Bron: © Canva. Met leefstijlaanpassingen voorkom he diabetes type 2.
Uit een nieuw onderzoek blijkt dat diabetes type 2 de Nederlandse economie jaarlijks meer dan één miljard euro kost. Mensen met deze vorm van diabetes werken minder vaak, verdienen minder of kunnen zelfs helemaal niet meer werken. Dat leidt tot grote financiële schade voor zowel de samenleving als de betrokkenen. Dan hebben we het nog niet eens over de medische kosten.
Met diabetes type 2 grotere kans op uitval werk
Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van het Amsterdam Research Center for Health Economics, een samenwerking van onder meer Amsterdam UMC en de Universiteit van Amsterdam.
De onderzoekers vergeleken mensen met diabetes type 2 met hun broers en zussen. Zo konden ze nauwkeurig zien wat het effect van de ziekte is op werk, inkomen en productiviteit.
Hun conclusie: de kans op werk daalt gemiddeld met 5% bij mensen die insuline moeten gebruiken.
Wat is diabetes type 2 en waarom is het zo’n probleem?
Bij diabetes type 2 reageert het lichaam niet goed meer op insuline, waardoor de bloedsuikerspiegel sneller te hoog is. In Nederland hebben ruim 1,1 miljoen mensen deze ziekte, volgens het Diabetes Fonds. De aandoening ontstaat meestal op latere leeftijd en hangt vaak samen met leefstijl. Vermoeidheid, concentratieproblemen en schade aan hart, nieren en ogen komen veel voor. Dat maakt werken lastiger en verlaagt de kwaliteit van leven.
Omdat steeds meer Nederlanders met overgewicht kampen, stijgt het aantal mensen met diabetes type 2 de komende jaren verder, is de voorspelling. Daarmee nemen ook de maatschappelijke kosten toe, bijvoorbeeld door lagere arbeidsproductiviteit en hogere zorguitgaven.
Pleidooi voor preventie en bevolkingsonderzoek
De onderzoekers stellen dat investeringen in preventie zich snel terugverdienen. Maatregelen die al in andere landen effectief zijn gebleken, kunnen ook in Nederland helpen. Denk aan een hogere belasting op suikerhoudende frisdranken (zoals in het Verenigd Koninkrijk) en een snellere vergoeding van afslankmedicijnen voor mensen met ernstig overgewicht.
Diabetes Fonds
Daarnaast klinkt de roep om een bevolkingsonderzoek naar diabetes type 2 steeds luider. Met zo’n onderzoek sporen artsen tekenen van prediabetes op in een vroeg stadium, nog vóórdat de ziekte schade aanricht.
- Uit de Maastricht Studie blijkt dat ruim 1,4 miljoen Nederlanders prediabetes hebben, de voorfase van diabetes type 2. Dat zijn er meer dan eerder werd aangenomen. Volgens het Diabetes Fonds loopt zelfs 1 op de 3 Nederlanders een verhoogd risico op het ontwikkelen van de ziekte. Een landelijk bevolkingsonderzoek zou helpen om deze mensen tijdig te bereiken en te begeleiden naar een gezondere leefstijl.
De voordelen van vroegtijdige opsporing
Vroege opsporing kan veel ellende voorkomen. Als mensen tijdig weten dat hun bloedsuiker te hoog is, voorkomen ze – met leefstijlaanpassingen en medicatie – dat ze daadwerkelijk diabetes type 2 krijgen. Ook vermindert dat de kans op complicaties zoals hart- en vaatziekten.
Door eerder in te grijpen, bespaart de samenleving bovendien op zorgkosten en productiviteitsverlies. Een bevolkingsonderzoek kan onze gezondheid verbeteren en de economie ontlasten.
De tekst gaat verder onder het verhaal van Jan-Willem >>
Conclusie: Diabetes type 2 is een groeiend economisch vraagstuk. Vroegtijdige opsporing via een bevolkingsonderzoek kan helpen om de schade te beperken. Preventie en gezonde leefstijlkeuzes zijn daarbij de sleutel tot een gezondere toekomst voor iedereen.
