Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

Hebben de woorden "baas" en "verbaasd" etymologisch gezien iets met elkaar te maken?

Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
in: Taal
3K
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Mijn baas is altijd verbaasd geweest dat hij zo veel geld over hield als hij mijn salaris had betaald en dat verbaasde mij niets. Dus in dier voege heeft het wel iets met elkaar te maken.

Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.

Het beste antwoord

Het woord baas is in het Nederlands bekend sinds de tweede helft van de dertiende eeuw. Het kwam vooral voor in Holland. Van het woord bestaan geen verwanten in andere Indo-Europese talen, en de herkomst is dan ook onbekend: geen van de gissingen erover is tot nu toe bewezen.
De oorspronkelijke betekenis van baas was, zo blijkt uit het Woordenboek der Nederlandsche Taal, 'het hoofd van het huisgezin, de huisheer aan wie het hele gezin, inclusief de huisdieren, ondergeschikt is'. Cornelis Kiliaan omschreef baas in zijn Latijnstalige etymologische woordenboek van het Nederlands uit 1599 met het Latijnse begrip paterfamilias. Vervolgens werd het woord, veelal in de verkleinvorm baasje, gebruikt voor een oudere man, vaak van mindere stand ('een rond, dik, vet baasje'), of een kleine jongen. Bovendien werd de betekenis 'hoofd van het huisgezin' uitgebreid naar 'hoofd, chef, iemand die ondergeschikten onder zich heeft', en vervolgens naar 'iemand die boven anderen uitmunt, niet zozeer door rang als wel door persoonlijke hoedanigheden': hij is een baas in het rekenen.

Verbaasd is afgeleid van het werkwoord basen (bazelen, raaskallen, gek doen)’. De oorspronkelijke betekenis van basen was: ‘(iemand) in de war brengen’. Verbasen betekende ook ‘angst aanjagen’. Tegenwoordig betekent verbazen 'verwonderen'. De overgang van ‘schrik aanjagen’, ‘ontstellen’ naar ‘verwonderen’ is heel geleidelijk gegaan.

Conclusie: baas en verbaasd hebben etymologisch géén overeenkomst. Je kunt verbaasd zijn als je baas aan het bazelen is; je zult dan verwonderd zijn omdat je chef normaal altijd serieuze woorden spreekt. Maar niet omdat de woorden iets met elkaar te maken hebben.
(Lees meer...)
Amadea
12 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Interessant! :) Youp van 't Hek heeft trouwens het grapje "verbazen, nee, dat is niet dat je van de ene naar de andere baas gaat" in 1984 al een keer gebruikt in zijn programma "verlopen en verlaten". Haha, ik ga hem zo weer eens opzetten, dat is lang geleden :)

Andere antwoorden (3)

Nee, je zou ook naar de betenis kunnen kijken. Heeft baas iets met verbaasd te maken? Nee simpel dus.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Nee. Verbazing komt van het oud oost-nederlands "basen", verwant aan "bazelen" en "beuzelen".
De herkomst van "baas" in de betekenis van meester, is onduidelijk.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
En een - van een beuzelaar ?
Dat zou in de nabije toekomst best kunnen gebeuren; dat je jaren voor een bedrijf hebt gewerkt en dat het plotseling is opgekocht zodat je een andere baas hebt gekregen en dus bent verbaasd.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden

Weet jij het beter..?

Het is niet mogelijk om je eigen vraag te beantwoorden Je mag slechts 1 keer antwoord geven op een vraag Je hebt vandaag al antwoorden gegeven. Morgen mag je opnieuw maximaal antwoorden geven.

0 / 2500
Gekozen afbeelding