Ik had 8000 euro schuld en een gedeelte afbetaalt. Nu is de schuld 9000 euro. Hoe kan dit dan?

ja, 12 % rente is toegestaan. je zal er ooit zelf mee accoord zijn gegaan en hier voor hebben getekend.

zo snel mogelijk aflossen of de lening over laten sluiten naar een lening met een meer voordelig rentepercentage.

Je schuld wordt alsmaar groter door de rente die erbij komt. Als je aflossing lager is als de bijkomende rente zal je schuld alleen maar groter worden en dus niet minder, ondanks dat je wel aflost.
Je kan dit oplossen door meer aflossing te betalen, meer als die 12 %

Klopt.
Wat voor lening is het? Een persoonlijke lening of een doorlopend krediet?

PL: de looptijd en de rente van de lening staan vast, het geld is niet heropneembaar. Je weet van tevoren (zie contract wat je getekend hebt) wat je gaat betalen per maand. Ook staat op je contract wat je aan het einde van de lening betaald zult hebben aan rente.

DK: hier geldt: je kan het geld wat je na opname ingelost hebt ook weer opnemen. Over het openstaande bedrag wordt rente berekend, dit komt uiteraard bovenop het nog af te lossen bedrag.

'Lenen kost geld'. Een hoop geld..

Je hebt waarschijnlijk deze schuld jaren lang laten staan, waardoor er 12% per jaar bij is gekomen.

een rekenvoorbeeld:
12% van 8000 is 960. Na het eerste jaar van schuld heb je een schuld van 8960 euro. Elk jaar is de rente gelijk, maar het bedrag waarover dit wordt berekend wordt elk jaar hoger.

Na 2 jaar schuld te hebben laten staan is je schuld al opgelopen tot €10.035,20. Het jaar daarop is je schuld €11.239,42, en na 4 jaar is je schuld €12.588,15.

Als je dan 3000 euro afbetaald, heb je nog €9588,15 over. Dus ik kan uit dit rekensommetje opmaken dat je in de loop van het vierde jaar die 3000 euro hebt afbetaald.

Dat kan ja. Als het goed is wist je bij afsluiten van de lening dat het tegen 12% rente ging. (maximum dat mag is 15% zie bron).
12% op 8000 euro is 960 euro per jaar. Daardoor zit je na 1 jaar al op 8960 euro dat je eigenlijk leent. Na 2 jaar 10035,2. Na 3 jaar 11239,424 enzovoorts.. dat telt heel snel aan. Dus ook al heb je 3000 euro afbetaald tussendoor, kan het inderdaad zijn dat je nog steeds meer geld schuldig bent dan dat je eigenlijk hebt geleend. Vandaar ook tegenwoordig steeds bij reclames voor leningen 'pas op, geld lenen kost geld'

Eigenlijk een vraag met te weinig informatie.

Het is mogelijk dat het allemaal klopt,
maar het kan ook dat er vanuit de geldverstrekker (bewust) fouten worden gemaakt.

Hieronder een link met een lang verhaal.
Van bank tot deurwaarder, iedereen was lekker aan het graaien.
http://www.hsdw.nl/ashwindigital.asp?docid=11

Als je een specifieker antwoord wil, dan hebben we meer informatie nodig:

soort schuld
looptijd
rente
eventueel namen van bank/deurwaarder om te kijken hoe ze bekent staan.

Als het een normaal doorlopend krediet is dan klopt het waarschijnlijk.
12% op 8000,- = 960.- dus als je minder dan dat per jaar betaald, dan word je schuld alleen maar hoger.

12% is veel, maar niet extreem. Een doorlopend krediet is niet bedoelt als langlopende lening, maar om korte periodes te overbruggen.