Ook een GoeieVraag: Wat zijn de beperkingen van diabetes?
Let op: Startpagina geeft geen medisch advies. Raadpleeg bij gezondheidsklachten altijd een arts.
Bronnen:
SEO Economisch Onderzoek / Amsterdam UMC (2025), Diabetes Fonds, TNO, RD.
We schreven eerder over diabetes >>
Doorbraak voor senioren met diabetes type 1: hoop op leven zonder injecties
11 juli 2025 – Voor 60-plussers met diabetes type 1 gloort hoop. Nieuwe behandelmogelijkheden maken het mogelijk om zonder dagelijkse insuline-injecties te leven. Onderzoekers boeken opmerkelijke resultaten met een therapie op basis van stamcellen, die het leven van ouderen met deze auto-immuunziekte ingrijpend verandert.
door Ad Kilian
Wat is diabetes type 1?
Diabetes type 1 is een chronische ziekte waarbij het afweersysteem de eigen insulineproducerende cellen in de alvleesklier vernietigt. Daardoor kan het lichaam geen insuline meer aanmaken, wat leidt tot sterk wisselende bloedsuikerwaarden. In tegenstelling tot diabetes type 2, dat vaak ontstaat door ouderdom en leefstijl, treft type 1 mensen op jongere leeftijd, al komt het ook op latere leeftijd voor. In Nederland leven naar schatting 120.000 mensen met diabetes type 1.
Bloedsuikerspiegel uit balans
Zonder insuline-injecties raakt de bloedsuikerspiegel snel uit balans. Dit veroorzaakt op termijn ernstige complicaties, zoals schade aan de ogen, nieren, zenuwen en bloedvaten. Vooral bij ouderen neemt de kwetsbaarheid toe. Daardoor slaan complicaties eerder toe en wordt het dagelijks leven zwaar voor hen zwaar worden.
Wat verandert er voor ouderen met diabetes type 1?
Een recente medische doorbraak opent nieuwe deuren. Wetenschappers slaagden erin om in het laboratorium insuline-producerende cellen te kweken uit zogeheten pluripotente stamcellen. Deze cellen kunnen zich ontwikkelen tot elk type lichaamscel, waaronder de eilandjes van Langerhans in de alvleesklier, die normaal insuline produceren.
Veelbelovende resultaten
In een baanbrekende klinische studie krijgen patiënten deze gekweekte cellen via een kleine ingreep toegediend. De resultaten zijn veelbelovend. Het merendeel van de deelnemers, waaronder ook mensen van boven de 60 jaar, hoeft een jaar na de behandeling geen insuline meer te gebruiken. Hun lichaam maakt opnieuw zelf insuline aan en regelt de bloedsuikerspiegel op natuurlijke wijze.
Voor ouderen die al jaren leven met spuiten, prikken, hypo’s en de angst voor complicaties, betekent dit een drastische verbetering van de kwaliteit van leven.
Hoe werkt de behandeling precies?
De behandeling begint met pluripotente stamcellen die in het lab worden omgevormd tot functionele insulineproducerende cellen. Dat gebeurt zonder genetische manipulatie: de cellen worden met chemische signalen in de juiste richting gestuurd.
Vervolgens worden de cellen niet in de lever geplaatst, zoals bij eerdere methoden, maar onder het bindweefsel van een buikspier. Deze plaats is gemakkelijker bereikbaar voor artsen, waardoor het risico op complicaties beter te monitoren is.
Binnen 75 dagen zelf insuline produceren
Een van de deelnemers in de studie produceert al binnen 75 dagen na de behandeling zelfstandig insuline. Een jaar later is hij nog steeds injectievrij, met stabiele bloedsuikers. Volgens hoogleraar diabetologie Eelco de Koning (Leiden UMC) betekent dit dat “eilandjes uit stamcellen functioneel diabetes kunnen genezen”.
