Kunnen dieren denken of gaan ze puur op instinct?

Mensen is de enige speciës die we op denken hebben kunnen betrappen.

Ja dat kunnen ze heel zeker.

*Anders* dan wij, dat wel.

Wij hebben wat meer zelfbewustzijn

Wij hebben wat meer tijdbesef van verleden en toekomst,

Wij kunnen beter en langer plannen (geld niet voor iedereen)

Wij hebben een wat egocentrisch graaigedrag, we willen veel meer hebben dan we op kunnen eten.

Verder zijn wij een aardig gevaarlijk roofdier met een geweldadig instinct. We proberen dat in de touwen te houden door cultuur en wetten. Wat vaak goed lukt. Niet altijd.

Zelf denk ik van wel. Gisteren stond bij ons in de tuin de sproeier aan en spuit een bepaald rondje. Onze kat zat te kijken en precies op het moment dat de sproeier de even de andere kant aan het sproeien was glipte hij er tussendoor zodat hij een koude douche ontweek. Zo zijn er wel meer voorbeelden, maar aan deze moest ik gelijk denken toen ik de vraag las.

Ik weet zeker dat er meer dieren dan alleen de mens kunnen denken. Denk zelf maar eens aan hoe bijvoorbeeld Wolven, of leeuwen jagen. Veel beesten van slag kunnen zijn als er een ander beest dood gaat. Zelfs bij schapen is dat zo.
Als je er wat dieper op door gaat zie je ook dat er bij elke soort slimmere en minder slimme exemplaren zitten.

Tja, dat weten we niet, want we kunnen niet in het hoofd van een dier kruipen.
Er zijn wel interessante ontdekkingen gedaan.

Zo is ontdekt dat bv dolfijnen zich bewust zijn van een 'ik'.
Als ze een zwarte stip op hun buik geschilderd krijgen, zwemmen ze naar een spiegel in het bassin en bekijken daarin die stip, ongeloofelijk.
En observaties bij apen hebben opzienbarende ontdekkingen opgeleverd.

Ik persoonlijk ben van mening dat de mensheid over het algemeen demigrerend over de dierenziel denkt.
Vandaar ook dat dieren zo makkelijk en zonder wroeging in de pan verdwijnen en zonder scrupules in kisten en legbatterijen worden gestopt...
Als we zouden weten wat er werkelijk omgaat in dieren zouden we genuanceerder en met meer mededogen handelen denk ik...

Vooral bij hogere diersoorten (meer verwant aan de mens, hoger in de evolutie) zijn er sterke aanwijzingen dat er enig denkvermogen is. Dat geldt dan vooral voor dieren met zogenaamde grote hersenen (zoogdieren zoals apen en dolfijnen). In de biologie wordt dat vooral door gedragsdeskundigen onderzocht.

Gedrag dat meer voorkomt uit "nadenken" (cognitieve functies) uit zich bijvoorbeeld door het gebruik van voorwerpen (met een takje in een mierennest en dan de mieren aflikken) én deze kennis overdragen zodat anderen het na gaan doen.

Frans de Waal heeft bijvoorbeeld uit studies naar het gedrag bij chimpansees ontdekt dat zij ook echt wel nadenken en vantevoren plannen kunnen bedenken. Meestal om een andere aap er in te laten luizen om er zelf beter van te worden. Frans de Waal noemt dit Chimpansee politiek in zijn gelijknamige boek. Een heel toegankelijk een leuk boek om te lezen.

Van olifanten is bekend dat ze gezichten goed kunnen onthouden. Vooral als iemand ooit rottigheid heeft uitgehaald in een dierentuin. Je kan dat niet meer instinkt noemen.

Maar gek genoeg zijn er ook bij lagere diersoorten gedragingen bekend die je niet meer onder instinct kan plaatsen. In het bassin van een Octopus in SeaWorld (USA) speelde de octupus met een bezem. Hij zwaaide hiermee ook altijd naar zijn favoriete oppasser. Dat is heel maf. Cognitieve functies (wat ik nadenken zou noemen) zijn dus universeler dan je in eerste instantie zou denken.

Toegevoegd na 3 minuten:
Kijk eens naar onderstaand filmpje, waarbij Frans de Waal het omdraait. Wij hebben apenhersenen ;o)

Het ligt er helemaal aan hoe je denken en instinct definiëert. Volgens Van Dale:

den·ken dacht, h gedacht (in het algem) zijn gewaarwordingen ordenen, oordelen vormen, zich een mening vormen: ~ aan ietsaer in de geest mee bezig zijn; b) iets niet vergeten

in·stinct het; o -en aangeboren aandrift bij (dierlijke) wezens om onbewust doeltreffend te handelen

Als een eekhoorn eikels verzamelt voor in de winter, weet deze dan bewust waarmee hij bezig is? Kan hij zich voorgaande winters herinneren, waarin dit gedrag (van z'n ouders meegekregen) geholpen heeft om te overleven?

Ik las laatst een artikel over een chimpansee in een dierentuin, die 's ochtends stenen ging verzamelen die vervolgens in de middag naar mensen geslingerd werden. Gaat dit bewust, of weet de chimpansee niet dat hij die middag dit gaat doen?

Als de mens een beslissing maakt, is dit dat echt volledig bewust, of wordt ons dat alleen wijsgemaakt, en is het stiekem zo dat we gewoon onbewust al een doeltreffende handeling uitgezocht hebben?

De mens heeft de neiging om menselijk gedrag op andere dingen te projecteren. Als gevolg hiervan zouden we eerder kunnen concluderen dat andere soorten bewust gedrag vertonen. Maar omdat de mens ook cultureel-historisch met het idee van "wij zijn bijzonder" is opgegroeid, is het weer geneigd om te denken dat dit niet mogelijk is. We houden onszelf dus misschien wel twee kanten op voor gek.

Kort antwoord: daar is de jury nog niet over uit.