Bron: © Canva. Volgens de gezondheidsrichtlijnen is zelfs 1 glas alcohol per dag al risicovol, vooral voor vrouwen.
Het aantal alcoholgerelateerde sterfgevallen groeit wereldwijd en Nederland is daarop geen uitzondering. Wat vooral opvalt: vrouwen zijn steeds vaker slachtoffer. De nieuwste cijfers en inzichten laten een zorgwekkende trend zien, waarbij tal van medische en sociale factoren een rol spelen.
Wat zijn de oorzaken achter deze toename, waarom zijn vrouwen extra kwetsbaar en wat kun je zelf doen aan preventie of hulp bij verslaving, zeker als je ouder bent?
Schokkende cijfers: stijging alcoholsterfte 225%
Internationale onderzoeken tonen aan dat het aantal mensen dat overlijdt aan de gevolgen van alcoholgebruik de afgelopen 25 jaar flink is gestegen. Tussen 1999 en 2024 was er wereldwijd een stijging van maar liefst 89% in alcoholgerelateerde sterfgevallen.
In 2021, te midden van de coronapandemie, bleek daarbij het dieptepunt, mede door lockdowns en sociale isolatie die risicofactoren voor middelenmisbruik zijn. Hoewel mannen in totaal de meeste slachtoffers blijven, neemt het aandeel vrouwen razendsnel toe. Vooral bij jonge vrouwen (25-34 jaar) steeg het sterftecijfer zelfs met 255%.
Waarom raken vrouwen sneller verslaafd?
Deskundigen wijzen op het fenomeen ’telescoping’: bij vrouwen verloopt het proces van verslaafd raken aan alcohol sneller dan bij mannen, met in kortere tijd ernstigere gezondheidsklachten zoals leverziekten.
Ook psychische aandoeningen ten gevolge van alcohol spelen bij vrouwen een bovengemiddelde rol. Onderbelicht is bovendien de kwetsbaarheid van bepaalde groepen, zoals dakloze vrouwen, die door hun verslaving blootstaan aan extra gezondheids- en veiligheidsrisico’s.
Coronapandemie en maatschappelijke ontwikkelingen
De coronapandemie beïnvloedde het drinkgedrag. Sociaal isolement, stress en verveling leidden ertoe dat meer mensen, en vooral vrouwen, vaker en meer zijn gaan drinken. Dit heeft geleid tot een stijging in medische schade en sterfte.
Daarnaast liggen alcoholgerelateerde sterftecijfers sinds 2024 nog altijd hoger dan voor 2019, ondanks een lichte daling na het pandemiejaar.
Alcohol is levensgevaarlijk en sociaal ontwrichtend
- Gezondheid: Alcohol is een belangrijke veroorzaker van leverfalen, kanker en mentale problemen, met sneller optredende schade bij vrouwen.
- Maatschappelijke impact: In Nederland groeit het aantal verkeersdoden onder jongeren waar alcohol een rol speelt. Vooral tijdens feestdagen als Oud en Nieuw neemt het aantal incidenten door overmatig drankgebruik toe, waardoor hulpverleners overbelast raken.
- Sociaaleconomische factoren: Kwetsbare groepen, zoals dakloze vrouwen, blijven vaak onder de radar en ontvangen onvoldoende zorg en bescherming.
Hoe herken je problematisch alcoholgebruik?
- Je drinkt vaker of meer dan je jezelf had voorgenomen.
- Alcoholgebruik wordt een manier om te ontsnappen aan stress, verdriet of eenzaamheid.
- Je merkt fysieke klachten zoals slaapstoornissen, leverpijn of vergeetachtigheid.
- Familie of vrienden spreken hun zorgen uit over jouw drinkgedrag.
Voor ouderen betekent alcoholgebruik een extra risico op valongelukken, interacties met medicatie en snelle verslechtering van de lichamelijke gezondheid.
Lees ook: Wat verbergen alcoholproducenten? Er is onduidelijkheid over de ingrediënten.
Wat kun je doen? Praktische tips en hulp
- Wees je bewust van de risico’s: Volgens de gezondheidsrichtlijnen is zelfs 1 glas alcohol per dag al risicovol, vooral voor vrouwen.
- Praat erover: Hulp zoeken bij familie, vrienden of een huisarts verlaagt de drempel om te stoppen of te minderen met drinken.
- Schakel professionele hulp in: Er zijn diverse (online) hulplijnen en lokale verslavingszorg die goede resultaten boeken.
- Wees waakzaam op speciale momenten: Tijdens decemberfeestdagen en Oud en Nieuw is het risico groter; bespreek samen een alcoholvrije afspraak en houd elkaar in de gaten.
- Voor mantelzorgers en familie: Informeer jezelf over signalen van verslaving bij oudere naasten en zet tijdig de stap naar gespecialiseerde hulpverlening.
- Lees ook: 5 tips om minder alcohol te nuttigen.
Herstel is mogelijk, zo zeggen ervaringsdeskundigen. Blijf niet met je zorgen lopen. Het is nooit te laat om hulp te zoeken, of je nu zelf drinkt of iemand kent die in de gevarenzone zit.
Bronnen:
Welingelichte Kringen, Psychology Today