Lees verder onder de video >>
Wat zijn de risico’s voor ouderen?
Hoewel de vooruitzichten positief zijn, kent de behandeling nog aandachtspunten. Zo moet het immuunsysteem van de patiënt worden onderdrukt met medicatie om te voorkomen dat het lichaam de nieuwe cellen afstoot. Voor ouderen is dit een risico: hun afweer is vaak al minder sterk, wat de kans op infecties vergroot.
Daarom werken onderzoekers nu aan een volgende stap: het ontwikkelen van insulineproducerende cellen uit de stamcellen van de patiënt zelf. Hierdoor zou het lichaam de cellen als ‘eigen’ herkennen en is afweerremming mogelijk overbodig. Dit maakt de behandeling veiliger en breder inzetbaar, zeker voor kwetsbare groepen zoals senioren.
Nieuw onderzoekscentrum Cure One
Om deze behandelingen toegankelijk te maken voor alle patiënten met diabetes type 1, is in Leiden het onderzoekscentrum Cure One opgericht. Hier bundelen artsen, biologen en technici hun kennis om stamceltherapie te verbeteren en op termijn op grote schaal beschikbaar te maken.
Cure One richt zich niet alleen op celtherapie, maar ook op immuuntherapie: een methode waarbij het afweersysteem wordt ‘heropgevoed’ om insulineproducerende cellen met rust te laten. “De uitdaging is om het afweersysteem zodanig te beïnvloeden dat het de nieuwe cellen accepteert”, aldus De Koning.
Deur naar een nieuw leven opent zich
Voor 60-plussers met diabetes type 1 opent deze innovatie de deur naar een leven zonder spuiten, met meer energie en minder gezondheidszorgen. Je hoeft minder bezig te zijn met bloedsuikers, en het risico op complicaties neemt af. Daarnaast vergroot het je zelfstandigheid, wat voor veel ouderen essentieel is om actief en onafhankelijk te blijven.
Hoewel het nog enkele jaren kan duren voordat deze behandeling breed beschikbaar is, zijn de eerste stappen richting genezing gezet. En dat geeft hoop. Niet alleen voor jongeren, maar juist ook voor ouderen die al tientallen jaren worstelen met deze ziekte.
Bronnen:
NOS, AD, Cure One, Leids UMC
We schreven eerder over diabetes >>
Belangrijke doorbraak in DNA onderzoek voor diabetes type 1
20 maart 2025 – Een klein stukje DNA biedt hoop voor mensen met diabetes type 1, dankzij baanbrekende wetenschappelijke onderzoeken in Nederland. De uitkomst van dit onderzoek biedt nieuwe perspectieven voor de diagnose en ook voor het voorspellen van de ziekteprogressie. Wat betekent dit voor de huidige, en toekomstige, patiënten?
door Harro van Uffelen
Nieuwe ontdekkingen door Leidse wetenschappers
Nederlandse onderzoekers zijn een stap dichter bij het achterhalen van de oorzaak van diabetes type 1, een aandoening die 100.000 Nederlanders treft.
De mate van bescherming tegen de ziekte hangt af van een minimaal genetische variatie: een enkel lettertje in het genetische alfabet. Dit is ontdekt door een groep wetenschappers onder leiding van diabetoloog Bart Roep van het Leids Universitair Medisch Centrum.
Zij publiceerden hun bevindingen in het gerenommeerde tijdschrift Cell.
De tekst gaat onder het bericht verder >>
Slechts één nucleotide bepaalt bescherming tegen diabetis 1. Fantastisch DNA-onderzoek door René van Tienhoven (PhD december 2024) en zijn promotor Prof. dr. Bart Roep van het Leids Universitair Medisch Centrum. 👏https://t.co/hgzHSPbOiD pic.twitter.com/NS4YA838oV
— SCIENCE+MEDIA (@alleswetenschap) March 19, 2025
Genetische variatie en bescherming
Het team ontdekte dat een bepaalde genetische variatie op het insuline-gen, de zogeheten SNP rs3842752, belangrijk is in de bescherming tegen diabetes type 1.
