Wat is het dilemma van de Rechtsstaat?

Er zijn heel wat dilemma's in een rechtstaat.

Aan de ene kant: regels zijn regels.
Aan de andere kant: soms zijn die regels niet menswaardig.

Aan de ene kant: controle op misdrijven.
Aan de andere kant: privacy van de burgers.

Aan de ene kant: bewijslast voor een misdrijf.
Aan de andere kant: het risico om een onschuldige te veroordelen.

Een dilemma van de rechtsstaat kom je tegen bij het botsen van verschillende belangrijke waarden in een bepaalde situatie.

Vrijheid versus veiligheid is de belangrijkste denk ik. De overheid moet zorgen voor veiligheid en grondrechten voor de burgers, maar vaak zijn die in strijd met de vrijheid (privacy). Bijvoorbeeld bij het plaatsen van camera's op straat of andere openbare gebouwen, met het oog op een veiligere omgeving, maar volgens sommigen in strijd met de privacy.

Zeker in een samenleving die snel verandert, is duurzame steun voor de rechtsstaat geen overbodige luxe. Uit onderzoek blijkt weliswaar dat in Nederland, zeker in vergelijking met andere landen, het vertrouwen in de rechtsstaat tamelijk groot is. Maar ook blijkt die steun steeds minder vanzelfsprekend. Op onderdelen - politiek en strafrecht - is het vertrouwen zelfs broos, soms zelfs aan het afnemen en blijkt het niet erg stabiel, mede onder invloed van kwesties die veel publiciteit trekken.
Een louter juridische benadering van de rechtsstaat biedt te weinig kansen om effectief te communiceren over de rechtsstaat. Om de dilemma’s van de kernwaarden in beeld te krijgen, heeft de commissie drie domeinen onder de loep genomen: ‘opvoeding, onderwijs en sport’, ‘openbare ruimte’ en ‘media’. Juist daar kan de omgang met wrijvingen en conflicten baat hebben bij de aanpak die de commissie voorstaat. Daarvan is een aantal veelbelovende voorbeelden te vinden.
Op basis van de studie van die domeinen, gesprekken met deskundigen en bestudering van literatuur komt de commissie tot een aantal aanbevelingen. Zo dient het uitdragen van de kernwaarden van de rechtsstaat niet alleen een zaak te zijn van officiële instanties. Burgers maken deel uit van de rechtsstaat. Erken hun rol en verantwoordelijkheid en die van maatschappelijke organisaties, en speel daarop actief in. Juist het aansluiten bij dilemma’s in de maatschappelijke praktijk (de commissie noemt het schoolplein en het sportveld als oefenplaatsen van de rechtsstaat) Çommissie .
Groet