2 kostbare geneesmiddelen tegen kanker niet vergoed, patiënten in onzekerheid

Bron: © Canva 

---

2 veelbelovende en dure geneesmiddelen tegen kanker, Carvykti (bij beenmergkanker) en Enhertu (bijor HER2-low-borstkanker), worden voorlopig niet vergoed via het basispakket van de zorgverzekering. Dat heeft minister Jan Anthonie Bruijn bekendgemaakt.

Onrust en teleurstelling

Volgens hem zijn de prijzen van deze nieuwe therapieën ’te hoog in verhouding tot de gezondheidswinst die ze opleveren’, aldus de Rijksoverheid. Het besluit zorgt voor onrust en teleurstelling onder patiënten die juist hoopten op toegang tot deze innovatieve behandelingen.

Beide middelen zijn in de zogenoemde ‘sluis’ geplaatst. Dat betekent dat ze pas vergoed kunnen worden als de overheid en de farmaceutische bedrijven het eens worden over een maatschappelijk aanvaardbare prijs.

Zonder transparantie over de werkelijke ontwikkelkosten blijft het moeilijk te beoordelen of de prijs eerlijk is

‘Moeilijk maar noodzakelijk besluit’

Volgens het Zorginstituut Nederland kan Carvykti alleen in het basispakket worden opgenomen als de prijs met minimaal 35 procent daalt. Voor Enhertu, dat is bedoeld voor vrouwen met HER2-low-borstkanker, is zelfs een prijsdaling van bijna 70 procent nodig.

Minister Bruijn noemt het een ‘moeilijk maar noodzakelijk besluit’ om de betaalbaarheid van de zorg te waarborgen. Hij benadrukt dat de overheid niet kan toestaan dat prijzen van nieuwe middelen losstaan van de werkelijke gezondheidswinst. “De solidariteit van ons zorgstelsel mag niet onder druk komen te staan”, stelt de minister.

Gevolgen voor patiënten

Voor patiënten die in aanmerking zouden komen voor deze middelen heeft het besluit grote impact. De gevolgen zijn duidelijk voelbaar:

• Beperkte toegang tot behandeling: zonder vergoeding via het basispakket zijn Carvykti en Enhertu voor de meeste patiënten onbetaalbaar. Alleen wie deelneemt aan een onderzoek of een uitzonderingsregeling heeft, komt mogelijk in aanmerking.
• Financiële ongelijkheid: sommige ziekenhuizen bieden de middelen in onderzoeksverband aan, andere niet. Hierdoor kunnen patiënten in het ene deel van het land wel behandeld worden, en in het andere niet.
• Psychologische stress: de wetenschap dat er een behandeling bestaat die mogelijk levensverlengend werkt, maar onbereikbaar blijft door geld, zorgt voor angst en frustratie.
• Verlies van vertrouwen: patiëntenorganisaties vrezen dat het publieke vertrouwen in het zorgstelsel afneemt wanneer toegang tot zorg afhankelijk lijkt te worden van prijsafspraken.

“Voor mensen met uitgezaaide kanker telt elke maand. Deze patiënten hebben geen tijd om te wachten tot er een akkoord wordt bereikt,” zegt de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) in een verklaring.

Botsing tussen innovatie en betaalbaarheid

Het besluit legt een groeiend spanningsveld bloot. Innovatieve geneesmiddelen komen sneller beschikbaar dan ooit, maar de prijs loopt steeds verder op. Volgens het Financieele Dagblad zijn de uitgaven aan dure geneesmiddelen in Nederland de afgelopen 10 jaar verdubbeld tot ruim 3 miljard euro per jaar.

Het Zorginstituut Nederland benadrukt dat een grens nodig is om het stelsel houdbaar te houden. Alleen medicijnen die kosteneffectief zijn mogen uit publieke middelen betaald worden. “Een nieuw middel dat miljoenen kost, maar slechts beperkte levensverlenging biedt, kan niet automatisch in het pakket”, stelt het instituut in zijn advies.

Wat zijn Carvykti en Enhertu?

Carvykti is een zogenoemde CAR-T-celtherapie voor mensen met multipel myeloom, een ernstige vorm van beenmergkanker. Hierbij worden de eigen afweercellen van de patiënt genetisch aangepast om kankercellen te herkennen en te vernietigen. De behandeling laat veelbelovende resultaten zien, maar kost volgens Zorgvisie ruim 350.000 euro per patiënt.

Enhertu is een doelgerichte therapie voor borstkanker met een lage HER2-waarde. Het middel is al wél vergoed voor HER2-positieve borstkanker, maar nog niet voor deze bredere groep. Volgens het Zorginstituut Nederland verbetert Enhertu de overlevingskans aanzienlijk, maar staat de prijs niet in verhouding tot de extra gezondheidswinst.

Geen definitief besluit

Ondanks de huidige impasse is het besluit niet definitief. De minister sluit niet uit dat de fabrikanten en het ministerie opnieuw om tafel gaan. Zodra de prijzen dalen of er een nieuw akkoord wordt bereikt, kunnen Carvykti en Enhertu alsnog worden toegelaten tot het basispakket.

Farmaceutische bedrijven reageren dat hun prijzen het gevolg zijn van hoge ontwikkelkosten en kleine patiëntengroepen. Maar critici stellen dat de winstmarges van sommige bedrijven buiten proportie zijn. “Zonder transparantie over de werkelijke ontwikkelkosten blijft het moeilijk te beoordelen of de prijs eerlijk is”, zegt gezondheidseconoom Xander Koolman in NOS Nieuws.

Beschikbaar in uitzonderlijke gevallen

Patiënten die denken in aanmerking te komen voor Carvykti of Enhertu kunnen hun oncoloog of behandelend arts vragen naar lopende onderzoeksprogramma’s of tijdelijke toegangstrajecten. Sommige zorgverzekeraars bieden een compassionate use-regeling, waarbij het middel in uitzonderlijke gevallen toch beschikbaar wordt gesteld buiten het basispakket.

• Lees ook : Zorgverzekeraars starten meldpunt medicijntekorten: wat betekent het voor jou?

Ondertussen blijven patiëntenorganisaties druk uitoefenen op de overheid om snel een oplossing te vinden. Want achter elk dossier en elke prijsdiscussie gaat een mensenleven schuil. “Het voelt onrechtvaardig om te weten dat er een behandeling is die je kan helpen, maar dat de prijs bepaalt of je die krijgt”, zegt een patiënt tegen de NOS .

Let op: Startpagina geeft geen medisch advies. Raadpleeg bij gezondheidsklachten altijd een arts.

Bronnen:

Rijksoverheid, NFK, Zorgvisie