Waar komt ‘pietje precies’ vandaan?
Er is een wikipedia pagina van ene zwarte piet Pietje Precies, maar ik vraag me af of het niet al eerder bestond.
Antwoorden (3)
De zwarte piet met de naam Pietje Precies, heeft zijn naam te danken aan de uitdrukking "pietje-precies". Dit betekent "iemand die heel precies is".
"Pietje" verwijst hier niet naar een unieke persoon, maar het is een soortnaam die verwijst naar een persoon met een bepaalde eigenschap, t.w. een persoon die heel precies is. Daarom wordt "pietje-precies" niet met een hoofdletter geschreven.
(Lees meer...)
"Pietje" verwijst hier niet naar een unieke persoon, maar het is een soortnaam die verwijst naar een persoon met een bepaalde eigenschap, t.w. een persoon die heel precies is. Daarom wordt "pietje-precies" niet met een hoofdletter geschreven.
Pietje-precies (zonder hoofdletter) is van oudsher de benaming voor iemand die zeer precies is; het is een net persoon.
Het woord 'pietje' of 'piet' wordt in vele samenstellingen gebruikt. Onder andere:
Pietje-de-voorste: 1, overal het eerst bij of 2, bij alles voorbarig in zijn oordeel.
Pietje-ongeduld: iemand die erg ongeduldig is.
Pietje-rechtuit: iemand die geen omwegen maakt, in alles openhartig handelt.
Pietje-secuur: een zeer precies, net persoon.
Pietje bedroefd: grappige benaming voor de Zeeuwse rijksdaalder (52 stuivers), met daarop een persoon met het wapenschild van Zeeland dat werd gezien als een grote zakdoek.
Pietlut: kleingeestig mens.
Pietmaker: opschepper.
Piet-in-'t-hok: 1. geslachtsgemeenschap, 2. brandewijn met suiker en nootmuskaat.
Een piet in iets zijn: er goed in zijn.
Bron: Van Dale.
Een pietje was vroeger een munt van 6,5 stuiver. Oftewel: zevendhalf. Gangbaar tot 1849.
Betaalde je gepast dan was je een pietje precies.
Bron: Woordenboek van de Vaderlandse Geschiedenis (K. ter Laan, uitg. Van Goor), 1939.
(Lees meer...)
Het woord 'pietje' of 'piet' wordt in vele samenstellingen gebruikt. Onder andere:
Pietje-de-voorste: 1, overal het eerst bij of 2, bij alles voorbarig in zijn oordeel.
Pietje-ongeduld: iemand die erg ongeduldig is.
Pietje-rechtuit: iemand die geen omwegen maakt, in alles openhartig handelt.
Pietje-secuur: een zeer precies, net persoon.
Pietje bedroefd: grappige benaming voor de Zeeuwse rijksdaalder (52 stuivers), met daarop een persoon met het wapenschild van Zeeland dat werd gezien als een grote zakdoek.
Pietlut: kleingeestig mens.
Pietmaker: opschepper.
Piet-in-'t-hok: 1. geslachtsgemeenschap, 2. brandewijn met suiker en nootmuskaat.
Een piet in iets zijn: er goed in zijn.
Bron: Van Dale.
Een pietje was vroeger een munt van 6,5 stuiver. Oftewel: zevendhalf. Gangbaar tot 1849.
Betaalde je gepast dan was je een pietje precies.
Bron: Woordenboek van de Vaderlandse Geschiedenis (K. ter Laan, uitg. Van Goor), 1939.
Toegevoegd op 13 januari 2023 18:47: tekst
Het is een idiomatische verbinding, in gebruik geraakt om aan te geven dat iemand veel aandacht besteedt aan alle details. Piet verwijst hierbij niet naar een unieke persoon, maar naar een persoon met een bepaalde eigenschap. Bij de vorming van de uitdrukking heeft alliteratie (=beginrijm) een rol gespeeld.
Hoe oud de uitdrukking is staat niet ergens vastgelegd. Ik ben op delpher.nl in oude kranten gaan zoeken en vond de oudste vermelding ervan op 3 januari 1916 in het feuilleton in 'De avondpost': "O, die is z'n handen wasschen in de keuken, die Pietje Precies, net op op zoo'n kantoor je handen nog vuil werden... "
[zie https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB27:017866005:mpeg21:a00057]
(Pietje Secuur werd al eerder gebruikt, eind juni 1914).
. . .
op op = of op
(Lees meer...)
Hoe oud de uitdrukking is staat niet ergens vastgelegd. Ik ben op delpher.nl in oude kranten gaan zoeken en vond de oudste vermelding ervan op 3 januari 1916 in het feuilleton in 'De avondpost': "O, die is z'n handen wasschen in de keuken, die Pietje Precies, net op op zoo'n kantoor je handen nog vuil werden... "
[zie https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB27:017866005:mpeg21:a00057]
(Pietje Secuur werd al eerder gebruikt, eind juni 1914).
. . .
op op = of op
Toegevoegd op 13 januari 2023 16:17: tekst
een jaar geleden
SimonV
een jaar geleden
Het woord lijkt dus al gangbaar sinds 1849, volgens SentWierda.
Wel leuk dat je in Delpher bent gaan zoeken, ik vond daar ook geen oudere vermelding.
Ik zocht op:
Pietje prox Precies.
Heb jij nog een tip waardoor je alleen Pietje Precies te zien krijgt? En niet Pietje, en even verder precies.
Wel leuk dat je in Delpher bent gaan zoeken, ik vond daar ook geen oudere vermelding.
Ik zocht op:
Pietje prox Precies.
Heb jij nog een tip waardoor je alleen Pietje Precies te zien krijgt? En niet Pietje, en even verder precies.
Amadea
een jaar geleden
Nee, helaas. Het heeft een hele tijd zoeken opgeleverd, want tussen aanhalingstekens (of andere codes) plaatsen werkt bij dat systeem niet.
SentWierda
een jaar geleden
Het is enorm zoekwerk via Delpher.
Maar soms een mooie vondst. Zoals in een krant uit 1901 (De Courant, 20 maart), over een toneelstuk: 'genre Pietje Puck'.
Maar soms een mooie vondst. Zoals in een krant uit 1901 (De Courant, 20 maart), over een toneelstuk: 'genre Pietje Puck'.
SimonV
een jaar geleden
Wat gek, in krantenartikelen op "Pietje Precies" zoeken (dus met aanhalingstekens) werkt nu weer wél.