Ongeveer 40% van de Nederlandse bevolking heeft de beschermende variant. Zonder deze variant kan het immuunsysteem de insuline producerende cellen aanvallen wanneer deze overwerkt raken.
Toekomst van gepersonaliseerde geneeskunde
Dankzij deze ontdekking kunnen behandelingen mogelijk meer gepersonaliseerd worden. De wetenschappers onderzoeken of deze genetische variatie kan verklaren waarom sommige behandelingen wel of niet effectief zijn bij bepaalde patiënten.
Dit kan een weg openen naar gepersonaliseerde geneeskunde, waarbij behandelingen beter afgestemd kunnen worden op de individuele genetische make-up van patiënten.
Rol van Crispr-cas technologie
Met de revolutionaire gentechniek Crispr-cas is het mogelijk om zeer precies stukjes DNA te wijzigen. Er lopen al onderzoeken naar de toepassing van deze techniek voor diabetes type 1 met stamcellen. Dit biedt een potentiële weg naar een behandeling die verdergaat dan symptoombestrijding en mogelijk leidt tot genezing van de aandoening.
De tekst gaat onder de video verder >>
De rol van SNP’s in de genetica
- Een SNP, ofwel een ‘snip’, is een enkele nucleotidepolymorfisme dat kan resulteren in genetische diversiteit onder individuen. Deze kleine genetische variaties kunnen echter enorme gevolgen hebben voor de gezondheid, zoals in het geval van diabetes type 1, waar de aanwezigheid van een specifieke SNP kan bepalen of iemand beschermt is tegen de ziekte of niet.
- De variatie rs3842752, in het bijzonder, speelt een cruciale rol in de bescherming tegen deze auto-immuunziekte door invloed uit te oefenen op de insulineproductie in het lichaam. Het begrijpen van SNP’s stelt wetenschappers in staat om gerichter te zoeken naar genetische markers die kunnen helpen bij het ontwikkelen van effectievere behandelingen.
De toekomst van genetische onderzoek naar ziekten
Het onderzoek naar kleine genetische variaties zoals SNP’s biedt een veelbelovende toekomst voor de behandeling van genetisch complexe ziekten zoals diabetes type 1. Dit DNA-onderzoek kan de manier waarop ze ziektes behandelen fundamenteel veranderen, met een verschuiving van symptoombestrijding naar genezing.
Dankzij technologieën zoals Crispr-cas kunnen deze variaties niet alleen worden geïdentificeerd, maar ook worden gecorrigeerd. Dit leidt tot gepersonaliseerde behandelingsopties die beter aansluiten bij de individuele patiënt. Deze benadering kan niet alleen de levenskwaliteit van mensen met chronische aandoeningen verbeteren, maar ook hun levensduur aanzienlijk verlengen. Goed nieuws!
Bronnen:
Leids Universitair Medisch Centrum, NOS.
We schreven eerder over diabetes >>
Diabetes: crisis bedreigt 1,4 miljoen Nederlanders
15 mei 2024 – Er dreigt een diabetescrisis. Meer dan 1,4 miljoen mensen in Nederland lopen risico om diabetes type 2 te krijgen. Dat toont onderzoek van de Maastricht University aan. Het Diabetes Fonds schrikt van de hoge uitkomst want het aantal is hiermee sinds 2018 gestegen met 300.000 mensen.
door Ad Kilian
Wat zijn de oorzaken?
“Als we niets doen, komt er straks een diabetesgolf op ons af”, waarschuwt Diena Halbertsma, directeur van het Diabetes Fonds. Bij diabetes type 2 reageert het lichaam niet goed op insuline. De bloedsuikerwaardes zijn te hoog. Het wordt veroorzaakt door onder meer te weinig lichaamsbeweging, obesitas, ongezond eten en roken. Ook erfelijkheid en ouderdom spelen een rol.
