Kan een motie van wantrouwen van een oppositie jegens een zittende regering een regering doen vallen?

De ongeschreven regel in ons staatsbestel luidt dat het kabinet het vertrouwen van het parlement heeft, tenzij het tegendeel blijkt. Wanneer het parlement geen vertrouwen meer heeft in het kabinet, is het vervolg van deze ongeschreven regel dat het kabinet hernieuwde verkiezingen zal afkondigen en vervolgens zal aftreden.

Voor het aannemen van de motie is uiteraard wel een meerderheid van stemmen nodig, waardoor in de regel minimaal 1 regeringspartij de motie moet steunen.

In 1966 is door een motie van wantrouwen het kabinet Cals-Vondeling ten val gebracht.
Overigens kan alleen al het feit dat een regeringsfractie met een motie van afkeuring of wantrouwen komt voor het kabinet reden zijn om op te stappen. In 1989 diende voorzitter Voorhoeve van de VVD een motie in tegen de afschaffing van het reiskostenforfait. Deze motie kwam niet in stemming, maar het kabinet zag er toch reden in om zijn ontslag in te dienen.

In 2002 is het kabinet Balkenende gevallen door het uiteenvallen van de LPF.
De toenmalige LPF zat in de regering met VVD en CDA.
Door onderlinge twisten binnen de LPF (er was geen bereidheid tussen de LPF ministers onderling om nog langer samen te werken).
Ook het tweede kabinet Balkenende is gevallen, doordat D66 niet meer samen wilde werken met mevrouw Verdonk van de VVD. Deze had Ayaaan Hirshi Ali een oor aangenaaid.
In tegenstelling tot het de LPF affaire, waarin het kabinet niet gevallen is door een motie van wantrouwen, is dit bij het tweede kabinet Balkenende wél het geval geweest .
Hier kwam de motie van wantrouwen uit eigen geledingen, van D66 in dit geval.

De mogelijkheid,dat leden van een regeringspartij zo'n motie uit onvrede met de koers van hun partij zullen steunen, blijft altijd aanwezig. In de praktijk zal het inderdaad heel weinig voorkomen.