Is het ongezond om zonder verwarming te leven?

Biofysicus Boris Kingma deed samen met zijn collega’s van de Universiteit van Maastricht en het Academisch Ziekenhuis Maastricht uitgebreid onderzoek naar het leven in lage temperaturen. "We hebben mensen 10 dagen blootgesteld aan 15 graden, 6 uur per dag. Op dag 1 vond iedereen het hartstikke koud en begon iedereen te rillen. Maar na 10 dagen rapporteerden de mensen dat er minder discomfort was. Mensen acclimatiseren aan de temperatuur waar ze wat langer aan worden blootgesteld", vertelt hij.

Een lichaam went dus wel degelijk aan een lagere temperatuur. Het is even bikkelen, maar dan kan je lijf bijvoorbeeld 15 graden aan. Of dat ook gezonder is dan leven bij 20 graden is nog niet helemaal duidelijk, zegt Kingma. "Het is nog niet helemaal onderzocht of het leven alleen bij lage temperaturen gezond is. Er zijn wel veel aanwijzingen dat juist variatie in temperatuur goed werkt. Omdat je dan niet alleen de warmteproductiekant van je lichaam aanpakt, maar ook de bloedvaten traint in koude en warme situaties."

Dat ligt aan allerlei factoren. Hoe koud wordt het buiten, hoe tochtvrij is het huis, met hoeveel mensen wordt er geleefd, hoe actief zijn die mensen...

Als je overdag actief bezig blijft, dus niet gaan zitten met een boek, computer of tv, dan blijf je redelijk warm, zeker als je wel elke dag voldoende kunt eten. 's Nachts onder een goede deken heb je sowieso geen verwarming nodig. Slapen in een koele slaapkamer is best gezond. In beweging blijven (huishoudelijk werk doen, sportoefeningen of spelletjes als pingpong op de eettafel) is sowieso gezonder dan stilzitten op de bank. Even buiten een flinke wandeling maken en dan terug naar binnen, dan voelt zelfs een woonkamer van 10 graden warm aan als het buiten vriest.

Het wordt natuurlijk een ander verhaal als het zo koud wordt, dat het ook in huis vriest. Voor korte tijd is dat niet zo erg. Er zijn ook mensen die voor hun lol gaan kamperen in de winter en die worden daar ook niet ziek van. Als het een hele winter duurt, of als oudere mensen niet meer in staat zijn om zichzelf door beweging warm te houden, dan wordt het wel een probleem. Ik kan me voorstellen dat oudere mensen dan eerder zouden overlijden.

Als mensen in het algemeen eerder sterven van armoede, dan is dat (mede) door slecht eten, teveel stress en niet naar een dokter gaan als dat nodig is. Bovendien komt er in een huis waar niet wordt gestookt vroeg of laat schimmel. Dat is ook erg ongezond. En als mensen proberen toch hun huis te verwarmen met kaarsen of een houtvuurtje (zonder goede afvoer van rook en aanvoer van verse lucht), dan is dat ook erg ongezond. Op langere termijn kunnen mensen dan eerder overlijden, maar dat is dan meer door luchtwegklachten dan door de kou zelf.

Nee hoor. Je lichaam kan wennen aan de lagere temperatuur, bijv. in de winter. Het is juist goed om af en toe afwisseling te hebben. Niet voor niets douchen sommige mensen ook met koud water.