Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

Wanneer horen welke leestekens te worden toegepast bij een "uitstapje" in de tekst?

In een geschreven tekst kan een toelichting worden gegeven -bijvoorbeeld op deze manier- of een detail worden uitgelicht tussen streepjes, komma's of haakjes.
In welke gevallen behoren welke leestekens gebruikt te worden?

Voorbeelden:

De zwart-witte kat zat, zoals elke dag, naar de vogels te kijken vanuit het vensterbank.

De televisie stond (weliswaar iets te hard) aan, maar niemand lette hierop.

's Ochtends vroeg at hij -ondanks zijn overgewicht- altijd eieren met spek.


Wie verschaft mij duidelijkheid?

Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
in: Taal
1.5K
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Dank je!
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Ja, goede vraag. Ik doe het vaak op gevoel, maar daarmee is de vraag niet echt beantwoord natuurlijk ;-)

Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.

Het beste antwoord

Zelf gebruik ik altijd de schrijfwijzer van Renkema (zie bronvermelding en daarin staat het volgende [samengevat door mij]:

Er zijn verschillende soorten haakjes: (Ronde haakjes) [teksthaakjes] en .
Punthaakjes vaak in programmeertaal, vierkante haakjes vaak voor redactioneel commentaar.
Ronde haakjes voor:
- verklaring of toevoeging. De directeur (die nog steeds ziek is) heeft ...
- voor een verwijzing. (Renkema, 2005)
- in de betekenis van 'of'. laborant(e)
- voor introductie van een afkorting. Structuurplan Randstad (SR) vermeldt...
- in literatuuropgaven De schrijfwijzer (pp. 367-370)
- als netnummeraanduiding (020) 123 45 67
Haakjes kunnen gebruikt worden in plaats van komma's om een toevoeging iets minder gewicht te geven.

Liggende streepjes:
Gebruikt als gedachtestreepje en als aandachtsstreepje.

Gedachtestreepje bij:
onderbreking van de gedachtegang (Weet jij waar Hans - o, daar is hij al!)
aanduiding bij verrassende wending (Hij wierp me de vreselijkste verwensingen toe - en begon me toen hartstochtelijk te zoenen.)
markering van de leden van een opsomming (zie de streepjes hierboven bij de tekst over haakjes)

Aandachtstreepjes, om de aandacht te vestigen op de toevoeging (Hij is - voor de derde keer in een jaar - van baan veranderd.)
Aandachtstreepjes ook voor een mededeling die niet in de structuur past of voor een terzijde (Mijn broer kwam - en het was heus niet de eerste keer - met twee vriendinnen naar huis.) (Ze had hem - nota bene op zijn verjaardag - verteld dat ze op iemand anders verliefd was.)
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Prachtig antwoord, dankjewel!

Andere antwoorden (3)

