Waarom was Nederland in de tweede wereldoorlog niet verzuild?

Nederland was in de Tweede Wereldoorlog minder verzuild onder invloed van de rechts-nationalistische hoek, die ageerde tegen de 'hokjesgeest'.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog leken, onder invloed van de Duitse bezetting, de scheidslijnen tussen de zuilen weg te vallen. In Londen was koningin Wilhelmina een groot voorstander van het doorbreken van de verzuiling.

Na de Tweede Wereldoorlog werd dan ook getracht een einde te maken aan de verzuiling. Daartoe werd eerst de Nederlandse Volksbeweging opgericht, waarvan Schermerhorn, premier van 1945 tot 1946, een leidende figuur was. In 1946 ontstond de Partij van de Arbeid, waarvan naast sociaaldemocraten en vrijzinnig-democraten ook progressieve katholieken en protestanten lid werden. Dit werd de ' doorbraak-gedachte i ' genoemd. Omdat de katholieke kerk en katholieke en protestantse politieke leiders zich hiertegen verzetten en hun partijen beleven bestaan, kwam van die doorbraak niet veel terecht.

Pas midden jaren zestig werden onder invloed van de ontkerkelijking de scheidslijnen tussen de zuilen minder scherp. Uiteindelijk leidde dit in de jaren zeventig tot het CDA, een fusie van de drie confessionele (christelijke) partijen. In 1976 gingen ook de katholieke en de socialistische vakbonden samen in de FNV. De opkomst van een nieuwe omroep, de TROS, betekende eveneens een doorbreking van de verzuiling.