Symptomen diabetes type 2
Wie suikerziekte krijgt en er niets aan doet, kan hart- en vaatziekten, nierschade en oogproblemen krijgen. Er zijn verschillende redenen waarom mensen vaak niet weten dat ze prediabetes hebben. De symptomen zijn soms moeilijk te herkennen en in bepaalde gevallen zelfs bijna onzichtbaar. Indien je wel klachten ervaart, sluiten die vaak aan op de kenmerken van diabetes type-2. De meest voorkomende symptomen van diabetes type 2 zijn:
- Dorst
- Vaak plassen
- Vermoeidheid
- Rode, branderige ogen
- Wazig of dubbel zien
- Jeuk
Gezondheidsrisico’s diabetes type 2
Mensen die uit het voorstadium van diabetes type 2 – prediabetes genaamd – komen en diabetes type 2 krijgen, komen daar moeilijk van af. Indien prediabetes leidt tot diabetes type-2, brengt dat grote gezondheidsrisico’s met zich mee zoals:
- Hart- en vaatziekten
- Oogaandoeningen
- Infecties
- Voetproblemen
- Zenuwbeschadigingen
Dit is een greep uit de vele mogelijke gevolgen van type-2. Het Diabetes Fonds vindt het daarom belangrijk dat de aandoening serieus wordt genomen.
Hogere bloeddruk en hoog cholesterol
Bij prediabetes zijn de bloedglucosewaarden hoger dan normaal en je lichaam neemt minder insuline op. Dat gaat vaak gepaard met een hogere bloeddruk en een hoog cholesterol. Als iemand prediabetes heeft, neemt het risico op type-2 sterk toe. Gemiddeld blijven mensen 10 jaar in het voorstadium hangen voordat ze uberhaupt type-2 krijgen. Weten dat je risico loopt, voordat je de diagnose krijgt. Op tijd erbij zijn, betekent de schade nog kunnen beperken en de ziekte mogelijk voorkomen.
Naar de huisarts
De huisarts kan door middel van een bloedglucosetest controleren of je prediabetes hebt. Voor een type-2-diagnose is een test meestal genoeg, maar om prediabetes te constateren zijn verschillende controles nodig, omdat de bloedglucosewaarden per moment kunnen verschillen. Niet iedereen ziet echter de ernst in van de situatie en daarom wordt een bezoek aan de dokter vaak overgeslagen.
Buik vol van adviezen
“We lijken onze buik vol te hebben van de leefstijladviezen, maar toch zijn ze in dit geval belangrijk”, zegt Halbertsma. Met een gezond eet- en beweegpatroon wordt het risico op prediabetes volgens het Diabetes Fonds met de helft verkleind. Stoppen met roken en drinken levert ook een groot positief effect op. Veel stress en slecht slapen zijn negatieve factoren. Met ontspanningstechnieken als meditatie of yoga kun je dit beheersen.
Lees verder onder video >>
Diabetes type-2 betekent geen doodvonnis
Diabetes type-2 is in veel gevallen geen doodvonnis, maar de veranderingen in het leven van diabetespatienten zijn desalniettemin ingrijpend. Dit betekent allereerst een beperkte inname van suikerhoudende dranken en voedingsmiddelen. Vaak krijg je ook medicijnen voorgeschreven en dien je regelmatig je bloedsuikerspiegel te controleren. Bij type-2-diagnose wordt het extra belangrijk om gezond te leven. “Ook als je al diabetes hebt, kan een gezonde leefstijl leiden tot minder gezondheidsproblemen”, aldus Halbertsma.
Let op: Startpagina geeft geen medisch advies. Raadpleeg bij gezondheidsklachten altijd een arts.
Bronnen:
Diabetes Fonds, Maastricht University.