Kan allemaal, zelf zijn de komma's mijn favoriet.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Bron?
Komma's. Leest ook zeker het fijnst, probeer maar eens hardop.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Bron?
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Algemene kennis....
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Ben ik het niet mee eens. Ik vind het ook meer een mening dan een feit.
KOMMA;
Gebruik je tussen 2 persoonsvormen (als het meezit, wordt PSV kampioen.
Gebruik je tussen de delen van een opsomming (schoenen, sokken en een hemd)
Gebruik je tussen 2 bijvoeglijke nmw. die achter elkaar staan ( de mooie, blauwe lucht)
Gebruik je bij vermelding van een aangesprokene ( Eva, is dat waar? dat is goed, Henk. Ik raad je aan, Jan, om dat te doen)
Bij een uitbreidende bijzin (Appels, die groen zijn, kun je eten)
Bij een bijwoordelijke bijzin (Toen hij aankwam, gingen de fans uit hun dak)
Voor en na een tussenzin (Die man, we spraken al eerder over hem, is niet zo slim.
AANHALINGSTEKENS:
Gebruik je als je letterlijk opschrijft wat iemand zegt(citaat:
" Dat is vreemd ",zei Thea.
Om aan te geven dat één of meerdere woorden niet in de
normale betekenis ervan worden gebruikt (Van zo'n 'vriend' moet je het maar hebben) In zo'n geval gebruik je enkele aanhalingstekens.
(Lees meer...)
amc
13 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Bedankt!
Enneh, was dat stukje over aanhalingstekens nu om me op mijn fout te wijzen?
+
amc
13 jaar geleden
Nee, echt niet! Je vroeg toch om leesteken toepassingen? Ik wou nog veel meer schrijven, maar mijn man stond al met zijn jas aan omdat we weg moesten. Ik had nog dubbele punt, punt- komma en er was vast nog meer binnen geschoten! Als je nog meer wilt weten...even reactie en ik schrijf ze alsnog voor je op.;)
amc
13 jaar geleden
By the way; Wat doe je fout? Tegenwoordig worden bijzinnen ook vaak tussen streepjes ipv aanhalingtekens gezet. Het is ook geen citaat dus mag je dit van mij tussen streepjes zetten hoor.;P
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Haha, ik begrijp het.
Door je antwoord zag ik dat ik een fout had gemaakt in mijn vraag.
Hoe dan ook, ik ben wel op zoek naar heel specifieke leesteken toepassingen, namelijk die van een 'zin in een zin' - zoals in mijn voorbeelden. 't Is nogal moeilijk uit te leggen wat ik precies bedoel, ik hoop dat het een beetje begrijpelijk is...
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Oh, met mijn fout bedoelde ik de dubbele aanhalingstekens in mijn vraag: "Wanneer horen welke leestekens te worden toegepast bij een "uitstapje" in de tekst?"
Officiëel zouden er dus enkele aanhalingstekens om het woord "uitstapje" moeten staan.
amc
13 jaar geleden
Juist, alleen citaten hebben dubbele aanhalingstekens.
Je bedoelt dus een bijzin? Een toevoeging midden in een zin die tussen twee komma's staat. Die, wanneer je de bijzin tussen de komma's dus weghaalt nog een goede zin achterlaat. De manier die jij bedoelt is een uitbreidende bijzin. Bijv. sinaasappels, die oranje zijn, kun je eten. (hier kun je'die oranje zijn' zonder gevolgen weglaten. Je hebt ook beperkende/beknopte bijzinnen bijv;
Sinaasappels die met gif zijn bespoten,kun je niet eten.
(Hier kun je de bijzin niet weglaten. Het gaat juist om die bepaalde soort sinaasappels) GEDACHTESTREEPJE:
gebruik je als je een zin onderbreekt met een korte zin (of een deel ervan) Voor en na het streepje komt een spatie.
Het heeft meerdere functies:
Een 'terzijde' inlassen; Toen hij om geld vroeg - en niet voor het eerst - kreeg hij nul op rekest.
Zin of zinsdeel extra benadrukken; U krijgt - als u vandaag nog bestelt - het tweede pak gratis.
Een onverwachte wending maken; Hij had zijn huis beveiligd - en achteraf bleek dat hard nodig.
Voor of na het gedachtestreepje komt geen komma Je kunt het gedachtestreepje vervangen door een komma of door haakjes.
U krijgt, als u vandaag bestelt, het tweede pak gratis.
U krijgt ( als u vandaag bestelt) het tweede pak gratis.
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Bedankt, dat is inderdaad waar ik op doelde.
Maar het maakt dus (in een zin zoals 'U krijgt, als u vandaag bestelt, het tweede pak gratis') niet uit of je haakjes, streepjes of komma's gebruikt? En waar bestel ik het?
amc
13 jaar geleden
Het maakt niet uit. Je kunt ze rustig vervangen door elkaar, wat jij wil! Alleen dus niet bij een beknopte bijzin, waar dus maar 1 komma tussen staat. Ik bestel het nooit, maar koop vaak direct in de super. Die hebben vaak aanbiedingen; ' eentje kopen, de tweede gratis'. :P
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Duidelijk, dank je! Ik ga zo even naar de AH, kijken of het waar is ;)
amc
13 jaar geleden
Dubbel Friss pakken; 2+1 gratis! Bij Appie.
Fanta of Sprite; 3+1 gratis bij Deka. :O
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Wat is er gebeurd met één kopen, de tweede gratis?
Probeer je me nou voor de gek te houden? ;p
amc
13 jaar geleden
Nee hoor, ik ben volkomen serieus. Zo ben ik nl. geboren.:)
Enkele weken geleden hadden ze heel veel aanbiedingen;'1 kopen, 1 gratis'. Vorige week was het al minder en net zag ik in het 'bonus' boekje van AH dat ze alleen deze 2+1 hadden. Wel vele 1 kopen, 2de voor de halve prijs. De zaken zullen wel weer beter lopen, de 'stille' tijd is weer voorbij. ;)

Weet jij het beter..?

Het is niet mogelijk om je eigen vraag te beantwoorden Je mag slechts 1 keer antwoord geven op een vraag Je hebt vandaag al antwoorden gegeven. Morgen mag je opnieuw maximaal antwoorden geven.

0 / 2500
Gekozen afbeelding