Ga naar de inhoud

Maak een mini voedselbos met eetbare bomen en struiken in je tuin

Voedselbos in je eigen tuin Bron: © Yvette Juch/Startpagina. Voedselbos in je eigen tuin 

Waarom kiezen voor giftige uitheemse oleander als je op je terras ook een eetbare dwergfruitboom kan neerzetten? Steeds vaker zien we een mini voedselbos verschijnen in voortuinen of op het balkon. Wij wisten van deze trend en zijn zelf een mini-voedselbos gestart. Bekijk in dit artikel het resultaat en onze tips.

Het is belangrijk om te weten wat je kan planten aan bomen en struiken die eetbare vruchten dragen in een bak of pot in de tuin of op je balkon. Niet alle planten of bomen worden graag opgesloten.

Voedselbos versus terrasplanten

De term ‘voedselbos’ gebruiken we tegenwoordig voor allerlei eetbare bomen bij elkaar. Op je terras en in je voortuin is ook de trend. Alleen is de ruimte wel een beetje beperkt. Toch is er meer mogelijk dan je zelf denkt. Het is wel zinvol om na te denken over welke boompjes écht bijdragen aan je fruitschaal.

Je kan in potten op je terras zeker ook prima eetbare bomen telen die er leuk uitzien én eetbare vruchten geven. Kleine fruitsoorten zoals bosbessen zijn uitstekende kandidaten voor in potten of een grote bak. Ze zijn gemakkelijk te verzorgen en leveren bovendien heel wat gezond fruit op.

Waarom zou je ruimte verspillen aan planten die niets toevoegen aan je culinaire behoeften? Pas wel goed op: niet alle fruitbomen gedijen in een pot of hoge bak.

Dit zijn enkele bekende fruitsoorten die vruchten geven in een bak of pot:

Fruitbomen:

  • Citrusbomen: citroen, limoen, sinaasappel, mandarijn.
  • Dwergfruitbomen: dwergappelboom, dwergperenboom, dwergperzikboom, laagstam abrikoos, dwergkersenboom.
  • Vijgenbomen
  • Olijfbomen

Fruitstruiken:

  • Bessen
  • Braam
  • Druif
  • Aardbei
  • Kruisbes

De meeste bosrand- en voedselbosplanten worden traditioneel geplant in het vroege voorjaar (maart–april) of najaar (oktober–november) omdat de bodem dan vochtig is en wortels zich goed zetten.

Hieronder vind je een overzichtelijke lijst met inheemse planten die goed passen in een voedselbos, verdeeld per voedselboslaag. Alle genoemde soorten komen van nature in Nederland voor (of zijn nauw verwant aan inheemse typen) en dragen bij aan biodiversiteit, bodemgezondheid en voedselproductie.

Inheemse planten voor een voedselbos

1. Kroonlaag (hoge bomen)

Deze soorten bieden noten, vruchten of ecologische waarde.

  • Tamme kastanje (Castanea sativa) – Vaak als ingeburgerd beschouwd; levert veel eetbare kastanjes.
  • Hazelaar (grote struik/kleine boom) (Corylus avellana) – Noten, vroeg stuifmeel voor insecten.
  • Zomereik (Quercus robur) – Eikels (te verwerken); top-ecologie.
  • Wilde appel (Malus sylvestris) – Kleine zure appels; goed voor kruisbestuiving.
  • Wilde peer (Pyrus pyraster) – Taai fruit, geschikt voor verwerking.

2. Onderlaag (lage bomen en grote struiken)

  • Vlier (Sambucus nigra) – Bloesem en bessen (sirup, jam, wijn).
  • Gelderse roos (Viburnum opulus) – Bessen eetbaar na koken/fermenteren.
  • Lijsterbes (Sorbus aucuparia) – Bessen rijk aan vitamine C, beste na koken.
  • Mispel (Mespilus germanica) – Half-inheems, zeer geschikt voor voedselbos.
  • Kornoelje (Rode) (Cornus sanguinea) – Bessen bruikbaar voor jam (zure smaak).

3. Struiklaag

  • Bramen (Rubus fruticosus agg.) – Rijkdragend, onmisbaar.
  • Framboos (inheemse bosframboos) (Rubus idaeus) – Zoete vruchten.
  • Kruisbes/stekelbes (Ribes uva-crispa) – Half-inheems gedomesticeerd.
  • Wilde bes (Aalbes) (Ribes rubrum) – Rode bessen.
  • Jeneverbes (Juniperus communis) – Aromatische bessen (voor kruiding).

