: Taal
1.2K

Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.

Het beste antwoord

In de volgende PDF staat basisinformatie, met een literatuuropgave van 5 titels: http://docs9.chomikuj.pl/1174749792,PL,0,0,Humpisch.pdf

Even een korte samenvatting:
Het was een geheimtaal van kooplieden. Friedrich Kluge heeft een lijst gepubliceerd van 270 woorden die nog bekend zijn. Doordat het geheimtaal betreft is het moeilijk te analyseren, en moet je oppassen de woorden niet verkeerd te verklaren. Sommige woorden lijken een Engelse, Franse, Spaanse, Latijnse of Griekse oorsprong te hebben. Een afkomst van Jiddische of zigeunertaal is zeldzaam.

Daar zit dus verschil in met Bargoens, wat veel Jiddische woorden kent.

Toegevoegd na 33 minuten:
Nog een PDF gevonden, nu zelfs in het Nederlands: http://www.ewetel.net/~michael.buenker/hiltermann.pdf
In Mettingen en omstreken had men al gauw door dat er met het Westfaalse linnen in Holland goede zaken viel te doen. Veel boerenzoons verhuurden zich dus niet meer als hannekemaaier, maar trokken er met een voorraad linnen op uit, die zij in Friesland gingen verhandelen. Zo kwam deze handel op gang en eind 18e eeuw vestigden zich vele Duitse kooplui in Friesland die aldaar ‘Fijndoekspoepen’ werden genoemd. Thuis werden zij ‘Hollandgänger’ genoemd. Over zichzelf spraken zij als ‘Tiötten’ wat staat voor ‘Marskramers’. Zij vormden een soort clan die zelfs een eigen taal bezat, de zogenaamde ‘Tiötten-Sprache’ - door henzelf ‘Humpisch’ genoemd.
Dit was een echte taal en geen dialect, en werd alleen door de mannen gesproken. Het werd namelijk door een vader aan zijn zoons geleerd. Moeders hadden er geen weet van en konden de gesprekken in deze taal dus niet volgen.
Mettingen kan worden beschouwd als de bakermat van het ‘Humpisch’, de geheimtaal van de Tiötten uit die streek. Het is een geheimtaal in de meest strikte zin van het woord. Het werd namelijk alleen door de kooplui onder elkaar gesproken, als zij bij het drijven van hun handel niet wilden dat hun gesprekken werden afgeluisterd door een buitenstaander.
Tot aan de Tweede Wereldoorlog werd er door enkele Hollandse detaillisten die afstamden van de oorspronkelijke Mettinger Tiötten, zoals de Lampe’s en de Brenninkmeijers, deze taal nog gesproken wanneer zij met elkaar - in het bijzijn van fabrikanten - een zakelijk gesprek voerden.

Toegevoegd na 47 minuten:
J.H. uit Exel geeft in 't Daghet in den Oosten, Boekdeel 9, jrg. 17-18 (1901-1902), informatie over de Teuten van de Kempen en voegt er een woordenlijstje bij. Zie reactie, want ruimte is op:
(Lees meer...)
Amadea
11 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Dit is gewoon letterlijk dezelfde tekst als op Wikipedia ;-)
Amadea
11 jaar geleden
baanhoeds: kastelein, herbergier
betuuw: betalen
beugelgaai: meid
bimps: appel
botten: drinken
brimmeler: modder
cabis: pastoor
canis: hond
erdbimpsen: aardappels
frein: brood
gaai: dochter
hakfen: bedelaar
hakfennestouwer: veldwachter
hoeds: boer
jeuker: os
klender: klaverzaad
klinkoros: een glas bier
knölle: jongen
knopperd: knecht
kreeuw: spek
loensch: slecht
loeris: kaas
meste: klein kind
mestekwister: schoolmeester
mos: vrouw
pisgaai: klein meisje
plumps: lamp
poen: geld - hé, da's toch een bekende!
pooien: eten
sanc: kerk
snots: boter
soens: kat
strimpsen: kousen
teèuw: goed
tispel: baan
tropper: burgemeester
vänger: zak
vaôk: koe
verharen: vertrekken
Amadea
11 jaar geleden
En een interessant Word document is te vinden op http://www.groenstraat-bargoens.nl/GroenstraatBargoens.doc
Amadea
11 jaar geleden
Van de Groenstraat-Bargoense woorden vinden we in de gemeenschappelijke woordenlijst in de Tiöttensprache en de Kempense taal o.a. terug:
grieszen - gruës = vrouw
heet – heet = duur
kapis - kabes = pastoor
kas - kaaste = huis
knullens - knul of knöl = knecht
kwint - kwinte = verdienen
kwisten – kwieëste = zeggen
meles - mieëles = buik
moolen - molle = doodmaken (mol = dood)
nobis - noeëbes = neen, niet
poeyen - pojje = drinken
snipste - sjnieëps = klein, weinig
spooren - sjpore = gaan
trepper - trepped = paard

Andere antwoorden (1)

ach kom nou: gewoon www.google.nl en dan bargoens intikken.

Toegevoegd na 5 minuten:
ai. excuses: toch de vraag niet goed gelezen. Er is een relatie ja. Het Joodse volk was in vroeger tijd nomadisch.

De betiteling dieventaal is daarom stigmatiserend. Wel een feit overigens. Dat was overigens niet te koppelen aan het Joods zijn.

Er zijn erg veel Jiddische oorsprongen te vinden in het Bargoens.

Ook de wandergesellen in Duitsland hebben een begrippentaal. Geheim zijn deze talen niet. Ze zijn vooral symbolisch.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Amadea
11 jaar geleden
Bargoens is een andere taal dan Humpisch.
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Yep! ik had de vraag niet goed gelezen.

Weet jij het beter..?

Het is niet mogelijk om je eigen vraag te beantwoorden Je mag slechts 1 keer antwoord geven op een vraag Je hebt vandaag al antwoorden gegeven. Morgen mag je opnieuw maximaal antwoorden geven.

0 / 2500
Gekozen afbeelding