Ga naar de inhoud

VS wil limieten fijnstof terugdraaien: de gevolgen voor onze gezondheid

Fijnstof Bron: © Canva. Fijnstof boven Tokyo. 

De Amerikaanse overheid draait limieten voor fijnstof terug. De stap zorgt voor veel discussie. Het gaat om de fijn-stofnormen die onder de regering-Joe Biden zijn aangescherpt voor een betere volksgezondheid. Nu wil de Environmental Protection Agency (EPA), onder de leiding van een door Donald Trump benoemde directeur, die grenzen weer verlagen.

Wat is fijnstof en waarom is het gevaarlijk?

Volgens Reuters stelt de EPA een verzoek in tot het schrappen van de 2024-fijn stof-norm, omdat die te zware lasten oplegt voor industrieën. Wat is fijnstof precies is, waarom is het zo gevaarlijk is, en wat de gevolgen kunnen zijn als de VS deze bescherming terugdraait?

Fijnstof bestaat uit zeer kleine deeltjes, vaak kleiner dan 2,5 micrometer die gemakkelijk door de longen dringen, zelfs tot in de bloedbaan. Deze deeltjes komen onder andere van verkeer, fabrieken, energiecentrales en verbrandingsprocessen. Wetenschappelijk onderzoek koppelt blootstelling aan fijnstof aan een flink verhoogd risico op:

  • hartaanvallen en beroertes;
  • luchtwegklachten, astma-aanvallen en chronische longziekten;
  • een lagere levensverwachting bij langdurige blootstelling.

Kwetsbaar zijn met name ouderen, kinderen en mensen met al bestaande gezondheidsproblemen.

Lees verder onder de video >>

Strengere normen onder Biden

In 2024 stelde de EPA onder Biden strengere grenswaarden voor fijn stof vast: de jaarlijkse limiet werd verlaagd. De bedoeling was duidelijk: de volksgezondheid beschermen én gemeenschappen die onevenredig zwaar getroffen worden meer veiligheid bieden, bijvoorbeeld bewoners van industriële wijken of dicht bij drukke verkeersaders.

Kosten voor producenten te hoog

Nu wil de EPA deze verstandige stap gedeeltelijk ongedaan maken. Het verzoek is om de 2024-norm te schrappen en terug te keren naar de oudere standaard van 12 µg/m³. De argumenten: de EPA beweert dat het proces rond de aanscherping procedurefouten bevatte en dat de kosten voor producenten te hoog uitvallen. Die verslechtering wekt veel tegenstand. Critici zeggen dat dit juist de volksgezondheid ondermijnt en kwetsbare groepen harder raakt.

Waarom dit zo’n grote stap terug is

Het terugdraaien van fijn stof-normen heeft verstrekkende gevolgen:

  • De bescherming van burgers tegen een van de dodelijkste luchtverontreinigingen wordt verzwakt.
  • Kwetsbare gemeenschappen (leeftijd, inkomen, voorafgaande gezondheid) krijgen extra risico.
  • De balans tussen economische belangen en gezondheid komt scherp in het vizier: groei of bescherming?

Wetenschappers wijzen erop dat strengere fijnstof-voorschriften levens redden. Onder de nieuwe norm zouden duizenden vroegtijdige sterfgevallen voorkomen kunnen worden.

Voor- en tegenstanders

Voorstanders van terugschroeven wijzen op de kosten voor bedrijven en jobs. Ze waarschuwen dat strengere regels investeringen kunnen afremmen. Tegenstanders stellen dat het recht op schone lucht een fundamenteel mensenrecht is. Het gaat niet alleen om economie, maar om overleven.

De botsing tussen milieu-/gezondheidsbelangen en economische belangen staat symbool voor mondiale dilemma’s. Terwijl sommige landen de grenswaarden aanscherpen, kiest de VS voor versoepeling.

Wat betekent dit voor ons in Nederland en Europa?

Hoewel dit besluit in de VS valt, raakt het Europa en Nederland. Het laat zien hoe beleidskeuzes rond fijnstof wereldwijde implicaties hebben:

  • Minder bescherming in een groot land kan leiden tot meer internationale emissie-druk.
  • Het debat over fijnstof draait niet alleen om lokale zaken, maar om mondiale gezondheid.
  • Voor Nederlandse overheden en milieu-organisaties is dit een wake-up call: het belang van onafhankelijke, wetenschappelijk onderbouwde grenswaarden.

Lees verder onder het bericht >>

Wat kun je zelf doen?

  • Volg luchtkwaliteit in jouw omgeving. Lage fijnstof-waarden zijn belangrijk.
  • Vermijd overmatig verkeer of verkeer dicht bij je woonbuurt: luchtvervuiling is vooral een stedelijk probleem.
  • Let extra op kwetsbare groepen: kinderen, ouderen of mensen met longaandoeningen.
  • Steun beleid dat uitgaat van preventie en gezondheid: luchtvervuiling is geen individueel probleem, maar een collectief.

Bronnen:

Reuters, The Washington Post, Harvars.edu