Kun je in Nederland minister worden zonder lid te zijn van een regeringspartij? Bijvoorbeeld Jan Kees De Jager in een VVD-PvdA kabinet?
-
Vraag volgen
- Delen
-
-
Weet jij het antwoord?
Het beste antwoord
Zoals vaker is er in theorie weer meer mogelijk dan de praktijk zal laten zien. Grondwettelijk gezien zou het kunnen, want de grondwet kent niet eens een kabinet maar spreekt alleen over de regering, de ministerraad onder leiding van minister-president. Die regering kan natuurlijk op verschillende manieren gevormd worden. Toen twee jaar geleden de formatie van de coalitie zo moeizaam verliep, werd er wel gezinspeeld op een zakenkabinet: een kabinet waarbij de regering gevormd wordt door niet-politici, maar waarbij de ministers gevraagd worden op basis van hun expertise. Dus niet: een PvdA'er die wel eens een goede minister van financiën zou kunnen zijn, maar "the best man for the job", zonder dat er gekeken wordt naar politieke kleur. In zo'n kabinet zou het heel best mogelijk zijn dat een eerdere minister van financiën aanblijft op basis van het in hem gestelde vertrouwen en een nog lopend beleid. Er zijn ook andere vormen denkbaar, zoals een koninklijk kabinet (waarbij de koning de ministers aanstelt) of een extra-parlementair kabinet, waarbij de tweede kamerfracties veel minder binding hebben met het kabinet, en er geen regeerakkoord, maar een regeerprogramma is. Maar dat soort 'afwijkende' kabinetten zijn zeldzaam, en sinds de tweede wereldoorlog eigenlijk niet meer voorgekomen. Behalve dan het minderheidskabinet met gedoogsteun van de afgelopen twee (anderhalf) jaar, en ik vermoed dat de Haagse politici niet opnieuw een of ander experiment willen aangaan. Er zal dus getracht worden om gewoon een parlementair meerderheidskabinet te vormen, en daarbij leveren de coalitiepartijen de ministers. Ook dat kán volgens de grondwet wel anders, maar zal niet gebeuren. De normale gang van zaken met zo'n kabinet is dat de regeringspartijen uit hun eigen gelederen de bewindspersonen zoeken. Overigens kan het wél voorkomen dat iemand gevraagd wordt die nog geen lid is van de partij, en die dat dan op het laatste moment moet worden. Dat was twee jaar geleden het geval bij staatssecretaris Veldhuijzen-van Zanten, die is op het laatste moment lid geworden van het CDA om voor het CDA in het kabinet zitting te kunnen nemen. Voor de Jager is er dus alleen hoop op een tweede termijn als het CDA gaat meeregeren, óf als hij besluit om lid te worden van een andere partij, wat niet zomaar zal gebeuren. Daarbij is de vraag of een bewindspersoon na zo'n wisseling nog wel aan kan blijven, omdat het zijn geloofwaardigheid natuurlijk niet ten goede zal komen.
Nee, dat kan niet. Het Nederlandse systeem werkt nu eenmaal zo dat er partijen gekozen worden, en geen mensen.
Ik heb nergens kunnen vinden dat het verplicht is dat een minister lid is van een regeringspartij (in ieder geval: lid van één van de partijen die het kabinet steunt). Toch is dat wel handig en volgens mij altijd het geval. Hij moet namelijk het vertrouwen hebben van de Tweede Kamer (waarin de stemverhoudingen terugkomen) en achter het kabinetsbeleid staan en dit willen verdedigen. Een minister is namelijk, in tegenstelling tot een ambtenaar, een politieke gezagsdrager.
Nee, dat kan niet. Ministers worden gekozen uit de partijen, die samen de regering gaan vormen. Als we nu een regering krijgen van VVD en PvdA dan zullen alle ministers uit een van deze partijen komen. In het geval van Jan Kees de Jager zou hij lid zijn van een oppositiepartij en dat zou wel heel vreemd zijn. Zijn eigen partij (CDA) voert oppositie, terwijl hij in het kabinet zit. Dat kan in geen enkel geval goed werken. Zijn partij voert oppositie, terwijl hun eigen lid in de regering zit, m.a.w. men voert oppositie tegen een eigen partijlid.
Nee... maar dat heeft er meer mee te maken dat de partijen niet de regering zijn maar domweg doordat de ministers nu eenmaal lid zijn van bepaalde partijen. Op het moment dat een partij ook maar 1 minister levert is het per definitie een regeringspartij. Wordt dus De Jager opnieuw minister dan is het CDA een regeringspartij. Al dan niet een CDA handtekening onder een regeerakkoord doet daar niks aan af. Maar geen enkele partij zal zomaar een minister leveren (en daarmee medeverantwoordelijk zijn voor regeringsbeslissingen) zonder een aantal stevige afspraken en een individueel lid van een partij zal niet een ministerspost accepteren zonder de expliciete goedkeuring van zijn partij al zou dat heel theoretisch best kunnen (en dan mag je een flinke politieke rel en royement uit de partij verwachten). Heel strikt genomen is een regeerakkoord overigens niet eens noodzakelijk om te regeren. Maar dan ben je als regering niet verzekerd van een kamermeerderheid voor je beleid en dat maakt het wel heel erg moeilijk om dat beleid te realiseren want uiteindelijk is het laatste woord op ieder beleidsitem en wetsvoorstel nog altijd aan de 2e kamer (al leek Verdonk dat niet helemaal begrepen te hebben bij de zaak rond Hisri Ali). Je zou evt. een onafhankelijke minister kunnen hebben maar de kans dat die de noodzakelijke steun krijgt van de kamer is niet groot. Zeker niet nu de formatie door de kamer zelf wordt gedaan ipv. door de Koningin Beatrix. Al is het in het verleden dacht in wel eens voorgekomen dat een minister geen lid was van een politieke partij.
In theorie kan het, MITS de persoon in kwestie aanvankelijk lif was van een regeringspartij en op die grond een ministersfunctie toegewezen heeft gekregen. Wanneer er door onenigheid in de partij iemand breekt met de partij / eruit stapt / voor zichzelf begint, hoeft die persoon NIET uit de kamer / regering ; hij/zij is tenslotte gekozen. Je krijgt dan een zogenaamde eenmansfractie. En dat KAN dus een minister zijn. Echter : tot de volgende verkiezingen. Dan zie je zo'n 'eenmansfractie' eigenlijk nooit meer terugkomen. Hoewel er wel degelijk precedenten zijn van eenmansfracties die meedoen aan verkiezingen, een zetel zouden kunnen krijgen en aan een kabinet zouden kunnen deelnemen. Ik kan er zo snel geen praktijkvoorbeeld van vinden, maar grondwettelijk is het mogelijk. Dus ja : het kan.
Stel zelf een vraag
Ben je op zoek naar het antwoord op die ene vraag die je misschien al tijden achtervolgt?
