In hoe verre kun je (hoogte)vrees behandelen?

Hoogtevrees behoort binnen de psychologie tot de specifieke fobieën. Fobieën zijn - op de sociale fobie na - één van de best behandelbare psychische stoornissen.

Voor een fobie wordt meestal exposure gebruikt, een techniek vanuit de gedragstherapie. Exposure kan in vivo, in het echt, plaatsvinden, of in vitro, in gedachten. Bij het laatste beeld je je de angstgevende situatie in, bij het eerste onderga je daadwerkelijk de situatie. Eventueel wordt hierbij progressieve spierrelaxatie of een andere ontspanningstechniek gebruikt om ervoor te zorgen dat de patiënt zich op z'n gemak voelt.

Angst is inderdaad - deels - een fysiologische reactie. Dat merk je ook: je hartslag gaat omhoog, je bloeddruk stijgt, je voelt de adrenaline door je lijf stromen. Het grappige aan die reactie is dat deze verschijnselen altijd vanzelf uitdoven. Je lijf kan nu eenmaal niet continu onder spanning staan, dus op den duur zal je hartslag dalen en zullen de stresshormonen terugkomen op hun normale niveau. Bij exposure wordt hier handig gebruik van gemaakt: iemand wordt net zo lang 'ondergedompeld' in de angstgevende situatie, dat de angst eigenlijk vanzelf ophoudt te bestaan. Nadat het lichaam tot rust komt, kan de patiënt rustig ademhalen (ook letterlijk) en zal hij/zij opmerken dat hij weliswaar op de hoogste verdieping van een hoge flat staat, maar dat er niets met hem is gebeurd.

Je begrijpt dat deze techniek niet voor iedereen geschikt is: je zult bereid en in staat moeten zijn om eerst je angst ook echt te ondergaan. Soms is de angst te sterk, en zal een patiënt dit niet aandurven. Daarom zijn er verschillende varianten op deze techniek, zoals graduele exposure. Bij deze techniek wordt de patiënt gevraagd een soort angsthierarchie op te stellen, en zal eerst de angst die het laagst in rang staat, worden behandeld. In geval van hoogtevrees kan dat betekenen dat iemand begint met op een krukje staan en naar beneden kijken, en daarna de trap opklimt, etc. Een veelgemaakte fout bij aangepaste exposuretechnieken is trouwens dat de angstprikkel niet lang genoeg wordt volgehouden. Maar als een angstgevende situatie wordt ondergaan en de patiënt vervolgens uit die situatie wordt gehaald voordat de fysiologische angstreactie weggeëbd is, is er niets anders gebeurd dan dat de patiënt opnieuw die angst heeft ervaren, zonder de geruststellende ervaring van het overgaan van die angst.

Antwoord op je vraag: ja, ook deze angst is over het algemeen goed te behandelen.