waarom wil D66 nou zo graag een gekozen burgemeester? En waarom zijn sommige mensen daar tegen?

De burgemeester is voorzitter van de gemeenteraad. En de gemeenteraad is de gekozen volksvertegenwoordiging op gemeentelijk niveau.

Verder vormt de burgemeester samen met de wethouders het college (van burgemeester en wethouders). Het college is vergelijkbaar met de regering, maar dan op gemeentelijk niveau, met de burgemeester op de post die vergelijkbaar is met die van de premier op landelijk niveau. Net als bij de regering wordt het college samengesteld door partijen die samen een meerderheid hebben in de raad en die samen tot een akkoord weten te komen.

Maar anders dan bij de regering komt de burgemeester niet per definitie uit één van de collegepartijen. En de burgemeester heeft wél stemrecht in het college, zelfs de doorslaggevende stem als de stemmen staken. Dat is opvallend bij een functie waar democratie een kleine rol (namelijk alleen een aanbeveling door de gemeenteraad) bij speelt.

D66 is juist voor transparante democratie, zo direct mogelijk. Het kiezen van de burgemeester past daar goed bij.

Er zijn verschillende redenen waarom mensen hiertegen zouden zijn.

De eerste, en ik vermoed belangrijkste, is een wantrouwen tegen democratie: er geen vertrouwen in hebben dat de burgers de juiste persoon zouden kiezen als burgemeester.

De tweede is eigenlijk een drogredenering: er zijn wat experimenten geweest met burgemeestersreferenda waar de opkomst erg laag was, en daaruit wordt geconcludeerd dat mensen niet geïnteresseerd zouden zijn in het kiezen van een burgemeester. Het waren echter niet-bindende referenda waarbij gekozen kon worden uit twee voorgeselecteerde kandidaten. Bijvoorbeeld in mijn eigen stad, Utrecht, kon gekozen worden uit een man van middelbare leeftijd van de PvdA of een man van middelbare leeftijd van de PvdA. Dat zijn geen interessante verkiezingen, en erger nog, het zijn geen *vrije* verkiezingen. Ik heb zelf dan ook geweigerd aan dat circus deel te nemen.

Een laatste argument tegen een gekozen burgemeester is het idee dat het überhaupt geen politieke functie zou zijn, dat een burgemeester boven de partijen moet staan (meer vergelijkbaar met de koningin dan met de premier). Door een burgemeester rechtstreeks te kiezen zou het juist wél een politieke functie bij uitstek worden.

D66, ook wel Democraten '66 zijn echte democraten.
Zij willen het volk zelf laten kiezen en beslissen. Dus ook over een goede burgemeester. Dat is democratie!

Tegenstanders zijn tegen omdat zulke stemmingen al eerder waren gedaan en de opkomst heel laag was. Zo krijg je dus geen goed beeld van wat de burgers nou willen. Ook vinden zij dat de burgers van een stad zich niet goed verdiepen in de burgemeesters, hen niet kennen en dus ook niet kunnen oordelen. Dit is een taak voor de gemeenteraad, vinden de tegenstanders.

D66 preekt een partij te zijn die democratie in een hoog vaandel heeft. Maar democratie valt op heel veel verschillende manieren uit te leggen. De vroegere DDR was bijv. heel democratisch maar omdat het systeem anders was dan dat wij kennen, noemen we het, met ons referentiekader geen democratie. Ook het districtenstelsel, zoals in Groot Brittannië, is democratisch maar voor Nederlandse begrippen niet. Wat precies democratie is, is voor discussie vatbaar.

D66 wil graag een direct gekozen burgemeester omdat men denkt dat hiermee de betrokkenheid van de burger vergroot zal worden.

Ikzelf ben tegenstander van een direct gekozen burgemeester omdat op deze wijze zowel de gemeenteraad als de burgemeester gekozen zijn. Bij wie ligt dan de hoogste autoriteit?
Daarnaast bestaat er de kans dat Prins Carnaval burgemeester kan worden omdat deze toevallig populair is. Over kwaliteit en bekwaamheid valt dan te twisten.

Een wellicht beter systeem, en hier pleit de SP voor, is een indirect gekozen burgervader. De gemeenteraad kiest dan haar eigen voorzitter.

Feit is in ieder geval dat de huidige manier van benoemen door de Koningin verre van democratisch is.