Hoe kan het dat iemand hardop praat in de slaap, genaamd somniloquie?

Bron: © Canva. Praten in je slaap houdt anderen wakker. 

---

Soms ontdek je ’s ochtends dat je slaap niet zo stil was als je dacht: je partner, familie of huisgenoten horen je praten, lachen of zelfs hele verhalen vertellen in je slaap. Slaappraten – of ‘ somniloquie’ – is een veelvoorkomend én vaak onschuldig fenomeen, maar het kan wel vragen oproepen. Wat gebeurt er in je hoofd als je slaapt? Waarom praten sommige mensen wél in hun slaap, en anderen niet?

Kun je er iets tegen doen, praten in je slaap? En vooral als je op leeftijd bent en je kwaliteit van slapen belangrijker dan ooit is? Lees hier alles over praten in je slaap, inclusief praktische tips voor 60-plussers.

Wat is praten in je slaap?

Praten in je slaap is een vorm van een zogenoemde ‘parasomnie’, een slaapstoornis waarbij je onbewust woorden, kreten of zelfs hele zinnen uitspreekt terwijl je slaapt. Het komt bij kinderen vaker voor (tot wel 50%) dan bij volwassenen (ongeveer 5%).

Vaak weten mensen de volgende ochtend niets meer van hun nachtelijke monoloog. Soms gaat het om vage geluiden, soms is het opvallend helder en heel soms leidt het zelfs tot grappige of verwarrende situaties voor de luisteraars.

Wanneer gebeurt slaappraten?

GoeieVraag: Hoe kan het dat iemand hardop praat in de slaap?

Praten kan in alle slaapfasen, zowel tijdens lichte slaap, diepe slaap als in de REM-slaap. In de Niet-REM slaap zijn de woorden vaak onsamenhangend, onverstaanbaar of kort en krachtig.

In de REM-slaap zijn de hersenen actiever, komt dromen vaker voor en zijn de uitgesproken zinnen vaak logisch, luid en duidelijk. Het exacte moment hangt af van je persoonlijke slaapcyclus. Bij veel mensen gebeurt slaappraten vooral als ze onder stress staan of slecht slapen.

Oorzaken van praten in je slaap

• Stress: Stress verhoogt de hersenactiviteit, maakt dat je lichter slaapt en vergroot de kans op slaappraten doordat je geest actief blijft.
• Vermoeidheid: Ongenoeg slaap of een wisselend slaapritme kan leiden tot onregelmatigheden in de slaapfases, waardoor slaappraten makkelijker optreedt.
• Erfelijkheid: Het komt vaker voor als het in de familie zit, zo blijkt uit onderzoek.
• Overige factoren: Onrustige slaapomgeving, licht, geluid, alcoholgebruik of bepaalde medicijnen kunnen slaappraten en andere slaapstoornissen uitlokken of verergeren.

Is slaappraten gevaarlijk of betekenisvol?

Geen zorgen, slaappraten is meestal onschuldig. In tegenstelling tot wat men soms denkt, vertellen mensen in hun slaap niet altijd de waarheid. De uitspraken zijn vaak onsamenhangend of irrelevant voor de werkelijkheid.

Alleen wanneer slaappraten gepaard gaat met agressief gedrag, slaapwandelen of veelvuldige nachtmerries, kan het zinvol zijn om een arts te raadplegen.

Wat kun je doen tegen slaappraten? Tips voor 60-plussers

1. Vaste slaaptijden: Door elke dag rond hetzelfde tijdstip naar bed te gaan en op te staan, raakt je biologische klok beter ingesteld en is de slaapkwaliteit hoger.
2. Ontspannen avondritueel: Korte ontspanningsoefeningen, ademhalingsoefeningen of lezen helpt om stress te verminderen, wat de kans op slaappraten verkleint.
3. Optimaliseer je slaapkamer: Zorg voor een stille, donkere en goed geventileerde slaapkamer. Verwijder overbodige lichten en laat elektronische apparaten zoals tv of tablet liefst buiten de kamer.
4. Zorg voor een goed matras en kussens: slaap op een koudschuim kussen.
5. Vermijd alcohol en cafeïne vlak voor bedtijd: Vooral 60-plussers zijn gevoelig voor nachtrust-verstorende middelen.
6. Beperkt schermgebruik voor het slapen: Blauw licht remt de aanmaak van het slaaphormoon melatonine.
7. Piekerkwartier: Reserveer overdag of begin van de avond bewust wat tijd om na te denken over zorgen of gebeurtenissen, zodat deze je ’s nachts minder bezighouden.
8. Raadpleeg bij aanhoudende klachten je huisarts: Zeker als je partner of huisgenoot je meldt dat het slaappraten samengaat met agressie, verward gedrag of slaapwandelen.

Lees verder onder de video >>

Verschil slaappraten en slaapwandelen

Praten in je slaap heeft soms overlap met slaapwandelen: beide zijn vormen van parasomnie en kunnen tegelijkertijd optreden. Ze hebben vaak vergelijkbare triggers (stress, slaapgebrek, erfelijkheid).

Bij slaapwandelen is veiligheid extra belangrijk; zorg dat de slaapwandelaar geen scherpe objecten of trappen in de buurt heeft.

• Lees ook: Stille revolutie in de slaapkamer: neusstrips zijn populair bij ouderen.

Waarom is goede slaap zo belangrijk, zeker als je ouder bent?

Rond je 60e en ouder verandert je slaapstructuur. Diepere slaap is dunner, de REM-slaap kan korter zijn en je bent sneller wakker. Dat maakt investeren in goede nachtrust én het verminderen van slaapverstoringen als slaappraten extra belangrijk voor je geheugen, stemming en vitaliteit. Een goed slaapritme, ontspannen brein en een fijne slaapomgeving zijn essentieel om lichamelijk én mentaal gezond te blijven.

Tot slot: slaappraten is meestal onschuldig en zelfs menselijk, sociale media staan vol herkenbare, soms humoristische verhalen hierover. Blijf vooral rustig, pas waar nodig onze adviezen toe en vraag zo nodig hulp van een professional.