4. Kruidlaag (vaste planten en kruiden)

  • Wilde aardbei (Fragaria vesca) – Eetbare kleine aardbeitjes, bodembedekker.
  • Look-zonder-look (Alliaria petiolata) – Smaak van knoflook/mosterd; goed als pesto.
  • Daslook (Allium ursinum) – Uienfamilie, eetbare bladeren en bloemen.
  • Duizendblad (Achillea millefolium) – Eetbaar, medicinale toepassingen.
  • Zevenblad (Aegopodium podagraria) – Eetbaar blad (sterke groeier!).
  • Watermunt / veldmunt (Mentha aquatica / Mentha arvensis) – Thee, smaakmaker.
  • Kleine veldkers (Cardamine hirsuta) – Pittige saladeplant.

5. Bodembedekkers

  • Bosandoorn (Stachys sylvatica) – Aromatische bladeren.
  • Kruipend zenegroen (Ajuga reptans) – Eetbare bloemen (mild).
  • Maarts viooltje (Viola odorata) – Bloemen eetbaar, geurend.

6. Klimplanten

  • Hop (Humulus lupulus) – Voor bier, thee, jonge scheuten eetbaar.
  • Wilde kamperfoelie (Lonicera periclymenum) – Geurige bloemen (in kleine hoeveelheid voor siroop).

7. Water- en oeverplanten (indien aanwezig)

  • Lisdodde (grote/kleine) (Typha latifolia / angustifolia) – Wortelstokken en stuifmeel eetbaar.
  • Zwarte els (Alnus glutinosa) – Stikstofbinder, waardevol bij water.
  • Grote kattenstaart (Lythrum salicaria) – Thee, medicinale toepassingen.

Tips voor ontwerp van een voedselbos met inheemse soorten

  • Combineer stikstofbinders (els, klaver, lupine) met vrucht- en notendragende bomen.
  • Creëer microhabitats: zon/half-schaduw, droge/natte plekken.
  • Gebruik bodembedekkers om onkruiddruk te verminderen en bodem te beschermen.
  • Werk met bloemrijke soorten voor bestuivers: wilde marjolein, knoopkruid, koninginnekruid.

De voordelen van een divers voedselbos

Het creëren van een klein voedselbos aan huis heeft voordelen. Het combineren van verschillende gezelschapsplanten, zoals bomen, struiken en kruidachtige planten, zorgt voor een natuurlijke omgeving waarin planten floreren. Hoge planten beschutten de lagere planten tegen wind, terwijl de bodembedekkers de grond voeden en verrijken.

Dit natuurlijke systeem helpt niet alleen je planten sterker te maken en grotere oogsten te behalen. Het lokt ook nuttige insecten zoals bijen en vlinders naar je tuin. Bovendien hoef je je minder zorgen te maken over onkruid, omdat het weinig kans krijgt om te groeien in zo’n dichte beplanting.

We namen afgelopen zomer de proef op de som en zijn een 2 vierkantemeter voedselbos (zie hoofdfoto) aan huis gestart.

Dit is het resultaat. De tekst gaat onder de afbeeldingen verder >>

Kruisbes kan prima naast de kiwibes.
Salie groeit prima naast de dwergperzikboom.
De blauwe bessen staan gezellig naast de munt.
De paprika is de gezelschapsplant van de ui.

Tips voor bomen en struiken in potten

Het is ons aardig gelukt door te experimenteren met hoogtes en soorten. Als je op zoek bent naar eetbare planten die ook goed gedijen in potten, denk dan aan fruit zoals aardbeien en mini-appelbomen, of kruiden als rozemarijn en basilicum. Deze planten hebben weinig ruimte nodig en passen perfect in een stadstuin zoals die van ons of op een balkon.

Tip: plant ook een paar groenblijvende planten tussen je voedsel, anders is je tuin in de winter te kaal en gebruiken katten je voortuin als toilet. Het is ook leuk om bloemkool en spruitjes tussen je boompjes te zetten. Ziet er ook vrolijk uit in de winter.

Grotere struiken zoals de framboos of de vlierbes zijn ook mogelijke opties.

Met de juiste keuzes geniet je het hele jaar van een gevarieerde oogst, zelfs als je beperkte ruimte hebt. Maak vooraf een goed beplantingsplan. Laat je ons weten als je komende zomer je eerste aardbeien of druiventros oogst?

Meer inspiratie opdoen? Bekijk deze video over het aanleggen van een eetbare bostuin >>

Bronnen:

Stadstuinieren, Wildi. I Foto’s: Yvette Juch.

Meer over:

Groen Tips