Waarom worden Vermijdende sociale angststoornis en sociale angststoornis in de DSM-IV van elkaar gescheiden?

Waarschijnlijk bedoel je de sociale angststoornis (ook wel sociale fobie) en de vermijdende persoonlijkheidsstoornis? Er bestaat niet zoiets als een vermijdende sociale angststoornis.

Het onderscheid tussen deze twee stoornissen kan inderdaad moeilijk te maken zijn. Wat dat betreft is de sociale fobie tussen de specifieke fobieën echt een stoornis apart.

Hoewel ze veel op elkaar kúnnen lijken, is het toch belangrijk om - waar dat kán - een onderscheid te maken tussen een angstoornis waarbij die angst vooral gericht is op sociale situaties (de sociale angstoornis) en een persoonlijkheidsstoornis die vermijding (van o.a. sociale situaties) als belangrijkste kenmerk heeft.

Een persoonlijkheidsstoornis (PS)veronderstelt dat iemand problemen heeft op veel meer gebieden dan alleen angst of vermijding. Zo'n stoornis uit zich in niet alleen een 'verstoorde' emotie (angst) maar ook in verstoord gedrag, verstoord denken, een verstoorde impulsbeheersing, en grijpt dus veel dieper in in iemands totale functioneren. Ook mag een PS alleen worden vastgesteld wanneer de symptomen al voor iemands 18e jaar begonnen zijn.

Echt 'samen voorkomen' kan trouwens officieel niet, omdat een sociale fobie niet vastgesteld dient te worden wanneer de klachten en beperkingen die iemand heeft, verklaard kunnen worden vanuit een onderliggende PS. Maar dat terzijde, soms kun je iets naast elkaar vaststellen omdat je vindt dat een aparte diagnose de lading beter dekt, al is dat dan niet volgens de regels.

Maar het is belangrijk om je af te vragen of een sociale angst en vermijding onderdeel is van een duurzaam patroon van vermijding in allerlei gedragingen (zoals bij de vermijdende PS) of dat de sociale angst bijvoorbeeld pas op latere leeftijd is ontstaan door een nare ervaring in het sociale verkeer. Dat maakt de behandeling totaal anders dan waneer de sociale angst is ingebed in een duurzaam patroon van gedragingen, gevoelens etc., en dit al vanaf de vroege jeugd aanwezig was.

Ik geef toe dat vaak het onderscheid moeilijk te maken is, maar toch is dat niet altijd het geval. Bij iemand die veel meer mijdt dan alleen sociale situaties is duidelijk meer aan de hand dan alleen sociale angst, en iemand die sociaal angstig is maar weinig mijdt, of waarbij de stoornis nog niet lang bestaat, of ontstaan is na een bepaalde gebeurtenis of als gevolg van een andere stoornis, dan is er zeker geen sprake van een vermijdende PS. En dan is het onderscheid ook erg van belang.