Bron: © Talpa - Canva. Zie jij het zitten, 4 kerncentrales in Nederland?
Om de CO₂-uitstoot terug te dringen en onze energievoorziening te verduurzamen, zet het kabinet in op kernenergie. In het nieuwe regieakkoord is vastgelegd dat er 4 moderne kerncentrales gebouwd moeten worden. De eerste moet in 2035 operationeel zijn, in Zeeland. Hoe realistisch is dat tijdpad?
En minstens zo belangrijk: wat gebeurt er met het kernafval dat deze centrales straks produceren?
Waarom kernenergie (weer) in beeld is
Nederland wil in 2050 volledig klimaatneutraal zijn. Dat betekent: afscheid nemen van fossiele brandstoffen én geen biomassa gebruiken voor energieopwekking. Daarmee blijven er weinig opties over. Wind- en zonne-energie zijn schoon, maar afhankelijk van het weer. Kernenergie is dat niet. Een centrale levert continu stroom, of het nu stormt of windstil is. Bovendien is de CO2-uitstoot relatief laag, zelfs als je de uitstoot van bouw en uraniumwinning meerekent.
In Borsele staat nu nog de enige werkende kerncentrale van Nederland. Deze levert zo’n 3% van onze elektriciteit. Met 4 nieuwe centrales, zoals gepland, zou dat kunnen oplopen tot wel 25%. Dan moet alles meezitten. En dat is zelden het geval bij de bouw van een kerncentrale.
De Kamer wil een kerncentrale in 2035, kan dat ook? Bekijk dat hier in deze video en lees daarna verder >>
Wat we kunnen leren van Finland
Wie wil begrijpen wat Nederland te wachten staat, moet naar Finland kijken. Daar, op het eiland Olkiluoto, staat de gloednieuwe kerncentrale Olkiluoto 3. Deze zogeheten ‘generatie 3+’ centrale is de grootste van Europa en voorziet inmiddels in 14% van de Finse elektriciteitsbehoefte. De weg ernaartoe was lang en hobbelig.
De bouw begon in 2005 en zou binnen 4 jaar klaar zijn, met een kostenplaatje van 3,2 miljard euro. Het liep anders. Door gebrek aan ervaring, fouten in het beton en ontwerpen die gaandeweg aangepast moesten worden, liep het project enorme vertraging op. Pas in 2023, 25 jaar na de eerste voorbereidingen, ging de centrale open. De uiteindelijke kosten? Zo’n 11 miljard euro.
Belangrijkste les: begin pas met bouwen als het ontwerp tot in de puntjes is uitgewerkt. Veranderingen achteraf zorgen voor vertragingen en kostenoverschrijdingen.
Nieuwe kerncentrales in Nederland: waar en wanneer?
De voorlopige plannen wijzen Borsele aan als voorkeurslocatie voor minstens 2 nieuwe centrales. Mocht dat niet lukken, dan is de Eerste Maasvlakte bij Rotterdam een alternatief.
Toch zijn er twijfels over de haalbaarheid van de planning. In Finland, Engeland en Frankrijk bleken vergelijkbare projecten steevast duurder en trager dan verwacht. Zelfs als Nederland leert van die fouten, is 2035 een optimistische streefdatum. Volgens experts is 2040 realistischer, maar ook dat vergt grote inspanningen. Inmiddels is het aantal mensen dat zich bij het Ministerie van Economische Zaken bezighoudt met kernenergie gegroeid van anderhalve fte naar ongeveer 50.
Wat doen we met het kernafval?
Misschien wel de lastigste vraag is: waar laten we het kernafval? In Borsele ligt nu al al het Nederlandse kernafval opgeslagen in een zwaar beveiligde bunker. Maar dat is een tijdelijke oplossing. De internationale afspraak is dat kernafval uiteindelijk ondergronds wordt opgeslagen. In Nederland moet dat uiterlijk in 2130 gebeuren.
Zo’n ondergrondse opslag bestaat hier nog niet. De reden: we produceren nog relatief weinig kernafval. Toch is uitstel geen oplossing. Het afval blijft duizenden jaren gevaarlijk, en bovengrondse opslag is kwetsbaarder bij rampen of oorlogen.
Weet jij hoe een kerncentrale eruit ziet? Bekijk dat hier in deze video en lees daarna verder >>
Is dit het waard?
Kernenergie is duur, complex en gevoelig voor maatschappelijke discussie. Maar het is ook een betrouwbare bron van CO2-arme energie. En als Nederland écht van fossiele brandstoffen af wil, dan lijkt kernenergie voorlopig onmisbaar.
Toch mogen we niet blind instappen. De ervaringen uit Finland laten zien dat zorgvuldige voorbereiding essentieel is. Geen haastwerk, maar gedegen plannen. Want elke fout, hoe klein ook, kan leiden tot miljarden extra kosten en jaren vertraging. En we moeten nú beginnen met nadenken over de opslag van kernafval. 2130 lijkt ver weg, maar de klok tikt door.
Veel mensen zijn bang voor een kernramp. Gelijk hebben ze. Als je dit boek leest, begrijp je waarom veel mensen huiverig zijn >>
Tot slot: slim of niet?
De nieuwe generatie kerncentrales belooft veel: stabiele energievoorziening, minder CO2-uitstoot en minder afhankelijkheid van andere landen. De uitvoering is allesbehalve eenvoudig. De bouw is een puzzel met duizenden stukjes: technisch, financieel én politiek. Alleen met geduld, kennis en een lange adem kunnen we deze puzzel leggen. En zelfs dan blijft één vraag nog lang boven de markt hangen: waar laten we het afval?
Bronnen:
Rijksoverheid, NOS, Nieuwsuur, Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS), PZC, World Nuclear Association – Nuclear Power in the Netherland